Sau khi nhổ bỏ 6 chiếc răng sâu, tình trạng đau vẫn tái diễn. Ngại đến nha khoa, sợ phải nhổ thêm, ông chọn cách ra tiệm thuốc tây mua thuốc giảm đau mỗi khi nhức răng. "Cứ đau là tôi uống, ngày hai ba viên, có khi cả tuần liền, có tháng uống gần hai tuần thuốc", ông kể.
Thói quen này kéo dài hơn hai năm. Gần đây, ông thấy tiểu buốt, nước tiểu ít, mệt mỏi, đi khám thì phát hiện suy thận mạn giai đoạn cuối. Từ cơn đau răng tưởng chừng đơn giản, giờ ông phải gắn bó với máy lọc máu suốt phần đời còn lại.
BS.CK2 Nguyễn Thị Đan Thùy, Trưởng Khoa Nội thận - Lọc máu, Bệnh viện Bình Dân, cho biết bệnh nhân lạm dụng thuốc giảm đau lâu ngày, khiến thận bị tổn thương, dẫn đến xơ hóa, suy thận không hồi phục. Bệnh nhân phải chạy thận định kỳ suốt đời hoặc chờ ghép thận, không còn cơ hội đảo ngược như khi chỉ suy thận cấp hoặc tổn thương cấp trên nền thận mạn.
Bác sĩ Thùy tư vấn cho bệnh nhân. Ảnh: Lê Phương
Theo bác sĩ Thùy, hầu như ngày nào phòng khám cũng ghi nhận bệnh nhân suy thận do thuốc giảm đau, không chỉ ở người có sẵn bệnh lý về thận mà cả những người trước đây hoàn toàn khỏe mạnh. Nhiều bệnh nhân trẻ, có khi chỉ đau răng, đau đầu, đau khớp hay đau bụng kinh, tự ra tiệm thuốc tây mua thuốc uống. Có người uống vài ngày, có người kéo dài nhiều năm, khi vào viện thì thận đã tổn thương nặng.
Các thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen, diclofenac... là nhóm phổ biến gây tổn thương thận. Khi dùng kéo dài, thuốc làm giảm lưu lượng máu đến thận, gây tổn thương thận cấp hoặc mạn, thậm chí hoại tử ống thận, viêm ống thận mô kẽ, hội chứng thận hư hoặc hoại tử nhú thận. Ở người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, xơ gan, hoặc đang dùng một số thuốc lợi tiểu, tiểu đường, kháng sinh..., nguy cơ tổn thương thận càng cao.
"Ngay cả người khỏe mạnh, chỉ cần uống thuốc giảm đau vài ngày liên tiếp vẫn có thể suy thận, đặc biệt nếu thiếu nước hoặc dùng liều cao", bác sĩ nói, thêm rằng đa số bệnh nhân chỉ nghĩ mình đau nhẹ, uống tạm cho qua, nhưng hậu quả thì rất nặng nề.
Ngoài NSAIDs, một số sản phẩm kết hợp chứa nhiều hoạt chất giảm đau như aspirin, paracetamol, codeine/caffeine hoặc các thuốc có cả paracetamol và NSAID khi sử dụng lâu dài cũng gây độc cho thận. Paracetamol tuy an toàn hơn, nhưng dùng liều cao hoặc quá liều vẫn có thể gây suy thận cấp do hoại tử ống thận.
Theo bác sĩ Thùy, điều đáng lo ngại là nhiều loại thuốc giảm đau được cho thêm vào thực phẩm chức năng, các thuốc nam, thuốc bắc, hay thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc được quảng cáo là "thảo dược", mà người bệnh không hề hay biết. Việc tự ý mua dùng những loại thuốc này lâu dài sẽ phá hủy thận.
Người bệnh chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ, đúng liều, đúng thời gian, ưu tiên dùng ngắn ngày (dưới 5 ngày). Trường hợp có bệnh nền hoặc lớn tuổi, hạn chế NSAID, cần theo dõi chức năng thận trong và sau khi dùng thuốc 2-3 tuần. Nếu đã suy thận mạn, nên chọn thuốc ít ảnh hưởng thận hơn như paracetamol, tramadol hoặc nhóm steroid.
Không dùng chung NSAID với thuốc lợi tiểu, một số kháng sinh mạnh, thuốc tiểu đường thế hệ mới... Khi có dấu hiệu phù, tiểu ít, mệt mỏi, tăng huyết áp, cần đi khám để phát hiện sớm tổn thương thận. Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với người tiểu đường, tăng huyết áp, gout, béo phì, tiền sử gia đình bệnh thận.
"Thuốc giảm đau chỉ làm mất cảm giác đau tạm thời, cái giá phải trả khi lạm dụng có thể là cả hai quả thận", bác sĩ Thùy nhấn mạnh.
Lê Phương
