Ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, nêu thông tin này tại Hội nghị về bồi dưỡng các đội tuyển thi Olympic giai đoạn 2016-2025, sáng 7/11.
Theo ông Chương, ngành giáo dục đang đi đúng hướng về công tác phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi. Những em đạt giải được chính quyền các cấp và doanh nghiệp khen thưởng kịp thời. Tuy nhiên, việc đào tạo chuyên sâu để sử dụng nhóm này như lao động tinh hoa, chất lượng cao thì "còn đang bỏ ngỏ rất nhiều".
Từ năm 2016 đến 2024, Việt Nam có 220 học sinh đạt huy chương Olympic khu vực và quốc tế. Trong đó, 146 em (tương đương 66%) du học, phổ biến ở Mỹ, Singapore, Pháp, Hong Kong, Australia, Anh... Theo Bộ, sau đó, các em thường ở lại nước ngoài để làm việc do chế độ đãi ngộ cao, mong muốn nâng cao bản thân ở những nước có nền khoa học tiên tiến.
"Chúng tôi rất trăn trở về việc này", ông Chương nói. Theo ông, những cựu thí sinh Olympic khi trở thành nhà khoa học, chuyên gia, kỹ sư... sẽ góp phần xây dựng đất nước. Thu hút và sử dụng nhân lực chất lượng cao cũng là mục tiêu được đề cập trong nhiều chính sách của Đảng và Nhà nước.
"Không chỉ dừng ở huy chương, bằng khen, các em còn con đường rất dài 40 năm cống hiến, vậy làm thế nào để các em quay lại với đất nước?", ông đặt vấn đề.
Ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, tại hội nghị, sáng 7/11. Ảnh: Thanh Hằng
Ông Chương nhìn nhận có ba lý do khiến học sinh đạt giải Olympic du học và ở lại nước ngoài. Một là chưa có cơ chế đào tạo, thu hút, bồi dưỡng đặc thù dành cho những học sinh, sinh viên tài năng. Ngoài ra, cơ chế tuyển dụng, đãi ngộ, môi trường làm việc chưa xứng đáng. Cuối cùng là chưa có sự kết nối để huy động các em phục vụ cho quá trình đổi mới, phát triển trong nước.
Ông Chương cho biết Bộ sẽ cùng các bên liên quan xây dựng Đề án chiến lược quốc gia về phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và đãi ngộ nhân tài trẻ.
Theo đó, học sinh, sinh viên có năng lực đặc biệt sẽ được học vượt cấp hay vừa học trong nước, vừa học trực tuyến kết hợp trực tiếp ngắn hạn ở nước ngoài để có bằng từ các đại học quốc tế uy tín.
Trước mắt, ông Chương đề nghị các cơ sở đào tạo trong nước xây dựng chương trình xuất sắc để thu hút, giữ chân các học sinh đạt giải tới học tập và nghiên cứu.
"Làm sao để 6.000 em thi học sinh giỏi quốc gia thì có 50% ở trong nước, rồi tới các em đạt huy chương Olympic", ông Chương nói. "Giữ chân được các em cũng góp phần đẩy chất lượng các đại học ở Việt Nam, để tăng hạng thế giới".
Trong giai đoạn 2016-2025, học sinh Việt Nam đạt 112 huy chương vàng, 140 bạc, 89 đồng và 21 bằng khen trong các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế, ở các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh và Tin học. Việt Nam thường thuộc nhóm 10 nước có kết quả tốt nhất, trong đó đội Olympic Hóa duy trì vị trí top 5 từ 2020 đến nay.
Một số thí sinh có thành tích nổi trội như Nguyễn Phương Thảo với điểm cao nhất thế giới ở Olympic Sinh học quốc tế năm 2018; Ngô Quý Đăng và Võ Hoàng Hải giành huy chương vàng Toán học, Vật lý khi học lớp 10...
Ngoài tiền thưởng của Chính phủ và địa phương, học sinh được huy chương đồng trở lên được Chủ tịch nước tặng Huân chương lao động, kể từ năm 2021.
Thanh Hằng
