Những ngày vừa qua dư luận đặc biệt quan tâm đến câu chuyện về hành trình chữa bệnh của một cậu bé đáng thương mắc bệnh hiểm nghèo.
Theo đó, vào năm 2024, câu chuyện về người mẹ chiến đấu dành sự sống cho cậu con trai 3 tuổi bị mắc bệnh hiểm nghèo đã chạm đến trái tim của rất nhiều người, trong đó có 1 Tiktoker nổi tiếng. Tháng 11 năm 2024, Tiktoker này đã đứng ra kêu gọi cộng đồng hỗ trợ hai mẹ con, lập một tài khoản riêng công khai số dư và đến tháng 2 năm nay số tiền đã lên tới hơn 16 tỷ đồng.
Nhưng đến ngày 24/2 vừa qua, người ta bỗng phát hiện số dư trong tài khoản từ thiện này chỉ còn hơn 50 triệu và câu hỏi đặt ra là số tiền đến hơn 16 tỷ kia đã đi đâu? Dư luận bắt đầu quan tâm đến mục đích sử dụng của khoản tiền này, cũng như những tài khoản từ thiện khác lập nên với cùng mục đích.
Hơn 16 tỷ đồng là con số đủ để nói lên rằng trong xã hội vẫn còn rất nhiều người tốt, và cũng đủ để dư luận cần câu trả lời. Muốn những nhà hảo tâm được yên tâm? Đơn giản, chỉ cần minh bạch. Đó là lý do mọi sự chú ý được dồn vào một phiên mega livestream tối ngày 25/2, nơi Tiktoker khẳng định sẽ cho mọi người một câu trả lời rõ ràng nhất.
Nhưng vì một số lý do mà cho dù các con số được đưa ra khá chi tiết nhưng nhiều người xem phiên livestream sao kê tối hôm qua vẫn chưa thoả mãn với những câu trả lời, trong đó phải kể đến lý do kỹ thuật.
Có vẻ như một số nền tảng không được thiết kế cho những phiên livestream nghiêm túc, vì streamer thì cơ mặt rất căng, liên tục yêu cầu người xem nhìn thật rõ từng con số, mà trên màn hình lại cứ nhảy ra những hình ảnh hoạt hoạ choán hết cả màn hình. Người xem cũng không thể đọc kỹ các nội dung sao kê do nền tảng không cho công khai thông tin cá nhân. Và còn nhiều thông tin trong quá trình trao đổi giữa streamer và bà mẹ để giải thích về việc sử dụng số tiền chục tỷ để chữa bệnh cho con thế nào càng khiến cộng đồng mạng thắc mắc hơn: Đây có phải hoàn cảnh thực sự rất khó khăn để tiếp nhận số tiền từ thiện khổng lồ như vậy không?
Câu chuyện vẫn chưa đến hồi kết, và tất cả hiện giờ chỉ là các thông tin, giả thuyết đang bùng nổ giống như những drama thường thấy trên mạng xã hội. Hầu hết đều chưa thể kiểm chứng. Và dĩ nhiên chúng tôi cũng sẽ không cố đi tìm câu trả lời. Chúng tôi chỉ muốn nhân tình huống này để nhắc lại một vấn đề mà những năm gần đây luôn luôn gây ra tranh cãi đó là làm từ thiện thế nào không dễ và nhận từ thiện thế nào thì lại càng khó. Chung quy lại có một điều sẽ không thể mập mờ được đó là sự minh bạch đã được pháp luật quy định.
Theo TS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội): ''Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý từ 2021, lĩnh vực từ thiện có quy định rất mới đó là Nghị định 93 năm 2021 của Chính phủ là cá nhân cũng được phép tham gia kêu gọi tiếp nhận phân phối tiền từ thiện và điều kiện để cá nhân tham gia kêu gọi quyên góp tiếp nhận tiền từ thiện đó là cá nhân phải từ 18 tuổi trở lên và khi kêu gọi phải công khai nội dung thông tin ở trên phương tiện thông tin đại chúng và phải báo với chính quyền địa phương.
Và nếu tặng cho để chữa bệnh chẳng hạn thì số tiền đó phải được sử dụng mục đích chữa bệnh nếu sai mục đích thì chủ sở hữu người tặng có quyền đòi lại số tiền đó. Hoặc lợi dụng kêu gọi quyên góp để biển thủ để chiếm đoạt thì đó là hành vi vi phạm pháp luật. Trong trường hợp này những người đã đóng góp tiền, những nhà hảo tâm đó có quyền. Một, liên hệ trực tiếp và yêu cầu người tiếp nhận số tiền đó phải giải trình, giải thích về dòng tiền, giải ngân số tiền đó. Trong trường hợp không thoả đáng thì những nhà hảo tâm đó có quyền làm đơn trình báo tố giác gửi đến cơ quan điều tra để được xem xét giải quyết.
Khi cơ quan điều tra vào cuộc sẽ thu thập đầy đủ tài liệu chứng cứ để xác định có hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay không, có hành vi lừa đảo hay không, có tuân thủ quy định của nghị định 93, có công khai minh bạch hay không.
Chúng tôi tin rằng phần lớn người theo dõi, đặc biệt những mạnh thường quân đã chuyển tiền giúp đỡ những hoàn cảnh éo le giống như chuyện cháu bé ở trên đều muốn tin rằng số tiền ấy được sử dụng đúng mục đích để mang đến cơ hội sống cho một đứa trẻ. Vì chắc chắn dù thật sự có chuyện gì chưa ổn xảy ra đằng sau thì đó cũng đều là lỗi của người lớn, còn đứa trẻ là vô tội và đang phải vật vã chiến đấu với bệnh tật.
Tuy nhiên đối với các nhà hảo tâm, đây cũng là lúc chúng ta phải tự nhắc nhở bản thân một lần nữa là luôn thận trọng và tìm hiểu kỹ kể cả khi làm việc tốt. Để bản thân không cảm thấy có chút nào lăn tăn hối tiếc gì. Khi mà một số sự việc khác thời gian gần đây cũng cho thấy lòng tốt của con người cũng rất dễ đặt sai chỗ.
Ví dụ như vào ngày 10/2 ở bệnh viện Nhi đồng 2, TP. Hồ Chí Minh, một người phụ nữ livestream vừa khóc vừa kể rằng mình bị 2 kẻ gian dàn cảnh móc túi lấy mất gần 10 triệu đồng, không còn tiền khám bệnh cho con. Sau khi clip được chia sẻ trên mạng xã hội, người phụ nữ đã được giúp đỡ số tiền khoảng gấp 3 lần số đó, thế nhưng hoá ra tất cả chỉ là một màn kịch. Người phụ nữ đã khai nhận với cơ quan công an rằng số tiền gần 10 triệu thực ra là cô sơ ý làm mất.
Cũng cách đây chưa lâu, ngày 16/2 có sự việc một người đàn ông lên mạng chia sẻ hình ảnh con gái mình bị bạo hành ở nơi trông trẻ, đồng thời đăng số tài khoản kêu gọi cộng đồng hỗ trợ. Chỉ trong thời gian rất ngắn, anh đã nhận được gần 500 triệu đồng từ những nhà hảo tâm. Nhưng cuối cùng khi cơ quan công an xác minh thì sự thật là cháu bé không bị bạo hành, mà bị ngã xuống đồ chơi ở dưới đất nên có vết bầm tím ấy.
Đó là chưa kể rất nhiều những vụ việc lừa đảo trực tuyến thời gian qua, nhiều đối tượng giả mạo bác sỹ, giả mạo người theo đạo để trục lợi hàng tỷ đồng từ lòng tốt của những người nhẹ dạ cả tin.
Không thể phủ nhận việc từ thiện tự phát có những ưu điểm khi có thể kêu gọi một số tiền đóng góp không nhỏ trong thời gian ngắn, nhất là khi có thêm những người nổi tiếng đứng ra ủng hộ. Nhưng chỉ khi việc này được thực hiện đúng cách, người có tấm lòng hảo tâm mới có thể yên tâm rằng lòng tốt không bị lợi dụng. Bởi khi niềm tin của những người giàu lòng trắc ẩn bị lung lay, thì có thể thiệt thòi nhất sẽ là những mảnh đời bất hạnh khác cần được giúp đỡ.
Khi việc từ thiện được tổ chức bài bản, minh bạch, không chỉ người đóng góp an tâm mà những hoàn cảnh khó khăn cũng nhận được sự hỗ trợ trọn vẹn. Ngược lại, nếu không cẩn trọng, sáng suốt, lòng trắc ẩn rất dễ trở thành mục tiêu của những kẻ trục lợi.
