Giữa cái oi bức của mùa hè, khi cơ thể dễ mất nước, nóng trong và mệt mỏi, nhiều người tìm đến các loại trái cây có tính mát để thanh nhiệt, giải độc. Trong số đó, quả quất hồng bì, một loại quả nhỏ, vị chua ngọt đặc trưng, được y học cổ truyền lẫn hiện đại đánh giá là "vị thuốc thiên nhiên" giúp thanh nhiệt, bổ khí, trừ đờm và hỗ trợ tiêu hóa.
Hồng bì (tên khoa học Clausena lansium), còn gọi là cơm rượu, là loại quả phổ biến ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ Việt Nam. Quả có kích thước nhỏ, màu vàng nâu khi chín, mùi thơm nhẹ, vị chua ngọt dễ chịu.
Quất hồng bì - Thứ quả ngon bổ của mùa hè
Theo PGS.TS Trần Văn Ơn (Nguyên Trưởng bộ môn Thực vật học, Đại học Dược Hà Nội), trong y học cổ truyền, hồng bì có tính ấm, vị chua ngọt, quy vào hai kinh phế và tỳ. Loại quả này có tác dụng thanh nhiệt, chỉ khái (giảm ho), trừ đờm, kích thích tiêu hóa và giúp điều hòa khí huyết.
Không chỉ có vai trò như một vị thuốc dân gian, nghiên cứu dược lý hiện đại đã cho thấy hồng bì chứa nhiều vitamin C, tinh dầu, flavonoid và các hoạt chất chống oxy hóa. Các hoạt chất này giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, đồng thời có tác dụng kháng khuẩn và kháng viêm nhẹ, rất phù hợp để sử dụng trong mùa nóng - thời điểm hệ hô hấp và tiêu hóa dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết.
Một trong những công dụng nổi bật của hồng bì là làm dịu ho và long đờm. Cả phần thịt và vỏ quả đều chứa tinh dầu, có mùi thơm nhẹ, giúp làm sạch cổ họng và làm loãng đờm khi ngậm hoặc sắc uống. Vỏ hồng bì phơi khô thậm chí còn được dùng như một vị thuốc trong các bài thuốc Đông y để trị ho dai dẳng, viêm phế quản nhẹ, cảm lạnh.
Theo lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam: "Ngậm vài quả hồng bì chín mỗi ngày hoặc dùng quả sắc với gừng, lá tía tô có thể giúp giảm ho, làm dịu họng trong những ngày nắng nóng khi cơ thể dễ bị nhiễm phong hàn từ điều hòa hoặc uống nước lạnh".
Ngoài ra, với người hay đầy bụng, ăn uống kém ngon miệng vào mùa hè, hồng bì là lựa chọn lý tưởng. Tinh dầu và các axit hữu cơ trong quả có khả năng kích thích tuyến nước bọt và dịch tiêu hóa, giúp ăn ngon hơn, dễ tiêu hơn.
Hồng bì chứa vitamin C, beta-carotene và các polyphenol, đều là những chất chống oxy hóa mạnh. Vitamin C giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh trong môi trường nắng nóng, trong khi polyphenol có thể giúp làm giảm viêm và cải thiện sức khỏe mạch máu.
Nghiên cứu từ Viện Dược liệu Trung ương cũng chỉ ra rằng chiết xuất từ hạt hồng bì có thể có hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa, mở ra tiềm năng ứng dụng trong sản phẩm bảo vệ sức khỏe.
Cách dùng hồng bì hiệu quả
- Ăn tươi: Rửa sạch, bóc vỏ, ngậm hoặc ăn trực tiếp. Không nên ăn quá nhiều (chỉ nên 5-7 quả mỗi lần) để tránh gây nóng hoặc tiêu chảy.
- Ngâm rượu: Vỏ và hạt phơi khô ngâm rượu giúp làm ấm bụng, trị lạnh bụng, đau bụng do hàn.
- Ngâm đường/mật ong: Dùng ngậm trị ho, làm mát cổ họng.
- Sắc nước uống: Hồng bì kết hợp với vài lát gừng tươi và chút muối, đun nước uống giúp giải nhiệt, tiêu đờm, hỗ trợ tiêu hóa.
Lưu ý: Người có cơ địa nhiệt, đang bị táo bón hoặc có bệnh lý dạ dày cần thận trọng khi dùng quá nhiều hồng bì tươi. Không nên ăn hạt vì có thể gây đầy hơi hoặc đau bụng nhẹ.
(Ảnh minh họa: Internet)
