Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố mới đây cho thấy tình trạng nấm kháng thuốc đã trở nên nghiêm trọng. Hai tác nhân gây bệnh đáng lo ngại nhất được WHO liệt kê là Candida auris - một loại nấm men lây lan nhanh trong các cơ sở y tế và Cryptococcus neoformans - có thể gây các bệnh nặng như viêm phổi, viêm não.
Nấm kháng thuốc đặc biệt nguy hiểm với người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn bệnh nhân HIV/AIDS, người đang điều trị ung thư, hoặc bệnh nhân sau ghép tạng. Khi miễn dịch suy yếu, các loại nấm vốn vô hại hoặc chỉ gây bệnh nhẹ như tưa miệng, nấm da có thể trở thành nhiễm trùng cơ hội. Chúng xâm nhập sâu vào máu và các cơ quan nội tạng, gây các bệnh nặng như viêm phổi do nấm hoặc viêm màng não do nấm, với tỷ lệ tử vong rất cao. Thống kê trên Thư viện Y tế Quốc gia Mỹ có hơn 150 triệu ca nhiễm nấm nghiêm trọng hàng năm trên toàn cầu và gần 1,7 triệu ca tử vong.
Các chuyên gia lo ngại rằng biến đổi khí hậu đang tạo điều kiện cho các mầm bệnh này lan rộng. Một nghiên cứu tại Trung Quốc năm 2023 cho thấy nhiệt độ cao có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm kháng thuốc. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc chống nấm không đúng cách, không đủ liều hoặc tự ý dùng thuốc cũng góp phần làm tăng khả năng kháng thuốc của các chủng nấm.
Nấm Candida auris. Ảnh: BSIP
Ngành dược hiện thiếu trầm trọng thuốc chống nấm mới. Trong 10 năm qua, chỉ 4 loại thuốc được các cơ quan quản lý lớn phê duyệt, không đủ đáp ứng nhu cầu điều trị, theo WHO. Hiện chỉ có ba loại ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng nâng cao.
Dữ liệu từ PitchBook cho thấy vốn đầu tư vào thuốc chống nấm đạt gần 383 triệu USD năm 2022 nhưng đã giảm mạnh kể từ đó. Năm nay, chưa ghi nhận khoản tài trợ nào. Chỉ một số ít công ty như Pulmocide và F2G giữ vai trò chủ đạo, nguyên nhân là thách thức khoa học trong việc tìm kiếm mục tiêu mới và lo ngại lợi nhuận không đủ hấp dẫn.
Theo Sofinnova Partners, quỹ đầu tư mạo hiểm hậu thuẫn F2G, thuốc chống nấm là lĩnh vực có nhu cầu cao. Bác sĩ Kinam Hong, đối tác của Sofinnova, nhấn mạnh cần những câu chuyện thành công để thu hút sự quan tâm trở lại, qua đó ngăn viễn cảnh dịch bệnh nấm lan rộng vượt ngoài tầm kiểm soát.
Các chuyên gia khuyến nghị cần tăng cường hợp tác quốc tế để chia sẻ dữ liệu dịch tễ, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển thuốc mới, đồng thời mở rộng các chương trình giám sát nấm ở cấp quốc gia và khu vực. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt tại các bệnh viện và cơ sở chăm sóc sức khỏe, cũng đóng vai trò then chốt trong phòng ngừa. Nếu không có hành động kịp thời, thế giới có thể phải đối mặt với một khủng hoảng y tế công cộng tương tự kháng kháng sinh, nhưng ở quy mô ít được chú ý hơn.
Thục Linh (Theo Bloomberg)
