Theo TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, khả năng thụ thai tự nhiên không chỉ phụ thuộc vào việc tinh trùng và trứng gặp nhau, mà còn ở thời điểm chúng gặp nhau. Trong y học sinh sản, các chuyên gia gọi giai đoạn thuận lợi nhất này là "cửa sổ vàng" thụ thai. Việc hiểu rõ và tận dụng chính xác "cửa sổ vàng" giúp các cặp đôi tăng cơ hội mang thai, đồng thời giảm áp lực tâm lý, tiết kiệm thời gian và chi phí so với những phương pháp hỗ trợ sinh sản phức tạp.
Khái niệm và cơ chế "cửa sổ vàng" thụ thai
"Cửa sổ vàng" thụ thai là khoảng thời gian khoảng 5-6 ngày trong chu kỳ kinh nguyệt của người nữ, kết thúc vào ngày rụng trứng. Lý do giai đoạn này được xem là tối ưu là vì thời gian sống của tinh trùng và trứng rất khác nhau: trứng chỉ tồn tại được 12-24 giờ sau khi rụng, trong khi tinh trùng khỏe mạnh có thể sống từ 3-5 ngày trong đường sinh dục nữ.
Nếu cặp đôi quan hệ vào 1-2 ngày trước khi trứng rụng, tinh trùng sẽ "chờ sẵn" tại vòi trứng để thụ tinh ngay khi trứng được phóng thích. Đây chính là nguyên nhân khiến các nghiên cứu cho thấy tỉ lệ thụ thai cao nhất thường rơi vào giai đoạn này.
Theo nghiên cứu công bố trên New England Journal of Medicine, khi quan hệ 5 ngày trước rụng trứng, khả năng thụ thai chỉ khoảng 10%. Nếu quan hệ 3 ngày trước rụng trứng, tỷ lệ tăng lên khoảng 20%. Càng gần thời điểm rụng trứng, cơ hội càng cao, đạt khoảng 31% nếu quan hệ 1 ngày trước rụng trứng. Ngày rụng trứng vẫn có khả năng cao nhưng không vượt quá 27%, và nếu để sang ngày hôm sau, cơ hội giảm còn khoảng 10% do trứng đã thoái hóa.
Cách xác định "cửa sổ vàng"
Xác định chính xác "cửa sổ vàng" là chìa khóa, nhưng không phải lúc nào cũng đơn giản vì chu kỳ của mỗi phụ nữ có thể khác nhau và thay đổi theo thời gian.
Phương pháp lịch thường áp dụng cho người có chu kỳ đều. Ngày rụng trứng được ước tính bằng cách lấy tổng số ngày của chu kỳ trừ đi 14. Ví dụ, chu kỳ 28 ngày thì rụng trứng vào ngày 14, và cửa sổ vàng rơi vào ngày 10-15 của chu kỳ. Tuy nhiên, cách này kém chính xác nếu chu kỳ không ổn định.
Quan sát dấu hiệu cơ thể là phương pháp tự nhiên và được nhiều chuyên gia khuyến khích. Trong những ngày trước rụng trứng, chất nhầy cổ tử cung trở nên trong, dai, giống lòng trắng trứng sống, giúp tinh trùng bơi dễ dàng hơn. Một số phụ nữ cũng cảm thấy bụng dưới lâm râm hoặc tăng nhẹ ham muốn tình dục. Ngoài ra, theo dõi nhiệt độ cơ thể cơ bản có thể hỗ trợ: nhiệt độ thường tăng 0,3-0,5 độ C sau khi rụng trứng, nhưng dấu hiệu này chỉ xác nhận việc rụng trứng đã xảy ra, không giúp dự đoán trước.
Que thử rụng trứng đo nồng độ hormone LH trong nước tiểu, thường tăng vọt 24-36 giờ trước rụng trứng. Theo nghiên cứu công bố trên Human Reproduction, việc kết hợp quan sát chất nhầy cổ tử cung với que thử LH giúp xác định chính xác "cửa sổ vàng" đến 93%.
Một hình ảnh siêu âm thai 32 tuần. Ảnh: Bác sĩ cung cấp
Sai lầm phổ biến khi canh ngày
Một sai lầm thường gặp là chỉ quan hệ đúng vào ngày rụng trứng, bỏ qua những ngày trước đó - trong khi tinh trùng cần thời gian di chuyển và sẵn sàng tại vị trí thụ tinh. Một số cặp đôi tập trung toàn bộ vào người nữ, bỏ qua tình trạng sức khỏe sinh sản của nam giới, hoặc chỉ theo dõi 1-2 chu kỳ rồi vội vàng kết luận mình khó có con.
Quan hệ quá thưa (hơn 5 ngày/lần) có thể làm giảm cơ hội do tinh trùng già yếu, trong khi quan hệ quá dày (hằng ngày) ở một số nam giới có thể giảm chất lượng tinh trùng.
Ngoài ra, việc sử dụng các loại gel bôi trơn không phù hợp có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng di động tinh trùng. Yếu tố tâm lý - đặc biệt là căng thẳng (stress) cũng có thể tác động lên hormone sinh sản, gây chậm hoặc rối loạn rụng trứng.
Chuẩn bị sức khỏe cho nam và nữ trong "cửa sổ vàng"
Ở nam giới, việc duy trì chất lượng tinh trùng là yếu tố then chốt. Nhiệt độ bìu tăng quá mức do ngồi lâu, mặc quần bó hoặc tắm nước nóng đều có thể làm giảm khả năng sinh tinh.
Nam giới nên quan hệ đều đặn 2-3 ngày/lần trong thời gian cửa sổ vàng, bổ sung các vi chất như kẽm, vitamin C, E, acid folic, omega-3, đồng thời tránh thuốc lá, rượu bia và môi trường có hóa chất độc hại. Theo nghiên cứu công bố trên Fertility and Sterility, nam giới hút thuốc lá có tỉ lệ tinh trùng di động thấp hơn 16% và hình dạng bất thường cao hơn 23% so với người không hút.
Ở nữ giới, sức khỏe tổng thể và cân bằng nội tiết đóng vai trò quan trọng. Cân nặng lý tưởng (BMI 18,5-24,9) giúp chu kỳ rụng trứng ổn định. Vận động thể lực ở mức vừa phải, tránh tập luyện cường độ cao liên tục trên 60 phút mỗi ngày trong giai đoạn mong con.
Chế độ ăn nên giàu rau xanh, trái cây, protein chất lượng, hạn chế đường tinh luyện. Bổ sung acid folic 400 mcg/ngày ít nhất 3 tháng trước khi có thai giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh. Lượng caffeine nên giữ dưới 200 mg/ngày (tương đương 2 tách cà phê). Theo công bố trên Obstetrics & Gynecology, phụ nữ uống trên 4 tách cà phê mỗi ngày có nguy cơ giảm khả năng thụ thai tới 25% so với nhóm uống dưới 1 tách.
"Cửa sổ vàng" thụ thai là thời điểm tối ưu để trứng và tinh trùng gặp nhau, quyết định đáng kể khả năng mang thai tự nhiên. Song, bác sĩ Duy cho rằng canh ngày đúng là cần thiết, nhưng không thể bỏ qua yếu tố sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ. Nam giới cần duy trì chất lượng tinh trùng bằng lối sống lành mạnh, trong khi nữ giới phải đảm bảo sự ổn định của chu kỳ và sức khỏe toàn diện. Khi hai yếu tố này kết hợp cùng việc xác định chính xác thời điểm vàng, cơ hội mang thai sẽ được nâng cao rõ rệt mà không cần đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản phức tạp.
Mỹ Ý
