"Thành công của một ca phẫu thuật không chỉ nằm ở thao tác trong phòng mổ mà bắt đầu từ quá trình chuẩn bị trước nhập viện", Đại tá, TS.BS Phan Đình Mừng, Phó giám đốc Bệnh viện Quân y 175, Giám đốc Viện Chấn thương Chỉnh hình, nói tại chương trình tập huấn Cập nhật về ERAS và phục hồi sớm sau phẫu thuật cho người bệnh, ngày 20/9.
Cụ thể, nếu bệnh nhân bỏ thuốc lá, rượu bia ít nhất một tháng, đồng thời kiểm soát tốt bệnh nền, tối ưu dinh dưỡng và thể trạng, khả năng hồi phục sau mổ sẽ nhanh hơn, biến chứng cũng ít hơn. Các thống kê quốc tế cho thấy, nhóm không hút thuốc, không uống rượu có tỷ lệ nhiễm trùng sau mổ thấp hơn rõ rệt so với nhóm duy trì thói quen này.
Theo bác sĩ Mừng, ERAS là xu hướng tất yếu trong ngoại khoa hiện đại vì coi trọng cả chuỗi chăm sóc trước, trong và sau mổ, thay vì chỉ tập trung vào kỹ thuật phẫu thuật. Khái niệm này ra đời năm 1997 tại Đan Mạch trong phẫu thuật tiêu hóa, sau đó lan rộng sang nhiều chuyên khoa, đặc biệt là chấn thương chỉnh hình. Ở Việt Nam, ERAS mới được triển khai vài năm gần đây tại một số bệnh viện lớn, mang lại lợi ích rõ rệt, giúp hồi phục nhanh, giảm biến chứng, rút ngắn thời gian nằm viện, nâng cao chất lượng điều trị.
Trước phẫu thuật, bệnh nhân được tư vấn để giảm lo lắng, đồng thời tập thở, tập cơ duy trì thể trạng và điều chỉnh chế độ ăn. Thay vì nhịn đói kéo dài, người bệnh có thể ăn trước 6 giờ và uống nước lọc, nước đường 2 giờ trước mổ, nạp carbohydrate giúp hạn chế tiêu hao cơ, giảm kháng insulin - phản ứng thường gặp sau phẫu thuật.
Trong mổ, việc kiểm soát thân nhiệt và sử dụng các kỹ thuật ít xâm lấn giúp giảm mất máu, hạn chế truyền máu và rút ngắn thời gian nằm viện. Các biện pháp giữ ấm, làm ấm dịch truyền và theo dõi thân nhiệt liên tục giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, mất máu và biến chứng nặng. Sau mổ, kiểm soát đau bằng gây tê vùng, phong bế thần kinh và giảm đau đa mô thức giúp bệnh nhân hạn chế dùng opioid, ít tác dụng phụ và có thể sớm ngồi dậy, đi lại.
Các y bác sĩ phẫu thuật tại Bệnh viện Quân y 175. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Theo bác sĩ Mừng, thách thức lớn khi triển khai ERAS là cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều chuyên khoa như phẫu thuật, gây mê hồi sức, điều dưỡng, dinh dưỡng, vật lý trị liệu và quản lý bệnh viện. Đây không chỉ là vấn đề chuyên môn mà còn liên quan đến văn hóa tổ chức, đòi hỏi thay đổi thói quen y tế lâu nay.
Thực tế tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho thấy, ERAS giúp rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí kháng sinh, dịch truyền, sonde, dẫn lưu, đồng thời hạn chế biến chứng và giúp người bệnh vận động sớm, giảm áp lực cho nhân viên y tế. Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cũng ghi nhận kết quả tương tự từ khi áp dụng ERAS năm 2019, đặc biệt trong các ca thay khớp và phẫu thuật ung thư phổi.
Các chuyên gia nhận định, để đạt hiệu quả bền vững, cần sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo, nhóm chuyên trách có năng lực và sự thay đổi nhận thức từ nhân viên y tế đến người bệnh. Quá trình này thường kéo dài 3-5 năm, nhưng được xem là giải pháp khả thi và an toàn để nâng cao chất lượng chăm sóc hậu phẫu tại Việt Nam.
Lê Phương
