1. Quát tháo ầm ĩ
Hầu như cha mẹ nào cũng đã từng quát mắng, to tiếng với con khi chúng sai trái. Tuy nhiên, hành động này không mang lại hiệu quả thiết thực trong việc dạy con. Theo tiến sĩ Laura Markham, nhà tâm lý học lâm sàng kiêm tác giả cuốn Peaceful Parent, Happy Kids: How to Stop Yelling and Start Connecting: "Quát mắng là cách giải tỏa sự tức giận nhưng đó không phải cách hiệu quả để thay đổi hành vi".
Khi một đứa trẻ sợ hãi, chúng sẽ chuyển sang chế độ chống trả hoặc bỏ chạy, khóc lóc. Lúc đó trẻ chỉ nghĩ đến việc bản thân chúng đang bị tổn thương. Các vùng trung tâm học tập của não bộ sẽ đóng lại. Và thế là trẻ không tiếp thu được những lời cha mẹ dạy. Việc giáo dục con của phụ huynh trở nên công cốc!
2. Đánh con
Người xưa thường có câu: "Thương cho roi, cho vọt". Tuy nhiên, ngày nay, các nhà tâm lý học giáo dục trong đó có các chuyên gia Học viện Nhi khoa Mỹ (AAP) đã lên tiếng phản đối hành vi này của cha mẹ.
Tiến sĩ George Holden, Chủ tịch Khoa Tâm lý học, Đại học Southern Methodist giải thích, ngày bé chúng ta từng nhiều lần bị bố mẹ đánh đòn. Và chúng ta vẫn lớn lên và có công việc tốt, nên có thể nhiều người cho rằng đây là cách đúng đắn trong việc nuôi dạy con cái. Một số người thì đánh con để xả nỗi bực bội, là 1 cách trút giận. Tuy nhiên, cũng giống như việc mắng trẻ, đánh đòn không thay đổi hành vi của con người. Bởi nó chỉ mang tính chất ngăn chặn các hành động tiêu cực trong thời gian ngắn.
Việc đánh đòn chỉ khiến đứa trẻ sợ hãi, tạm thời dừng lại hành vi của mình. Tuy nhiên đánh đòn không dạy trẻ phải làm gì tiếp theo.
Và nếu cha mẹ đánh con thường xuyên, chúng sẽ trở nên "lì đòn", không sợ nữa và sẽ phản ứng lại. Những đứa trẻ đó có thể dùng bạo lực khi chúng cảm thấy tức giận hoặc khó chịu. Sức khỏe tâm thần của con cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Chúng sẽ cảm thấy bị tổn thương, đối xử bất công, oan ức... Nếu không may, bố mẹ đánh vào các vị trí quan trọng trên cơ thể trẻ, có thể dẫn đến việc con bị thương nghiêm trọng. Việc này cũng tăng nguy cơ trẻ mắc các bệnh về thể chất như tim và các vấn đề hô hấp.
Đặc biệt, đánh con sẽ gây tác động rất xấu đến mối quan hệ giữa bố mẹ và con cái. Trong mắt con, cha mẹ là người hung dữ, nóng nảy. Chúng chỉ cảm thấy sợ và ngày càng xa lánh phụ huynh mà thôi.
3. Liên tục dọa nạt nhưng không thực hiện
Khi con không nghe lời, cha mẹ thường có kiểu dọa nạt, đại loại như: "Mẹ sẽ cắt đồ ăn vặt/không cho xem điện thoại/cắt tiền tiêu vặt...". Tuy nhiên sau đó chúng ta lại không hành động và hành vi sai trái của trẻ lặp đi lặp lại nhiều lần. Như thế chúng sẽ nhận ra rằng cha mẹ không thực sự nghiêm khắc với những lời đe dọa đó.
Một kiểu đe dọa nữa rất hay gặp ở các phụ huynh đó là dọa "gọi chú công an", dọa "gọi con ma bắt con"... Điều này sẽ gieo rắc vào trong đầu trẻ nỗi sợ. Khi gặp các chú công an, chúng tự nhiên sợ hãi. Hoặc con sẽ sợ bóng tối, sợ ma...
Cha mẹ dạy con nên nhất quán trong lời nói. Cách dạy trẻ nhất quán sẽ giúp con ghi nhớ lời dạy của cha mẹ và cải thiện hành vi của mình.
4. Bêu riếu trẻ
Ba mẹ muốn mắng con trước mặt người khác có thể xuất phát từ suy nghĩ rằng muốn uốn nắn con ngay lúc con làm sai để con nhớ lần sau không phạm lỗi nữa hoặc cũng có khi muốn thể hiện cho bạn bè thấy rằng mình là bậc cha mẹ nghiêm khắc, dạy dỗ con cái đến nơi đến chốn.
Tuy nhiên, đó là cách dạy con sai trái và chỉ quan tâm đến cảm xúc của cha mẹ, chứ không hề nghĩ đến tâm trạng của trẻ. Khi con bị mắng trước mặt người khác, chúng sẽ cảm thấy xấu hổ, lòng tự trọng bị tổn thương. Tình trạng này kéo dài sẽ làm trẻ mất tự tin ở bản thân. Ở những đứa trẻ đang ở độ tuổi nổi loạn, chúng dễ phản kháng lại cha mẹ. Phụ huynh nói gì trẻ lại càng làm ngược lại.
Khi muốn giải quyết mâu thuẫn, bố mẹ hãy đưa con vào phòng ngủ hoặc nơi yên tĩnh để nói chuyện và chỉ ra trẻ sai ở điểm nào.
5. Vẫn tiếp tục chì chiết khi con đã nhận sai
Khi con đã nhận ra sai lầm và hứa sẽ sửa đổi, cha mẹ nên dừng lại những lời trách mắng và đánh đòn trẻ. Bởi nếu cứ tiếp tục chì chiết, đánh đòn con, chúng sẽ khó chịu và nảy sinh tâm lý phản đối lại. Đặc biệt là trong lứa tuổi nổi loạn hay ẩm ương, sự chê bai hay cằn nhằn từ bố mẹ đôi khi sẽ phản tác dụng, làm cho trẻ không những không sửa sai mà còn cố làm ngược lại để ''thách thức'' người lớn.
Được bố mẹ yêu thương và nhẹ nhàng dạy bảo sẽ khiến con trẻ vui vẻ, hạnh phúc, phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần trong tương lai.
