Vừa qua, Hội Sân khấu Hà Nội đã tổ chức Hội thảo Văn hóa ứng xử của nghệ sĩ với công chúng. Hội thảo có sự góp mặt của nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, nghệ sĩ kỳ cựu. Tại đây, các chuyên gia đã nhìn nhận thẳng thắn về thực trạng ứng xử của nghệ sĩ trên mạng xã hội hay hành vi quảng cáo bất chấp của nghệ sĩ.
Về văn hóa ứng xử của người nổi tiếng trên mạng xã hội hiện nay, NSND Quốc Chiêm - Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội - cho rằng chưa bao giờ đáng báo động như hiện nay. Theo ông, khi nghệ sĩ sử dụng những phát ngôn theo kiểu văn hóa "chợ búa" trên không gian mạng tưởng rằng thể hiện cá tính, bản sắc riêng nhưng thực ra đã bị mất điểm với công chúng. Ông quan niệm, đã là nghệ sĩ, người làm văn hóa thì cần tạo nên những tác phẩm nghệ thuật, lan tỏa điều tốt đẹp, nhân văn.
"Lời nói, ngôn ngữ vốn là 'cái vỏ vật chất của tư duy' nên hiện tượng 'lệch chuẩn' trong văn hóa ứng xử của một số văn nghệ sĩ trên mạng thời gian qua cho thấy nhận thức, đạo đức và lối sống, văn hóa của họ đang đáng báo động", ông nhấn mạnh.
NSND Quốc Chiêm chỉ rõ hiện tượng lệch chuẩn trong văn hóa ứng xử của nghệ sĩ trên mạng xã hội được biểu hiện qua cách sử dụng những lời lẽ thô tục, vô văn hóa trên mạng xã hội để gây sự chú ý nhằm "câu like", "câu view", tăng tương tác.
Nhiều nghệ sĩ bị chỉ trích vì quảng cáo sai sự thật.
Tại hội thảo, ông còn nêu một số hiện tượng làm xấu hình ảnh người nghệ sĩ, cần phải loại bỏ. "Không ít nghệ sĩ livestream để 'bóc phốt' đồng nghiệp, chửi bới, đe dọa, xúc phạm, miệt thị, công kích lẫn nhau vì sự ghen ghét, đố kị cá nhân… Có nghệ sĩ còn sử dụng những thông tin chưa được kiểm chứng để đăng lên trang cá nhân nhằm gây sự chú ý của nhiều người hoặc có những nghệ sĩ lợi dụng uy tín, tầm ảnh hưởng của bản thân đưa ra những phát ngôn gây sốc, tạo tâm lý hoang mang trong dư luận", ông nói.
NSND Trần Quốc Chiêm cho rằng đã theo con đường nghệ thuật, mỗi nghệ sĩ cần nâng cao ý thức trách nhiệm với nghề, xã hội. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, mỗi nghệ sĩ cần thực hiện tốt nghĩa vụ, quyền hạn của người công dân, tăng cường ý thức tuân thủ pháp luật, có lối sống lành mạnh, có ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức của cộng đồng, xã hội.
Đồng quan điểm, NSND Nguyễn Hoàng Tuấn, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội, khẳng định: "Nghệ sĩ có một vai trò rất quan trọng trong đời sống nhưng đi kèm với đó là trách nhiệm. Mỗi nghệ sĩ phải biết cân bằng giữa cảm xúc và bản lĩnh thì mới chịu được áp lực và làm tròn trách nhiệm của mình".
Về việc nghệ sĩ dùng danh tiếng để quảng cáo sai sự thật, theo TS Cao Ngọc, đó là hành vi lừa dối khán giả. Theo ông, nghệ sĩ kiếm tiền bằng chính sự nổi tiếng của mình không sai bởi đó là mồ hôi, công sức gây dựng của họ qua nhiều năm. Nhưng khán giả cũng không thể chấp nhận nghệ sĩ vì tiền mà quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật.
"Việc quảng cáo sai sự thật là hành vi vi phạm trách nhiệm của người nghệ sĩ với cộng đồng, là lợi dụng sự tin tưởng, tình cảm của công chúng dành cho họ. Những nghệ sĩ này vi phạm nghiêm trọng đạo đức công dân, đạo đức nghề nghiệp, gây ra những lỗi lớn trong ứng xử văn hóa", ông nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, để hạn chế hành vi, ứng xử chưa đẹp của nghệ sĩ trên mạng xã hội, cần có những biện pháp mạnh hơn Bộ quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Tác giả Hoàng Thanh Du đặt vấn đề nên có các hội đồng kỷ luật, tước danh hiệu nếu nghệ sĩ vi phạm.
Quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch ban hành tháng 12/2021 quy định về hành vi ứng xử là những phát ngôn, tác phong, lối sống, sử dụng trang phục của người nghệ sĩ.
Cuối năm 2022, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xây dựng quy trình xử lý người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật nếu có hành vi vi phạm pháp luật như xem xét xử lý vi phạm hành chính, cấm sóng, cấm biểu diễn, cấm hoạt động trên mạng.
