Từ xa xưa, người Ai Cập cổ đại đã phát minh cách xử lý thi thể người chết, gọi là ướp xác. Những xác ướp sớm nhất thời tiền sử là một sự tình cờ. Khi đó, người chết được chôn vùi trong cát khô. Ở Ai Cập gần như không có mưa hoặc mưa rất ít. Vô tình điều kiện tự nhiên này đã bảo tồn một số thi thể chôn trong các hố nông.
Khoảng năm 2600 trước công nguyên, người Ai Cập mới bắt đầu ướp xác người chết một cách có chủ ý. Họ tiến hành theo quy trình đặc biệt để loại bỏ tất cả độ ẩm ra khỏi cơ thể, chỉ để lại dạng khô không dễ phân hủy. Kỹ thuật này được phát triển trong hơn 2000 năm sau đó. Xác ướp được chuẩn bị và bảo quản tốt nhất thuộc về các triều đại thứ mười tám đến hai mươi của Vương Quốc mới (khoảng năm 1570-1075 trước công nguyên), bao gồm xác ướp của những vị vua nổi tiếng từng triều đại.
 |
|
Một xác ướp thời Ai Cập cổ đại. Ảnh: Crystalinks |
Quá trình ướp xác mất 70 ngày, do các linh mục thực hiện. Những người này phải học một số kiến thức cơ bản về giải phẫu người. Đầu tiên, họ loại bỏ tất cả các bộ phận bị phân hủy nhanh chóng bên trong cơ thể, trước hết là bộ não. Linh mục sẽ chèn các dụng cụ móc đặc biệt qua lỗ mũi thi thể để lấy ra các mảnh mô não. Đây là một kỹ thuật tinh vi, được cho là khá khó khăn, đòi hỏi sự điêu luyện.
Sau đó, những linh mục tiếp tục loại bỏ các cơ quan dễ phân hủy ở phần bụng và ngực thi thể, thông qua vết cắt được thực hiện ở bên trái bụng. Trái tim được để nguyên bởi họ tin rằng nó là linh hồn một con người. Còn lại các cơ quan khác như dạ dày, phổi, ruột được lấy ra và bảo quản riêng biệt trong các hộp hoặc lọ, ngày nay gọi là lọ canopic. Chúng được chôn cùng xác ướp.
Sau khi lấy tất cả bộ phận cơ thể ra, các linh mục bắt đầu loại bỏ tất cả độ ẩm từ cơ thể. Họ dùng một loại muối có đặc tính làm khô để che phủ và cho thêm các gói natron bên trong cơ thể. Natron là một chất gây ức chế quá trình phân hủy. Khi đã khô hoàn toàn, họ lấy các gói natron ra và rửa nhẹ natron còn sót bên trong. Kết quả cuối cùng là một hình dạng con người rất khô nhưng vẫn nhận rõ dáng dấp.
Để xác ướp chân thực hơn, một số vùng trũng trên thi thể được lấp đầy bằng vải lanh và các vật liệu khác, mắt giả được thêm vào.
Tiếp theo là công đoạn gói xác ướp. Mỗi xác ướp cần hàng trăm thước vải lanh. Các linh mục cẩn thận băng các dải vải dài quanh cơ thể, thậm chí quấn riêng từng ngón tay và ngón chân trước khi bọc toàn bộ bàn tay bàn chân. Bùa hộ mệnh được đặt giữa các vỏ bọc và lời nguyện cầu được viết trên một số vải lanh. Thông thường các linh mục đặt một mặt nạ vào giữa những lớp băng đầu. Cuối cùng, họ quấn tấm vải liệm tại chỗ, rồi quấn vải lanh bao quanh. Xác ướp đã hoàn thành. Họ đặt vào quan tài và niêm phong.
 |
|
Xác ướp được đặt vào trong quan tài. Ảnh: History |
Tập tục chôn cất người công phu như vậy cho thấy người Ai Cập cổ có mối bận tâm lớn về cái chết. Nhiều người lên kế hoạch sớm cho cái chết của mình. Họ nghĩ rằng không có cuộc sống nào tốt hơn hiện tại và họ muốn nó sẽ tiếp tục sau khi chết. Cơ thể được ướp là nơi lưu giữ linh hồn họ. Nó sẽ ở lại trong các lăng mộ, đi xuyên qua địa ngục và sang thế giới bên kia.
Các vị vua chúa, giới quý tộc và quan chức được ướp xác và chôn cất trong các ngôi mộ vĩ đại. Đây được cho là quá trình tốn kém, vượt quá khả năng của nhiều người.
Một số động vật cũng được ướp xác. Những con bò linh thiêng từ các triều đại đầu có nghĩa trang riêng tại Sakkara. Khỉ đầu chó, mèo, chim và cá sấu, cũng có ý nghĩa tôn giáo lớn, đôi khi được ướp xác, đặc biệt là trong các triều đại sau này.
Ngày nay, các nhà khảo cổ học và các chuyên gia sử dụng tia X để nghiên cứu xác ướp cổ đại. Các kỹ thuật mới cho thấy được dây thần kinh, mạch máu ở lớp móng tay, lớp da khác nhau, và thậm chí cả các tế bào mỡ (mỡ tích trữ). Các nhà khoa học không khỏi ngạc nhiên khi những xác ướp Ai Cập hàng nghìn năm đến nay vẫn còn nguyên vẹn.
Thúy Quỳnh (Theo Smithsonian)
