PGS.TS. Trần Thanh Dương, Viện trưởng Dinh dưỡng, cho biết như trên tại hội thảo khoa học quốc tế về Dinh dưỡng học đường năm 2025 do Ban Tuyên giáo Dân vận Trung ương phối hợp cùng Bộ Y tế, Bộ Giáo dục Đào tạo tổ chức, ngày 14/8.
"Tốc độ này thậm chí còn nhanh hơn Thái Lan và đang tiệm cận các nước phát triển. Thừa cân béo phì chính là quả bom nổ chậm cho gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm trong tương lai, bào mòn sức khỏe và năng suất lao động của quốc gia", PGS Dương nói.
Tình trạng béo phì chỉ là một trong 4 gánh nặng dinh dưỡng mà trẻ em Việt Nam đang đối mặt, bên cạnh suy dinh dưỡng, thiếu vi chất và gia tăng bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn uống. Tại một số quốc gia phát triển như Mỹ và Australia, tỷ lệ béo phì ở trẻ em dao động khoảng 20-30%.
Chế độ ăn hiện đại với thức ăn nhanh, đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn được xác định là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Theo khảo sát của Viện Dinh dưỡng, trẻ em Việt Nam tiêu thụ trung bình 30-40g đường mỗi ngày, vượt xa khuyến nghị của WHO (dưới 25g/ngày). Đồng thời, trẻ em đô thị dành trung bình 4-6 giờ mỗi ngày cho các hoạt động ít vận động như xem tivi, sử dụng máy tính và thiết bị điện tử.
"Một yếu tố quan trọng khác là thiếu bữa ăn học đường cân bằng dinh dưỡng. Hiện chỉ chưa đến 50% trường tổ chức bữa ăn cho trẻ mầm non và khoảng 30% đối với học sinh tiểu học. Đa số căng tin trường học và quầy hàng gần trường bán thức ăn nhanh, đồ uống có đường, thực phẩm chế biến công nghiệp", PGS Dương cho biết.
Béo phì ở trẻ em làm tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm như tiểu đường type 2, rối loạn lipid máu và cao huyết áp ngay từ tuổi thanh thiếu niên. Nghiên cứu của Bệnh viện Nhi Trung ương cho thấy đã có trường hợp trẻ em Việt Nam được chẩn đoán mắc tiểu đường type 2 từ 9-10 tuổi, điều hiếm thấy cách đây một thập kỷ.
Ngoài tác động sức khỏe, chi phí điều trị các bệnh liên quan đến béo phì có thể tiêu tốn khoảng 5-7% ngân sách y tế quốc gia trong tương lai, theo ước tính của các chuyên gia.
Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cũng trăn trở về gánh nặng dinh dưỡng đang tồn tại ở Việt Nam. Ông cho rằng cần thiết phải có tư duy mới và những giải pháp đột phá, tạo ra một "cú hích chiến lược" tại "mặt trận" trường học vì đây là giai đoạn vàng cuối cùng để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, tạo nền tảng sức khỏe trọn đời cho thế hệ trẻ.
"Cần luật hóa chính sách dinh dưỡng học đường để triển khai đồng bộ các chương trình như bữa ăn học đường quốc gia, giáo dục dinh dưỡng, kiểm soát béo phì học đường... để phát triển tầm vóc và thể lực cho thế hệ trẻ", Thứ trưởng nói.
Trẻ ăn bữa trưa tại trường. Ảnh: Linh Nga
Tiến sĩ Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho biết Luật Phòng bệnh đang xây dựng có một chương riêng về dinh dưỡng. Dự thảo luật nêu rõ học sinh các cấp sẽ được tuyên truyền và giáo dục về dinh dưỡng, bảo đảm chế độ ăn phù hợp theo độ tuổi, được đánh giá tình trạng dinh dưỡng định kỳ.
Các quy định trong dự thảo sẽ chuyển từ "khuyến nghị" sang "bắt buộc", đồng thời xác định rõ trách nhiệm của các cơ sở giáo dục trong việc triển khai y tế học đường, bảo đảm an toàn thực phẩm, dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể chất cho học sinh, TS Hà cho hay.
Dự kiến, Dự thảo Luật Phòng bệnh sẽ được báo cáo Chính phủ và trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp tháng 10 tới.
Lê Nga
