"Cận thị không còn là tật khúc xạ đơn thuần mà đang trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng với tốc độ gia tăng rất nhanh, đặc biệt ở nhóm người trẻ", bác sĩ Trần Thị Khánh Linh, Phó giám chuyên môn Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt, nói tại hội nghị khoa học kỹ thuật Tập đoàn y khoa VISI, ngày 13/12.
Theo các nghiên cứu dịch tễ, tật khúc xạ là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giảm thị lực trên toàn cầu. Ước tính hiện có khoảng một đến hai tỷ người mắc các tật khúc xạ, trong đó cận thị chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 1/4 dân số thế giới. Số liệu của Viện Thị giác Brien Holden cho thấy năm 2015, khoảng 23% dân số bị cận thị và con số này có thể tăng lên gần 50% vào năm 2050.
Tại Việt Nam, các khảo sát ở một số trường đại học ghi nhận tỷ lệ tật khúc xạ khoảng 30%, trong đó cận thị chiếm tới 28%. Xu hướng cận thị ngày càng trẻ hóa, đặc biệt ở nhóm học sinh, sinh viên và những người thường xuyên làm việc với thiết bị điện tử. Cận thị nặng không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng thị lực mà còn làm tăng nguy cơ nhiều biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa võng mạc, bong võng mạc, glaucoma hoặc đục thủy tinh thể sớm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng ghi nhận tỷ lệ cận thị nặng đang gia tăng nhanh trong những thập kỷ gần đây.
Theo bác sĩ Linh, điều trị cận thị gồm nhiều phương pháp như đeo kính gọng, kính áp tròng và phẫu thuật khúc xạ. Trong đó, Lasik được áp dụng phổ biến nhờ tính an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, phương pháp này có những hạn chế đối với người cận thị nặng hoặc có giác mạc mỏng, do nguy cơ giãn phình giác mạc sau mổ.
Để khắc phục những nhược điểm này, phẫu thuật Phakic được phát triển, sử dụng một thấu kính nội nhãn đặc biệt đặt phía sau mống mắt và phía trước thủy tinh thể tự nhiên. Phương pháp này có thể áp dụng cho người có độ cận thị cao, giúp bảo tồn mô giác mạc, không cắt gọt hay làm thay đổi cấu trúc tự nhiên của mắt. Đây là lựa chọn phù hợp với những bệnh nhân có giác mạc mỏng hoặc không đủ điều kiện thực hiện Lasik, Smile. Thấu kính nội nhãn cũng không ảnh hưởng đến khả năng điều tiết, giúp người bệnh nhìn rõ ở nhiều khoảng cách và ít gây khô mắt hơn so với các phương pháp phẫu thuật khúc xạ khác.
Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất của phẫu thuật Phakic là chi phí. Kỹ thuật này hiện thuộc nhóm cao nhất trong mổ điều trị tật khúc xạ, khoảng 90 triệu đồng, khiến nhiều người bệnh còn e ngại tiếp cận.
Phẫu thuật tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Theo các chuyên gia, cận thị thường do nhiều yếu tố tác động, trong đó phổ biến nhất là việc mắt phải làm việc cường độ cao trong thời gian dài, tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử, ánh sáng học tập không đảm bảo, ít hoạt động ngoài trời, tư thế ngồi sai hoặc đọc ở khoảng cách quá gần. Một số trường hợp trẻ bị cận thị sớm có liên quan đến yếu tố di truyền.
Trẻ mắc cận thị cần được thăm khám chuyên khoa mắt để theo dõi và áp dụng các biện pháp kiểm soát tiến triển theo chỉ định của bác sĩ, nhằm hạn chế tăng độ. Hiện nay, nhiều phương pháp được sử dụng để kiểm soát cận thị như kính áp tròng định hình giác mạc đeo ban đêm, tròng kính thiết kế chuyên biệt theo từng tình trạng mắt, chương trình huấn luyện thị giác và một số loại thuốc hỗ trợ.
Mỗi người cần chủ động bảo vệ thị lực bằng cách hạn chế thời gian nhìn gần liên tục và sử dụng thiết bị điện tử kéo dài. Khi làm việc, học tập hoặc đọc sách, cần giữ tư thế đúng, khoảng cách phù hợp giữa mắt và vật nhìn, đảm bảo đủ ánh sáng, tránh đọc hoặc sử dụng thiết bị trong môi trường thiếu sáng. Việc tăng cường các hoạt động ngoài trời giúp mắt được điều tiết tự nhiên, góp phần làm chậm tiến triển cận thị. Chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho mắt như vitamin A, C, E và kẽm cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe thị giác.
Bên cạnh đó, cần luân phiên hợp lý giữa các hoạt động nhìn gần và nhìn xa để mắt có thời gian nghỉ ngơi. Phương pháp 20-20-20 được các chuyên gia khuyến nghị. Theo đó, cứ mỗi 20 phút làm việc ở khoảng cách gần, nên nhìn ra xa khoảng 6 m trong 20 giây; trong không gian hẹp có thể nhắm mắt thư giãn trong khoảng 20 giây.
Lê Phương
