Ngày 29/10, sau phiên họp chính sách kéo dài 2 ngày, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) thông báo giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản (0,25%), xuống 3,75-4%. Quyết định này khớp với dự báo của thị trường, và là lần thứ hai Fed điều chỉnh chính sách tiền tệ trong năm nay.
Tuy nhiên, trong cuộc họp báo sau đó, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã bác bỏ kỳ vọng của thị trường về khả năng tiếp tục giảm lãi suất trong phiên họp tháng 12. Thay vì dùng ngôn ngữ mơ hồ như các phát biểu thường thấy, Powell tuyên bố: "Tại cuộc họp lần này, có nhiều ý kiến khác biệt rõ rệt về hướng đi trong tháng 12. Việc tiếp tục giảm lãi suất cuối năm nay không phải là điều chắc chắn".
Sự thẳng thắn của Powell phản ánh mức độ chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Fed về cách đánh giá tình hình kinh tế. Tiêu dùng vẫn tăng, nhưng hoạt động tuyển dụng đã chậm lại rõ rệt. Việc Fed làm gì tiếp theo còn phụ thuộc vào kịch bản kinh tế nào trở thành hiện thực.
Một mặt, làn sóng đầu tư vào AI và đà tăng trên thị trường chứng khoán tiếp tục thúc đẩy chi tiêu, khiến Fed không cần hạ lãi suất nhiều. Thậm chí, nếu cắt giảm quá mức, lạm phát có thể duy trì quanh 3%, cao hơn mục tiêu 2% của Fed.
Nhưng mặt khác, nếu cơ quan này dừng điều chỉnh, tác động của lãi suất cao cùng các thay đổi trong chính sách thương mại, nhập cư có thể khiến thị trường lao động yếu đi và tỷ lệ thất nghiệp tăng. Số việc làm mới đã giảm mạnh trong mùa hè này. Thậm chí, Powell cho biết nếu tính theo các phương pháp khác, số việc làm được tạo ra gần như bằng 0.
"Fed đang ở trong tình thế khó xử, vì dữ liệu chi tiêu không khớp với việc làm. Chi tiêu vẫn ổn, nhưng thị trường lao động đang chậm lại rõ rệt", cựu cố vấn cấp cao của Fed William English nhận định.
Chủ tịch Fed Jerome Powell trong cuộc họp báo hôm 29/10. Ảnh: Reuters
Sau khi hạ lãi suất tổng cộng 100 điểm cơ bản (1%) năm ngoái, Fed tiếp tục giảm thêm 50 điểm cơ bản năm nay, đưa lãi suất về gần vùng trung lập. Đây là mức lãi suất không thúc đẩy và cũng không kìm hãm nền kinh tế.
Quyết định cắt giảm lần này cũng ghi nhận hai phiếu trái chiều lần đầu tiên kể từ năm 2019. Trong khi Chủ tịch Fed Kansas Jeffrey Schmid muốn giữ nguyên lãi suất, thành viên Hội đồng Thống đốc Stephen Miran lại muốn giảm sâu hơn (50 điểm cơ bản).
Trong buổi họp báo, Powell nhiều lần đề cập đến "những quan điểm khác biệt rõ rệt", cho thấy sự thận trọng đang tăng trong nội bộ Fed. Khả năng cắt giảm thêm trong tháng 12 càng trở nên mong manh.
"Nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc cần tạm ngừng để đánh giá mức độ rõ rệt của rủi ro việc làm, cũng như tính xác thực của đà tăng trưởng kinh tế hiện tại", Powell nói.
Trong các phát biểu gần đây, một số quan chức Fed, như Michelle Bowman, cảnh báo cơ quan này "đang có nguy cơ phản ứng quá chậm với sự suy yếu của thị trường lao động". Bà cho rằng có thể cần "điều chỉnh chính sách nhanh và mạnh hơn". Dù vậy, Bowman vẫn bỏ phiếu ủng hộ giảm 25 điểm cơ bản trong cuộc họp vừa qua.
Trong khi đó, Schmid nhìn nhận tác động từ thuế nhập khẩu tới giá cả được hạn chế một phần nhờ Fed không cố nới lỏng chính sách để bù lại cú sốc chi phí. Ông chỉ trích việc loại bỏ yếu tố thuế khi tính lạm phát, cho rằng đó là cách làm "không có ý nghĩa và khó đo lường".
Thống đốc Christopher Waller, người từng ủng hộ cắt giảm mạnh tay, gần đây tỏ ra thận trọng hơn. Trong bài phát biểu tháng này, ông nói rằng nếu tăng trưởng vẫn vững, "quá trình đưa lãi suất về mức trung lập nên diễn ra chậm hơn".
Việc chính phủ Mỹ đóng cửa cũng khiến các báo cáo việc làm bị hoãn công bố, Fed thiếu dữ liệu để đánh giá chính xác. Các quan chức cũng chia rẽ trong việc xác định nguyên nhân làm hoạt động tuyển dụng sụt giảm. Một số cho rằng nguồn cung lao động giảm vì siết nhập cư và ít người muốn tham gia thị trường lao động hơn. Số khác khẳng định do nhu cầu nhân lực thực sự yếu đi.
"Thường Fed nghiêng về dữ liệu việc làm thay vì con số tăng trưởng. Nhưng hiện tại, do có chính sách nhập cư, quan chức khó đánh giá được tình hình", James Bullard - cựu Chủ tịch Fed St. Louis nhận xét. Ông dự báo cơ quan quản lý tiền tệ Mỹ sẽ dừng hạ lãi suất trong thời gian tới.
Nhà kinh tế David Seif của Nomura lạc quan rằng "không phải đợt chững lại nào của thị trường lao động cũng nghiêm trọng". Ông lý giải hiện tại không có làn sóng sa thải lớn, nên tiêu dùng ít chịu ảnh hưởng.
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế khác lo ngại rằng trạng thái này có thể không kéo dài. Nhiều doanh nghiệp đang cắt giảm chi phí để hạn chế tác động từ thuế và đẩy mạnh ứng dụng AI nhằm tiết kiệm nhân công. Amazon, UPS, Target và nhiều tập đoàn khác đều đã thông báo kế hoạch sa thải hàng chục nghìn nhân viên.
"Nếu nền kinh tế thực sự tăng trưởng vững, với mức tạo việc làm 25.000 mỗi tháng, tiền lương lẽ ra phải tăng vọt ở nhiều ngành nghề. Tuy nhiên, các số liệu thực tế lại không cho thấy điều đó", Steven Blitz, kinh tế trưởng của TS Lombard nói, thêm rằng điều này phản ánh nhu cầu lao động sụt giảm.
Michael Feroli - kinh tế trưởng tại JPMorgan Chase vẫn dự báo Fed cắt giảm thêm một lần vào tháng 12, dù Powell nhấn mạnh quyết định này còn phụ thuộc vào dữ liệu sắp tới. "Vẫn có tín hiệu cho thấy thị trường lao động đang yếu đi", Feroli kết luận.
Hà Thu (theo Reuters, WSJ)
