William J. O'Neil là cha đẻ của phương pháp đầu tư CANSLIM với cuốn "How to Make Money in Stocks: A Winning System in Good Times or Bad" - cẩm nang gối đầu giường của nhiều nhà đầu tư.
Theo O’Neil, nhà đầu tư cần trang bị hai nhóm quy tắc phòng thủ (bảo vệ vốn khi thị trường bất lợi) và tấn công (chốt lời khi đã có lợi thế). Trong bối cảnh thị trường biến động, việc duy trì kỷ luật đầu tư và theo dõi dữ liệu, đặc biệt là đọc biểu đồ giá, khối lượng giao dịch và hành vi quanh các đường trung bình giúp nhà đầu tư nhận diện sớm tín hiệu cảnh báo, thay vì chỉ kỳ vọng vào chiến lược mua và giữ.
Với chiến lược phòng thủ: Cắt lỗ sớm để giữ tiền
Nguyên tắc nổi tiếng của O'Neil là cắt lỗ khi giá giảm 7-8% so với điểm mua. Ví dụ, nếu mua ở giá 100, khi giá lùi về 92-93, nhà đầu tư nên bán. Ngược lại, nếu cổ phiếu tăng lên mức 150 rồi giảm 8% còn 138, nhà đầu tư chưa nên cắt lỗ ngay mà cần xem thêm các tín hiệu khác.
Theo O’Neil, việc chấp nhận mất 7-8% giống như một khoản phí bảo hiểm để tránh nguy cơ rơi sâu 20-50%. Khi thị trường đặc biệt xấu, mức chịu lỗ có thể thu hẹp còn 3-5%.
Nhà đầu tư theo dõi tình hình thị trường trên ứng dụng Entrade X by DNSE. Ảnh: DNSE
Với chiến lược tấn công: chốt lời đúng thời điểm
Ở chiều ngược lại, O'Neil khuyên chốt phần lớn lợi nhuận khi cổ phiếu tăng 20-25% so với thời điểm mua. Theo ông, việc bán "trên đường đi lên" giúp giữ thành quả trước khi cổ phiếu bước vào giai đoạn tích lũy mới.
Ông cũng nhấn mạnh hiệu ứng cộng gộp. Theo quy tắc 72, nếu lặp lại ba lần mức lãi khoảng 24% và tái đầu tư, nhà đầu tư gần như nhân đôi được vốn.
Một ngoại lệ đáng chú ý là quy tắc nắm giữ 8 tuần. Nếu cổ phiếu tăng trên 20% trong vòng ba tuần kể từ phiên bứt phá chuẩn, nhà đầu tư được khuyến nghị giữ ít nhất 8 tuần, bởi đà tăng mạnh sớm có thể là dấu hiệu của một cổ phiếu dẫn dắt. Trong thời gian này, biến động và các nhịp chốt lời ngắn hạn thường xảy ra; kỷ luật nắm giữ giúp tránh bán quá sớm. Tuy nhiên, quy tắc này chỉ phù hợp với những doanh nghiệp có nền tảng cơ bản vượt trội và nhận được sự hậu thuẫn của các nhà đầu tư tổ chức.
Bên cạnh kỷ luật cơ học, tâm lý cũng là yếu tố quan trọng. Một trong những bẫy tâm lý phổ biến là giữ cổ phiếu đang lỗ với hy vọng gỡ, trong khi lại bán quá sớm những mã đang lãi. O'Neil khuyên nhà đầu tư ưu tiên loại bỏ cổ phiếu yếu, dồn vốn cho cổ phiếu mạnh, đồng thời, đưa ra kế hoạch bán ngay từ trước khi mua gồm mức cắt lỗ, vùng chốt lời, tín hiệu cảnh báo trên biểu đồ.
Tại Việt Nam, các công ty chứng khoán như DNSE đã ứng dụng và triển khai nhiều giải pháp công nghệ nhằm hỗ trợ nhà đầu tư trong giao dịch, với nhiều công cụ để chốt lời, cắt lỗ theo kỳ vọng mà không cần mất nhiều thời gian theo dõi sát sao thị trường. Đơn cử, trợ lý chứng khoán ảo Ensa của DNSE sử dụng thuật toán hiện đại, có khả năng phân tích dữ liệu thị trường, lịch sử giao dịch và các chỉ báo kỹ thuật nhằm đưa ra khuyến nghị mua bán cổ phiếu theo nhu cầu cá nhân hóa của từng nhà đầu tư.
Lệnh AI giải phóng nhà đầu tư khỏi áp lực phải liên tục theo dõi thị trường. Ảnh: DNSE
Bên cạnh đó, tính năng mới ra mắt Lệnh AI giúp nhà đầu tư tiết kiệm thời gian và tối ưu giá giao dịch. Chỉ cần đặt mức giá mua, bán tối đa, tối thiểu theo kỳ vọng, hệ thống sẽ tự động chia lệnh lớn thành các lệnh nhỏ, nhằm tối ưu hóa giá và khối lượng khớp lệnh, từ đó nâng cao khả năng khớp lệnh thành công. Tính năng này giúp nhà đầu tư không cần theo dõi biểu đồ liên tục, giảm thiểu thao tác thủ công, hữu ích cho nhà đầu tư giao dịch khối lượng lớn.
Theo các chuyên gia, để tận dụng được cơ hội trên thị trường, nhà đầu tư cần duy trì kỷ luật và nguyên tắc rõ ràng, đồng thời biết tận dụng các công cụ hỗ trợ như một yếu tố bổ trợ trong bối cảnh biến động.
Anh Vũ
