"Điều trị tăng huyết áp hiện nay không còn dựa đơn thuần vào con số mà phải cá thể hóa theo nguy cơ tim mạch tổng thể của từng người bệnh", GS.TS.BS Trương Quang Bình, Chủ tịch Phân hội Xơ vữa động mạch Việt Nam, nói tại hội nghị khoa học công nghệ thường niên Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, ngày 31/10.
GS.TS.BS Trương Quang Bình tại hội nghị khoa học công nghệ thường niên Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, ngày 31/10. Ảnh: Chung Trần
Theo giáo sư Bình, người có chỉ số huyết áp tâm thu từ 140 mmHg, huyết áp tâm thu từ 90 mm Hg trở lên đều được chỉ định điều trị thuốc, để giảm nguy cơ biến cố tim mạch và tử vong. Với nhóm có huyết áp tâm trương 130 đến 139, huyết áp tâm trương từ 80 đến 89 mmHg, bác sĩ sẽ đánh giá thêm các yếu tố nguy cơ như bệnh tim thiếu máu cục bộ, bệnh thận mạn, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu hoặc nguy cơ tim mạch tổng thể cao, trước khi quyết định khởi trị.
Nếu không có yếu tố nguy cơ, bác sĩ ưu tiên thay đổi lối sống, ăn nhạt, giảm cân, tăng vận động, hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá... Tuy nhiên, nếu sau một thời gian điều chỉnh mà huyết áp vẫn không hạ dưới 130/80 mmHg, việc dùng thuốc sẽ được xem xét.
Các khuyến cáo mới nhất của hiệp hội tim mạch quốc tế và Việt Nam đều nhấn mạnh nguyên tắc điều trị cá thể hóa, tức là đặt mục tiêu huyết áp phù hợp với từng người dựa trên tuổi, bệnh lý nền và khả năng dung nạp thuốc. Người bệnh có thể được khuyến nghị duy trì huyết áp dưới 130/80 mmHg, hoặc thấp hơn tùy trường hợp. Với nhóm có bệnh mạch vành, suy tim, đái tháo đường, bệnh thận mạn, việc kiểm soát huyết áp sớm, tích cực có ý nghĩa sống còn.
"Nhiều người trông hoàn toàn khỏe mạnh nhưng thực tế đang tăng huyết áp mà không biết", ông Bình cảnh báo.
Tăng huyết áp được mệnh danh là "kẻ giết người thầm lặng" vì thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tăng huyết áp là nguyên nhân của hơn 11 triệu ca tử vong mỗi năm, là yếu tố nguy cơ gây tử vong hàng đầu toàn cầu.
Tại Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp ở người trưởng thành (30-79 tuổi) chiếm khoảng 31%, gần tương đương mức trung bình thế giới. Đáng chú ý, một nửa người bệnh chưa được chẩn đoán, và chỉ 15% kiểm soát được huyết áp ở ngưỡng an toàn.
Đo huyết áp cho người bệnh. Ảnh: Quỳnh Trần
Tăng huyết áp đang ngày càng trẻ hóa. Nếu trước đây bệnh chủ yếu gặp ở người trên 50 tuổi, thì nay độ tuổi mắc đang giảm dần. Nhiều người chỉ uống thuốc khi thấy triệu chứng và tự ý ngưng thuốc khi huyết áp trở lại bình thường, lo ngại việc dùng thuốc lâu dài có hại cho sức khỏe - đây là những quan niệm sai lầm. Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể kiểm soát ổn định lâu dài dưới hướng dẫn của bác sĩ.
Bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên giảm muối, tăng thực phẩm giàu kali và canxi như chuối, khoai tây, bơ, dưa hấu, đậu nành. Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm ít béo, hạn chế mỡ bão hòa, đường, và thực phẩm chế biến sẵn. Không uống rượu bia, không hút thuốc lá. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần - có thể đi bộ nhanh, chạy bước nhỏ hoặc luân phiên hai hình thức. Tự theo dõi huyết áp tại nhà, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái.
Khi huyết áp tăng cao đột ngột, nên nghỉ ngơi và đo lại sau 15 phút. Nếu vẫn không giảm, cần đến bệnh viện, không tự ý dùng thuốc hạ áp.
Lê Phương
