Ba người con của bà hiện đều đã có gia đình riêng, sống hòa thuận. Ba năm trước, chồng bà bị đột quỵ não di chứng liệt nửa người, không có khả năng phục vụ bản thân. Bà chăm sóc chồng cho đến khi ông qua đời 6 tháng trước. Mất đi người bạn đời sau hơn 40 năm bên nhau, bà chật vật vượt qua những ngày tháng phía trước, trở nên mệt mỏi buồn chán, bi quan, hay suy nghĩ tiêu cực, khó tập trung trong công việc hằng ngày, giảm hứng thú với những thói quen sở thích trước kia như tập dưỡng sinh, xem phim.
Dần dần bà sống thu mình, không muốn giao du tiếp xúc với mọi người xung quanh, mất ngủ, biếng ăn, giảm 5 kg trong hai tháng. Một tháng trước, bà thường xuyên khóc lóc, than phiền "mẹ có tội với các con, là gánh nặng của gia đình", sau đó định tự sát. May mắn con cháu bà phát hiện, ngăn cản, đưa đến Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội.
"Bệnh nhân trầm cảm nặng với các triệu chứng loạn thần có ý tưởng tự sát", ThS.BS Nguyễn Văn Hải, Phòng M8, Viện Sức khỏe Tâm thần, nói ngày 18/6. Sau gần 20 ngày điều trị nội trú, bệnh nhân khí sắc khá hơn, vận động nhanh nhẹn, đỡ than phiền mệt mỏi, ngủ được. Bà ổn định sức khỏe nên được ra viện, tiếp tục theo dõi điều trị ngoại trú.
Bệnh nhân điều trị tại Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Lê Nga
BS CKII Nguyễn Thị Phương Loan, Phòng M8, Viện Sức khỏe Tâm thần, cho hay trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến ở người cao tuổi. Trầm cảm ở người cao tuổi thường là đợt trầm cảm tái diễn của bệnh lý cảm xúc khởi phát từ trước (gọi là trầm cảm khởi phát sớm), hoặc khởi phát sau tuổi 65 (trầm cảm khởi phát muộn). Trong đó, gần một nửa bệnh nhân là trầm cảm khởi phát muộn, như người phụ nữ trên.
Theo các nghiên cứu dịch tễ trên thế giới, khoảng 1-4% người cao tuổi trong cộng đồng bị trầm cảm. Tỷ lệ trầm cảm ở nữ cao hơn nam.
Bác sĩ Loan cho biết có hai yếu tố nguy cơ trầm cảm ở người cao tuổi. Trong đó, yếu tố sinh học như giới, tiền sử trầm cảm, bệnh lý thực thể kèm theo đau đầu mạn tính, mất ngủ. Ngoài ra còn có yếu tố tâm lý - xã hội như độc thân, ly hôn, mất mát người thân, sống cô lập, thiếu sự chăm sóc... Bệnh nhân nữ trên bị trầm cảm sau cú sốc mất người chồng vốn chung sống cùng bà từ năm 25 tuổi, khiến bà tự cô lập bản thân.
Trầm cảm ở người cao tuổi còn liên quan đến nhiều bệnh lý như rối loạn chuyển hóa, ung thư, bệnh lý mạch máu, bệnh lý tự miễn, bệnh lý tâm thần (suy giảm nhận thức, rối loạn vận động).
"Trầm cảm ở người cao tuổi là một bệnh lý phổ biến, có những đặc điểm lâm sàng và cơ chế riêng biệt", bác sĩ nói, thêm rằng nhiều triệu chứng khá giống với những bệnh lý tuổi già khác nên dễ bị bỏ qua.
Triệu chứng trầm cảm ít khi được nhận biết ở người cao tuổi là khí sắc trầm và giảm quan tâm thích thú, buồn rầu và vô cảm. Những triệu chứng mờ nhạt khác như đau, mệt mỏi, chóng mặt, nặng chân, khó thở, đau ngực. Nặng hơn, bệnh nhân thường hoang tưởng bị tội, luôn nói mình có lỗi, là gánh nặng, nghiêm trọng hơn thì có ý tưởng hay hành vi tự sát. Một số triệu chứng nghiêm trọng khác như thu rút khỏi xã hội, không tuân thủ điều trị, kém chăm sóc bản thân, lạm dụng rượu và các chất an dịu, gây ngủ.
Bác sĩ Loan cho hay theo tiêu chuẩn đánh giá bệnh lý trầm cảm, người có những biểu hiện trên liên tục hai tuần, kéo dài trong ngày, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hoạt động, cần được điều trị. Khi ấy, quá trình điều trị giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng, tái hòa nhập xã hội, phòng ngừa tái phát...
Để điều trị, cần phối hợp các phương pháp như hóa dược, liệu pháp tâm lý và điều biến não. Gia đình đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh trầm cảm ở người cao tuổi. Người nhà nên ở bên cạnh thường xuyên, chăm sóc và động viên, không để họ có cảm giác bị bỏ rơi hay cô đơn.
Lê Nga
