Ngày 29/7, Trần Tiến Đạt, 22 tuổi, sinh viên khoa Kinh tế chính trị dự Lễ tốt nghiệp và trao bằng chính quy của trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đạt mặc áo cử nhân màu xanh lá đậm, hai vạt trước màu đỏ. Trên mũ và bên ngực trái của áo in logo của trường Đại học Kinh tế.
Trước đó, để có trang phục dự lễ tốt nghiệp, Đạt và các sinh viên năm cuối mang căn cước hoặc chứng minh nhân dân lên văn phòng khoa. Các em được phát áo miễn phí và gửi lại trường sau khi buổi lễ kết thúc. "Mình và các bạn rất hào hứng vì là khóa đầu tiên được mặc trang phục này. Cách phối màu, thiết kế đều rất đẹp", Đạt chia sẻ.
Tiến Đạt và bạn trong trang phục tân cử nhân, dự Lễ tốt nghiệp của trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, ngày 29/7. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Bên cạnh áo cử nhân, buổi lễ tốt nghiệp của trường Đại học Kinh tế còn thiết kế trang phục cho hiệu trưởng và các vị trí chủ chốt. PGS.TS Nguyễn Trúc Lê, hiệu trưởng nhà trường mặc áo choàng nhung đỏ, đội mũ đỏ và đi găng tay đồng màu, cầm quyền trượng màu vàng và mang vòng cổ lớn màu trắng. Thành viên ban nghi lễ mặc áo nhung đỏ - đen, mũ màu đen, cũng sử dụng găng tay trắng.
Trước những nhận xét tiêu cực, cho rằng trang phục tốt nghiệp của trường Kinh tế "không phù hợp, lai căng, thể hiện sự màu mè, diêm dúa", Tiến Đạt cảm thấy khó hiểu và bức xúc.
"Nếu nói 'lai căng' hay 'sính ngoại', việc những ngày lễ của phương Tây như Giáng sinh, Valentine trở nên phổ biến và được ưa chuộng tại Việt Nam thì giải thích thế nào? Chưa kể, việc sử dụng trượng trong lễ tốt nghiệp đã được trường duy trì cả chục năm chứ không phải mới đây", Đạt bày tỏ.
Quyền trượng là hình ảnh khá phổ biến trong lễ tốt nghiệp của các đại học trên thế giới. Mỗi trường có một giải thích khác nhau, nhưng nhìn chung, hình ảnh này biểu tượng cho sự hiện diện của người đứng đầu, sự uy quyền, đồng thời thể hiện sự bảo vệ của trường với sinh viên cũng như truyền thống học tập lâu đời.
Cũng tham dự lễ tốt nghiệp ngày 29/7 như Tiến Đạt, Huyền My, một sinh viên khoa Quản trị kinh doanh, nhận xét trang phục "đẹp, xịn" và thích thú khi là khóa đầu tiên được "bóc vỏ".
"Buổi lễ được cử hành trang trọng khiến các sinh viên cảm thấy sự rời đi của mình được tôn trọng, các thầy cô yêu quý. Sự khác biệt về lễ phục tốt nghiệp với các đại học khác khiến mình thấy tự hào vì hình ảnh riêng của trường", My nói. Nữ sinh cũng bày tỏ sự phản đối với những ý kiến tiêu cực và cho rằng lễ phục tốt nghiệp không vi phạm pháp luật, không trái với thuần phong mỹ tục.
Hiệu trưởng Trúc Lê cầm trượng trong buổi Lễ tốt nghiệp và trao bằng tốt nghiệp chính quy của Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) ngày 29/7. Ảnh: Fanpage nhà trường
Tại thông tư 26 năm 2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra quy định về việc mặc đồng phục, lễ phục tốt nghiệp. Theo đó, lễ phục được định nghĩa là trang phục được sử dụng cho học sinh, sinh viên trong một trường (hoặc một ngành) tại buổi lễ nhận bằng tốt nghiệp. Lễ phục tạo sự trang trọng, nâng cao tinh thần trách nhiệm, danh dự, lòng tự hào của người học, tôn vinh nghề nghiệp và thể hiện nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Thông tư của Bộ quy định tiêu chuẩn lễ phục gồm áo khoác ngoài, dài quá đầu gối, mũ và logo của trường gắn bên ngực trái; được xây dựng và thiết kế dựa trên nguyên tắc thống nhất trong từng đơn vị, đảm bảo tính thẩm mỹ, khoa học, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
"Khi nhà trường chưa quy định được lễ phục riêng, có thể sử dụng: bộ comple màu sẫm, áo sơ mi, cravat đối với nam; bộ comple hoặc bộ áo dài truyền thống đối với nữ", thông tư nêu.
Ngoài ra, tùy theo điều kiện tự nhiên của các vùng miền và cơ sở vật chất của đơn vị,người đứng đầu trường đại học, học viện quyết định việc mặc lễ phục, quy định kiểu dáng, màu sắc và chỉ đạo tổ chức mặc lễ phục của sinh viên. Việc này được yêu cầu xây dựng trên sự đồng thuận của Hội đồng trường, đại diện Đoàn thanh niên và Hội sinh viên (nếu có).
Theo thông báo của Đại học Kinh tế, trang phục dùng trong buổi lễ nhằm khẳng định vị thế, thể hiện sự chuyên nghiệp, đẳng cấp của trường trong mắt người học và đối tác, tăng tính đoàn kết nội bộ và ý thức trách nhiệm của cán bộ, giảng viên và người học.
Ở góc độ văn hóa, PGS.TS Lê Quý Đức, nguyên Phó Viện trưởng Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng cần thận trọng khi đánh giá những vấn đề liên quan đến lễ phục tốt nghiệp của trường Đại học Kinh tế, không nên nhận xét cảm tính.
PGS.TS Lê Quý Đức không bày tỏ quan điểm phản đối hay bênh vực, nhưng cho rằng dư luận đang nghiêng về hướng không đồng tình nhiều hơn. Theo khảo sát của VnExpress tính đến 17h ngày 1/8, 63% trong số 2.300 người được hỏi cho rằng lễ phục của trường "phản cảm, lai căng"; 31% đánh giá "mới lạ, độc đáo nhưng nên có thông điệp rõ ràng hơn", còn lại ý kiến khác.
Theo ông Đức, đây là tâm lý thường thấy của dư luận khi tiếp nhận một cái mới. Dẫn chứng bằng nhiều sự thay đổi trong lịch sử, từ việc sử dụng áo dài, giày Tây, chuyển từ răng đen sang trắng..., ông Đức cho rằng cái mới bao giờ cũng khó chấp nhận, nên càng phải thận trọng trong nhìn nhận, đánh giá. "Chúng ta không đoạn tuyệt với quá khứ, nhưng cũng không thể từ chối tiếp nhận cái mới", ông Đức bày tỏ.
Do đó, để dung hòa các bên, ông cho rằng từng cơ quan, đơn vị muốn thay đổi một yếu tố văn hóa đã được duy trì từ lâu, cần thời gian nghiên cứu, tham khảo ý kiến nhiều bên, trong đó có các nhà văn hóa, thiết kế, dư luận và người thụ hưởng - tại trường hợp của Đại học Kinh tế là các cán bộ, giảng viên, sinh viên.
Đội nghi lễ (xếp hàng trên) với lễ phục được thiết kế kiểu vest, đeo găng tay và sử dụng mũ beret. Các thành viên ban nghi lễ mặc áo nhung đỏ - đen, mũ màu đen, cũng sử dụng găng tay trắng (hàng dưới). Ảnh: Fanpage nhà trường Đại học Kinh tế.
Theo công văn tối ngày 31/7 Đại học Quốc gia Hà Nội gửi đến PGS.TS Nguyễn Trúc Lê, trường Đại học Kinh tế được yêu cầu báo cáo bằng văn bản về công tác tổ chức buổi lễ, gửi về Đại học Quốc gia Hà Nội trước 2/8, đồng thời phải rà soát và điều chỉnh trang phục, lễ phục trao bằng tốt nghiệp để tránh lặp lại tình trạng tương tự.
Là cán sự lớp, Tiến Đạt cho biết đã khảo sát gần 90 sinh viên của lớp Kinh tế 2, Khoa Kinh tế chính trị, gần như 100% đều bày tỏ sự hài lòng về buổi lễ tốt nghiệp và trang phục được sử dụng.
Hoàng Nam, sinh viên dự lễ tốt nghiệp ngày 29/7, cũng chung cảm nhận trên. "Mình vẫn luôn tự tin về buổi lễ tốt nghiệp của trường, dù dư luận nói gì đi nữa", Nam nói. Tân cử nhân cho rằng có thể năm sau, nhiều trường đại học khác cũng sẽ đổi mới, thiết kế lễ phục độc đáo như trường Đại học Kinh tế đã làm năm nay.
Còn với Huyền My, khi nhận nhiều phản ứng tiêu cực, nữ sinh cảm thấy càng trân trọng buổi lễ tốt nghiệp hơn vì biết các thầy cô đã đầu tư nhiều tâm huyết. Là một sinh viên đăng nhiều ảnh về buổi lễ, My cho biết luôn cảm thấy tự hào về những trải nghiệm tại trường Đại học Kinh tế.
PGS.TS Lê Quý Đức nhận định lễ phục tốt nghiệp được trường Kinh tế sử dụng "không phải lỗi lầm gì". Việc trường cần làm là bày tỏ chân thành về mục đích, ý nghĩa của trang phục và những chi tiết được sử dụng. "Nếu trường cho rằng cái đó là đẹp, là hay nhưng chưa phù hợp với thẩm mỹ chung của xã hội thì tiếp thu cầu thị, trung thực và rút kinh nghiệm. Tôi tin dư luận sẽ chia sẻ được", ông Đức nói.
Thanh Hằng - Duy Phương
