Trong khi nhiều người trên thế giới giật mình vì sự xuất hiện lén lút và đột ngột của chúng thì tất cả các loài rắn đều đóng vai trò quan trọng đối với sự cân bằng của sự sống trong hệ sinh thái. Nhiều nền văn hóa cổ đại tôn kính rắn như một sinh vật bảo vệ và thậm chí là hiện thân của các vị thần. Chúng có thể là biểu tượng của khả năng sinh sản, tái sinh, sức khỏe hoặc trí tuệ.
Ảnh minh họa: Reuters
Dưới đây là những sự thật thú vi về loài rắn:
1. Có hơn 3.700 loài rắn
Theo số liệu mới nhất, có 3.789 loài rắn trên toàn thế giới. Con số này tiếp tục tăng lên vì ngày càng có nhiều loài được phát hiện. Loài mới nhất là Phalotris shawnella, một loài rắn đào hang màu cam, nâu và đỏ tuyệt đẹp được tìm thấy tại Paraguay vào tháng 5/2022. Chỉ riêng bang Arizona của Mỹ đã là nơi sinh sống của 13 loài rắn đuôi chuông khác nhau.
2. Rắn đã tiến hóa cách đây hơn 142 triệu năm
Mặc dù khó có thể xác định chính xác thời điểm rắn xuất hiện trên hành tinh của chúng ta do bộ xương mỏng manh của chúng nhưng rắn lần đầu tiên xuất hiện trong hồ sơ hóa thạch vào kỷ Phấn trắng. Các nhà khoa học tin rằng điều này khiến rắn xuất hiện cách đây 98 đến 142 triệu năm. Tuy nhiên, chúng vẫn là loài trẻ hơn so với các loài bò sát khác như cá sấu, thằn lằn và rùa.
3. Một số loài rắn sống ở biển
Hầu hết các loài rắn sống trên cạn, nhưng có khoảng 70 loài rắn sống ở Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Mặc dù trông giống với họ hàng sống trên cạn của chúng nhưng rắn biển hoàn toàn thích nghi với đời sống dưới nước và không thể di chuyển trên cạn. Ngoại lệ duy nhất là rắn cạp nong biển (Laticauda), nhưng khả năng di chuyển trên đất liền của chúng vẫn rất hạn chế.
4. Rắn lấy năng lượng từ Mặt trời
Bò sát đôi khi được gọi là động vật máu lạnh nhưng điều này không đúng vì máu của chúng thực sự không lạnh. Thuật ngữ chính xác là động vật biến nhiệt, nghĩa là nhiệt độ cơ thể của chúng thay đổi và được điều chỉnh bởi các nguồn bên ngoài. Không giống như động vật có vú và chim có khả năng điều chỉnh bên trong, để kiểm soát nhiệt độ cơ thể, loài bò sát cần sử dụng nguồn nhiệt như mặt trời để làm ấm cơ thể.
5. Lưỡi của chúng dùng để ngửi
Thay vì dùng mũi để ngửi mùi, rắn thè lưỡi ra. Chúng có một cấu trúc độc đáo gọi là cơ quan Jacobson trên vòm miệng, giúp chúng ngửi được các phân tử mùi hương qua lưỡi. Sự chia tách ở lưỡi của chúng làm tăng khả năng này, cho phép chúng sử dụng nhiều thụ thể để tiếp nhận các lượng tín hiệu hóa học khác nhau.
6. Rắn có thể nghe mặc dù không có tai ngoài
Các thí nghiệm đã chỉ ra rằng rắn phản ứng với tần số âm thanh trong không khí. Cách chúng nghe vẫn còn là một bí ẩn.
Ngoài ra, bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao rắn lại khiến bạn có cảm giác rùng rợn chưa? Chúng không có mí mắt. Điều này có nghĩa là chúng không chớp mắt và phải ngủ với đôi mắt mở to. Thay vì mí mắt, chúng có một lớp màng mỏng gắn vào mỗi mắt để bảo vệ chúng. Lớp màng này được gọi là brille, trong tiếng Đức có nghĩa là kính.
7. Cách ăn độc đáo của loài rắn
Khi rắn ăn, chúng chỉ có thể nuốt trọn thức ăn vì chúng không thể nhai. Thay vào đó, rắn có hàm dưới rất linh hoạt, cho phép chúng ăn những con vật lớn hơn đầu của chúng từ 75 - 100%. Các chất hóa học trong đường tiêu hóa của chúng sẽ phân hủy thức ăn.
8. Các sắc tố tạo nên màu da rắn trải dài trên quang phổ màu có thể nhìn thấy được, thậm chí là bước sóng cực tím
Các kiểu màu này có thể dùng để ngụy trang, thu nhiệt từ mặt trời và phát tín hiệu (ví dụ như màu cảnh báo). Một số loài, như rắn đuôi chuông đen Arizona, có thể sáng lên và tối đi đáng kể vì những lý do chưa được hiểu rõ.
9. Trong số gần 4.000 loài rắn đã biết, khoảng 600 loài được coi là có nọc độc
Nọc độc có thể tiến hóa từ các enzym tiêu hóa, trở nên quan trọng để chế ngự con mồi và thứ yếu là hỗ trợ phòng thủ.
10. Vai trò thiết yếu đối với hệ sinh thái
Là loài săn mồi, rắn giữ cho quần thể con mồi cân bằng. Nếu không có chúng, chuỗi thức ăn sẽ sụp đổ, tràn ngập nhiều hệ sinh thái với các loài động vật có vú nhỏ, động vật gặm nhấm, chim, động vật lưỡng cư và côn trùng. Sự hiện diện của chúng là điều hoàn toàn cần thiết để duy trì các môi trường tương ứng.
Rắn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của hành tinh chúng ta. Chúng là những kỳ quan tiến hóa đã thích nghi với hầu hết mọi môi trường sống trên Trái đất và đã vượt qua thử thách của thời gian - mặc dù là loài động vật không có chân.
