Ngày 26/9, đại diện Bệnh viện Bạch Mai, cho biết đang điều trị nhiều ca nhiễm nấm Mucormycetes (còn gọi bệnh nấm đen). Số lượng bệnh nhân tăng nhanh từ đầu năm 2020, sau khi xuất hiện dịch Covid-19. Đa số trường hợp có bệnh nền và nhiễm trùng nặng, bị nấm "ăn" từ xoang lan lên xương hàm, ổ mắt, hệ thần kinh...
Điển hình là bệnh nhân nữ, 72 tuổi, tiền sử mắc đái tháo đường 6 năm. Bà nhập viện đầu tháng 9 khi bị đau đầu nhiều, được chẩn đoán viêm xoang hàm phải do nấm đen. Đáng chú ý, bệnh nhân từng điều trị bệnh nấm đen vào tháng 7, phải dùng thuốc duy trì điều trị song đã ngừng từ tháng 9 do thuốc khó tìm và đắt tiền.
PGS TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết đơn vị gặp nhiều khó khăn khi điều trị bệnh nấm đen. Hiện Bộ Y tế chưa có phác đồ riêng biệt dành cho bệnh này, chỉ đưa ra hướng dẫn điều trị chung với các bệnh nhân nhiễm nấm.
Về thuốc điều trị, các bác sĩ hiện sử dụng thuốc truyền tĩnh mạch là Amphotericin B. Tuy nhiên, thuốc này có nhiều độc tính và rất đắt tiền, bảo hiểm y tế (BHYT) chỉ chi trả 50%. Khi điều trị hết giai đoạn tấn công, bệnh nhân phải điều trị duy trì bằng thuốc Posaconazol hoặc Isavuconazol. Các thuốc này cũng khó tìm và đắt tiền, do đó nhiều bệnh nhân bỏ thuốc, không tuân thủ điều trị.
"Từ đó, bệnh tái phát, nấm ăn sâu vào tổn thương nặng hơn. Đây là nguyên nhân chủ yếu khiến tỷ lệ tử vong do nấm đen cao", bác sĩ Cường nói và thêm rằng đề nghị Bộ Y tế sớm đưa ra phác đồ điều trị dành riêng cho loại bệnh này, nhập được thuốc và có chính sách BHYT chi trả cho bệnh nhân nhiễm nấm đen.
PGS Đỗ Duy Cường khám cho bệnh nhân mắc nấm đen. Ảnh: Mai Thanh
Nấm đen là bệnh nhiễm trùng mới nổi, do bào tử nấm Mucormycetes gây ra. Nhóm nấm này tạo ra hàng triệu bào tử lơ lửng trong không khí, thường phát triển vào mùa hè và mùa thu. Chúng nảy mầm và tạo ra sợi nấm khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, có các chất hữu cơ thối rữa (lá cây, gỗ mục nát, phân động vật hoặc đất). Sau đó, nấm xâm nhập vào cơ thể thông qua đường hít thở hoặc qua tổn thương trên da như vết cắt, xước, cào, bỏng...
Từ năm 2020 đến nay, Bệnh viện Bạch Mai điều trị cho hơn 20 trường hợp mắc nấm đen. Theo PGS Cường, nhóm nguy cơ cao mắc bệnh là người từng mắc Covid-19; mắc đái tháo đường type 2 và có nhiễm toan ceton (nhiễm acid máu); bệnh nhân ung thư, ghép tạng, ghép tế bào, sử dụng thuốc chống viêm Corticosteroid kéo dài; người bị suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV; trẻ sinh non, nhẹ cân và suy dinh dưỡng...
Nấm đen có thể gây 5 tình trạng bệnh. Đầu tiên, người bệnh bị nhiễm trùng xoang và não với triệu chứng như sốt, đau đầu, đau xoang hoặc nghẹt mũi; sưng mặt một bên; tổn thương màu đen ở phía trên bên trong miệng hoặc trên sống mũi. Nấm đen cũng có thể gây viêm phổi, dấu hiệu gồm khó thở hoặc thở gấp, tức ngực, sốt cao trên 38 độ, ho ra máu.
Bệnh nhân còn có thể bị nhiễm trùng da và niêm mạc, thường gặp ở người không bị suy giảm miễn dịch. Biểu hiện bệnh gồm đau vùng mặt, sau đó xuất hiện một nốt phỏng trên da, dần dẫn tới loét da hoặc nhiễm trùng da, rồi xâm lấn vào mũi xoang, quanh gò má, giữa mắt và môi. Lâu dần, vùng tổn thương da bị nhiễm bệnh chuyển sang màu đen, sưng tấy, hoại tử. Trẻ em, trẻ sinh non, nhẹ cân dưới một tháng tuổi có thể bị nhiễm trùng đường tiêu hóa, gây buồn nôn, nôn, đau bụng hoặc dạ dày, xuất huyết dạ dày.
Cuối cùng là tình trạng nhiễm nấm đen mucormycosis lan tỏa, thường xảy ra ở những người có bệnh mạn tính, dấu hiệu bệnh khó phân biệt. Nhiễm trùng lan tỏa ảnh hưởng nhiều đến não, hệ thần kinh trung ương gây tình trạng như hôn mê hoặc rối loạn ý thức. Các dấu hiệu có thể gặp gồm sưng mí mắt dưới hoặc trên (hoặc cả hai), chảy mủ ra khỏi mắt; tê liệt các cơ mí mắt, bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài, toàn thân suy sụp.
Phó giáo sư Cường cho biết hiện không có thuốc hay vaccine đặc hiệu cho bệnh nấm đen. Để phòng bệnh, mọi người cần tránh đến khu vực có nhiều khói bụi, công trường. Hãy đeo khẩu trang hiệu suất lọc trên 95% có than hoạt tính khi phải đến khu vực có nhiều khói bụi.
Người dân nên tránh các hoạt động tiếp xúc trực tiếp với bụi hoặc đất, chú ý mang găng tay, ủng nếu phải tiếp xúc với đất. Thường xuyên vệ sinh vùng da bị thương bằng nước ấm và dung dịch sát khuẩn để tránh nhiễm trùng da. Người đã ghép tế bào gốc hoặc ghép tạng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được dùng thuốc kháng nấm nhằm phòng các bệnh nhiễm trùng do nấm.
Khi có triệu chứng nghi ngờ nhiễm nấm đen, người dân cần đến các cơ sở chuyên khoa để khám và phát hiện, điều trị thuốc chống nấm sớm, đúng phác đồ để hạn chế tử vong.
Bệnh viện cần khử trùng các thiết bị được sử dụng bởi nhiều bệnh nhân như ống khí quản, máy thở, mặt nạ phun khí dung, hệ thống thông gió, xử lý vết thương đúng cách... Bên cạnh đó, cơ sở y tế cần điều trị và kiểm soát tốt bệnh nền cho người bệnh.
Chi Lê
