Thông tin trên được TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, chia sẻ bên lề hội thảo "Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân" do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 21/3.
Ông Bình chỉ ra trong số 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động, tỷ trọng doanh nghiệp quy mô vừa tương đương với doanh nghiệp lớn, chỉ 1,5%. Khoảng 97% còn lại có quy mô nhỏ, siêu nhỏ. Cơ cấu trên là "bất thường và đáng quan ngại".
TS Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Việt Nam tại sự kiện ngày 21/3. Ảnh: Thời báo Ngân hàng
Doanh nghiệp được xác định là nhỏ khi tổng vốn dưới 20 tỷ đồng trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, 50 tỷ đồng trong lĩnh vực thương mại. Doanh nghiệp vừa có tổng vốn không quá 100 tỷ đồng, theo Nghị định 80 năm 2021.
Tại các nền kinh tế như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), tỷ trọng doanh nghiệp vừa ở mức 10-30%, chuyên gia kinh tế này nói với VnExpress. Hiện tượng "thiếu doanh nghiệp quy mô vừa" khiến Việt Nam vắng đi lực lượng kế cận cho lớp doanh nghiệp lớn.
Từ việc thiếu lực lượng doanh nghiệp lớn dự bị, tình trạng này kéo theo sự suy giảm năng lực cạnh tranh của khu vực doanh nghiệp nói riêng và của cả nền kinh tế nói chung.
"Khối doanh nghiệp không tận dụng được lợi thế quy mô trong sản xuất để giảm chi phí đầu vào, hạ giá đầu ra, từ đó giảm hiệu quả kinh doanh, năng suất lao động", Giám đốc Economica phân tích. Bên cạnh đó, quy mô doanh nghiệp cũng ảnh hưởng tới việc đầu tư vào đổi mới công nghệ, quản trị, nghiên cứu và phát triển (R&D), vốn cần nguồn lực lớn.
Thực tế, tình trạng thiếu doanh nghiệp vừa được đề cập từ năm 2015, khi Việt Nam mới có hơn 400.000 doanh nghiệp. Hiện tượng bất thường này do doanh nghiệp khó tiếp cận vốn, lao động cũng như nguồn tài nguyên, đồng thời ngại rủi ro nên chưa mạnh dạn đầu tư.
Bên cạnh đó, từ nội tại doanh nghiệp, cách thức quản trị của họ còn manh mún, nhỏ lẻ, tập trung vào lợi thế sẵn có từ trước như tài nguyên hay lao động giá rẻ, theo TS Bình. Đặc biệt, khối doanh nghiệp siêu nhỏ chủ yếu hướng tới việc đảm bảo sinh kế, chưa có tham vọng lớn.
Các chuyên gia kỳ vọng nghị quyết về kinh tế tư nhân tới đây sẽ cải cách thể chế, tháo gỡ "điểm nghẽn của điểm nghẽn", tạo "đột phá của đột phá" trong phát triển khối doanh nghiệp này.
"Nghị quyết đó cũng đưa ra tuyên bố quan trọng trong việc đảm bảo quyền tự do tài sản, kinh doanh, khuyến khích khởi nghiệp, đầu tư mạo hiểm", TS Bình nói. Ngoài cải cách thể chế, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, khuyến nghị tạo một hệ thống chính sách giúp doanh nghiệp tiếp cận được các loại vốn từ tín dụng, đất đai, đến công nghệ, dữ liệu. Các loại vốn cần được tiếp cận kịp thời và đồng bộ, để doanh nghiệp bứt phá.
Công nghệ là yếu tố giúp rút ngắn thời gian "lớn lên" của doanh nghiệp, theo ông Nguyễn Kim Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Tập đoàn Kim Nam. Thời gian để một doanh nghiệp nhỏ vươn lên quy mô vừa và lớn thường mất 10-20 năm, nhưng có thể rút ngắn còn 3-5 năm khi áp dụng công nghệ.
Quyết tâm chính trị cùng hành động mạnh mẽ sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ có đà lớn lên, nâng tỷ trọng doanh nghiệp về mức hợp lý hơn, tham gia cùng các khu vực kinh tế khác đưa Việt Nam vào kỷ nguyên vươn mình, theo TS Bình.
Thủy Trương
