Nhà thiết kế trang sức Lama Hourani, người Jordan, hiện đang sống cùng chồng và cặp song sinh 8 tuổi trong một căn hộ nghệ thuật rộng 400m2 tại trung tâm Thượng Hải (Trung Quốc). Ngôi nhà của cô là một không gian sang trọng, tràn ngập những tác phẩm nghệ thuật đầy cảm hứng.
Lama sinh ra trong một gia đình mà nghệ thuật luôn được đặt lên hàng đầu. Mẹ cô là người điều hành phòng trưng bày nghệ thuật tư nhân đầu tiên tại Jordan. Chính điều này đã nuôi dưỡng trong cô tình yêu sâu sắc với nghệ thuật từ thuở nhỏ. Đến mức khi chọn nhà, cô đặc biệt tìm kiếm một không gian có trần cao 6m để có thể thoải mái trưng bày những bức tượng yêu thích của mình.
Cô chia sẻ rằng dù chuyển đến bất kỳ thành phố nào, cô luôn cố gắng mang theo những tác phẩm nghệ thuật của mình. Đó là bí quyết giúp cô nhanh chóng tìm thấy sự gần gũi và ấm áp ở bất cứ nơi đâu. "Khi chọn một ngôi nhà, chúng tôi đang chọn một khung tranh trống. Điều quan trọng là không bị giới hạn và dám thử nghiệm. Chỉ cần thay đổi cách bài trí tác phẩm và nội thất, ngôi nhà sẽ mang một diện mạo hoàn toàn mới", Lama tâm sự.
Phòng khách nhà Lama.
Căn hộ 400m2 tràn ngập "hơi thở" nghệ thuật
Đây là năm thứ 9 nhà thiết kế trang sức Lama sinh sống tại Thượng Hải. Cô cùng chồng là Ramon Ros và hai con nhỏ đã tạo nên một tổ ấm trong một căn hộ duplex tại quận Trường Ninh. Ban đầu, khi tìm kiếm nhà, họ từng mong muốn sở hữu một căn biệt thự cổ mang đậm nét đặc trưng của Thượng Hải. Tuy nhiên, những hạn chế về kiến trúc của những ngôi nhà cũ đã khiến họ phải suy nghĩ lại: "Những căn nhà này thường có trần thấp và cấu trúc bán tầng, điều này khiến việc trưng bày các tác phẩm nghệ thuật trở nên khó khăn. Chúng tôi mong muốn một không gian thực sự thoáng đãng, nơi chúng tôi có thể cảm thấy thư thái và tự do".
Tác phẩm điêu khắc gỗ bên trái là của nghệ sĩ Mao Quân Soái, tác phẩm graffiti trên tường là của nghệ sĩ D´face.
Từ khi bắt đầu sưu tập tác phẩm nghệ thuật đầu tiên ở Jordan năm 20 tuổi, hành trình sưu tầm của Lama đã kéo dài hơn hai thập kỷ. Hiện tại, bộ sưu tập của cô đã lên tới hơn trăm tác phẩm, được trưng bày tại nhà, xưởng làm việc và cả một kho lưu trữ nhỏ. Cô cười nói: "Đây là dấu hiệu cho thấy một nhà sưu tập đã rơi vào tình trạng 'quá tải' – nó chính thức đánh dấu sự đam mê vượt quá giới hạn của bạn đối với việc sưu tầm".
Các tác phẩm trong nhà Lama đến từ khắp nơi trên thế giới. Cô thích theo dõi và sưu tầm các nghệ sĩ toàn cầu, không giới hạn về chất liệu hay phong cách. Trong danh sách sưu tầm của cô, bạn có thể tìm thấy tác phẩm của nữ nghệ sĩ Mexico Milena Muzquiz, nhà điêu khắc Trung Quốc Mao Quan Shuai (Mao Quân Soái), hay nghệ sĩ graffiti người Anh Mr. Doodle.
Cuối cùng, vợ chồng Lama đã chọn một căn hộ với trần cao vút, gồm hai tầng, mỗi tầng rộng hơn 200 mét vuông, để có thể trưng bày những tác phẩm nghệ thuật yêu thích một cách hoàn hảo.
Căn hộ được thiết kế với lối vào ở tầng một, bao gồm phòng khách, phòng ăn và nhà bếp; tầng hai là các phòng ngủ và phòng vui chơi cho trẻ em. Phòng khách ở tầng một được kết nối với một sân nhỏ, nơi những tán cây bao phủ ngôi nhà, tạo nên một không gian yên tĩnh dù nằm giữa lòng thành phố náo nhiệt.
Thiết kế trần cao 6 mét tại phòng khách khiến Lama vô cùng hài lòng: "Tôi cần ít nhất 3 mét chiều cao để trưng bày tác phẩm 'Mr. Shadow'. Chúng tôi đã sưu tầm tác phẩm này ngay sau khi kết hôn, 'anh ấy' đã theo chúng tôi từ Barcelona đến Thượng Hải, rồi sang Paris, và giờ lại quay trở lại Thượng Hải. Có thể nói, 'anh ấy' là một thành viên quan trọng trong gia đình chúng tôi".
Đây không phải là lần đầu tiên Lama sống tại Thượng Hải. Mười năm trước, cô và chồng đã chuyển từ Barcelona đến Thượng Hải, sống trong một căn hộ rộng rãi trên đường Ôn Tuyền Lộ. Sau đó, họ chuyển đến Paris. Đầu năm 2020, cả hai quyết định trở lại Thượng Hải, lần này cùng với hai đứa con sinh đôi.
"Lý do chính chúng tôi quay lại là để các con có cơ hội học tiếng Trung và văn hóa Trung Quốc. Không phải ai cũng có cơ hội sống ở Trung Quốc và cảm nhận vẻ đẹp văn hóa nơi đây. Đồng thời, Thượng Hải cũng mang lại cho tôi cảm giác như ở nhà. Những người bạn chúng tôi kết thân từ 10 năm trước đến giờ vẫn rất thân thiết".
Tác phẩm điêu khắc màu sắc bên phải kệ sách là của nghệ sĩ Milena Muzquiz. Tác phẩm treo bên trái là của nghệ sĩ Laurent Martin.
Mỗi lần chuyển nhà, Lama đều không ngại chi phí để mang theo một phần bộ sưu tập nghệ thuật, thậm chí cả đồ nội thất, đến thành phố mới. Lần này cũng không ngoại lệ. Cô cho rằng đây là bí quyết nhỏ để tạo cảm giác thân thuộc ngay lập tức trong môi trường mới: "Dù đi đâu, chúng tôi cũng mang theo những món đồ nhỏ trong nhà. Chúng lưu giữ những kỷ niệm của chúng tôi và dễ dàng tạo nên một 'tổ ấm' quen thuộc".
Tác phẩm 'Mr. Shadow' của nghệ sĩ Samuel Salcedo.
Tác phẩm điêu khắc 'Mr. Shadow' của nghệ sĩ Tây Ban Nha Samuel Salcedo là một trong những tác phẩm đồng hành cùng gia đình Lama trong nhiều chuyến đi. 'Mr. Shadow' có thân hình thuần trắng, với cái đầu tròn và khuôn mặt nhăn nhó như đang nín thở. Chiếc cổ dài nâng cao khuôn mặt, tạo nên một chút siêu thực cho tác phẩm hiện thực này. "Tác phẩm có màu trắng tinh khiết, có thể hòa nhập vào mọi không gian, tồn tại một cách tinh tế. 'Anh ấy' trông rất thú vị, và tôi luôn muốn ngắm nhìn 'anh ấy' khi ở nhà", Lama chia sẻ.
Tác phẩm graffiti trên gỗ trong phòng trẻ em là của nghệ sĩ Monsta Julien.
Khi còn sống ở Paris, Lama đã phát hiện ra tác phẩm của nghệ sĩ Monsta Julien tại một triển lãm. Sự đơn giản, ngây thơ và tươi sáng trong nét vẽ của Monsta đã thu hút Lama, và cô đã sưu tầm một tác phẩm trên gỗ của Monsta, vận chuyển từ Paris đến Thượng Hải và đặt trong phòng của các con.
Là một nhà thiết kế, Lama luôn thích thử thách bản thân với những thay đổi thị giác. Điều khiến cô say mê nhất là việc điều chỉnh bố cục trong nhà, từ vị trí của kệ sách, ghế sofa, bàn trà, đến những chi tiết nhỏ như một tác phẩm nghệ thuật hay thậm chí một bó hoa.
Thay vì thay đổi lớn, Lama thích điều chỉnh nhỏ trong không gian. Giữa hai lần chụp ảnh, cô đã hoán đổi vị trí của tấm thảm phòng khách và tấm thảm dưới kệ sách, đồng thời điều chỉnh nhẹ cách sắp xếp ghế sofa.
Tác phẩm động bên cạnh cầu thang là của nghệ sĩ Manuel Marin.
"Khi chọn một ngôi nhà, chúng tôi đang chọn một tấm canvas. Việc không bị giới hạn bởi một khuôn mẫu nào đó và dám thử nghiệm là rất quan trọng. Việc điều chỉnh bố cục của các tác phẩm và đồ nội thất cũng mang lại một nguồn năng lượng mới, tạo cảm giác tươi mới. Đó là một bài tập thú vị hàng ngày".
Tác phẩm trên tường là của nghệ sĩ Hoàng Uyên Thanh.
Ví dụ, tác phẩm của nghệ sĩ Hoàng Uyên Thanh trên tường phòng khách chỉ mới được treo vào năm ngoái. Trước đó, bức tường này không có điểm nhấn cụ thể, mà chỉ là sự kết hợp của các tác phẩm đen trắng, bao gồm hội họa, nhiếp ảnh và phác thảo trên giấy. Chồng của Lama rất thích tác phẩm của Hoàng Uyên Thanh, vì vậy họ đã thử thay thế bằng một bức tranh trừu tượng đầy màu sắc, biến nó thành điểm nhấn chính trong phòng khách.
"Đây là lần đầu tiên ngôi nhà của chúng tôi trở nên cân bằng về mặt thị giác, và cũng là lần đầu tiên nó tràn ngập màu sắc và không khí vui tươi. Nhưng tôi cũng mong đợi một ngày nào đó chúng tôi sẽ phá vỡ sự cân bằng này".
Cả gia đình đều dành tâm huyết cho nghệ thuật
Lama sinh ra tại Amman, thủ đô của Jordan, nằm ở phía Tây Bắc bán đảo Ả Rập. Mẹ cô điều hành phòng trưng bày nghệ thuật tư nhân đầu tiên của Jordan, và chính môi trường đặc biệt này đã nuôi dưỡng tình yêu nghệ thuật trong cô từ nhỏ. Được lớn lên trong không gian nghệ thuật, việc chiêm ngưỡng, học hỏi và sưu tầm nghệ thuật đối với Lama là điều hết sức tự nhiên.
"Tôi đến từ một gia đình mà mọi đồng tiền đều được dành cho nghệ thuật. Bộ sưu tập của gia đình tôi chủ yếu tập trung vào nghệ thuật khu vực Ả Rập, và đến nay chúng tôi đã có khoảng hơn một nghìn tác phẩm".
Tuy nhiên, niềm đam mê nghệ thuật của cha mẹ không phải lúc nào cũng truyền cảm hứng cho Lama. Đã có lúc, cô nhìn cha mẹ mình, những người dành trọn tâm huyết cho nghệ thuật, và tự nhủ rằng mình sẽ không bao giờ trở nên như vậy.
"Nhưng nhiều năm sau, tôi bắt đầu tự mình sưu tầm các tác phẩm nghệ thuật và gặp chồng tôi, người cũng là một người yêu nghệ thuật. Tôi đã trở thành một phiên bản của cha mẹ mình, và nguyên tắc 'không được giống cha mẹ' đã hoàn toàn sai lầm", Lama chia sẻ.
Ngôi nhà của Lama lưu giữ một tác phẩm điêu khắc đầu đá cổ từ Jordan.
Chồng của Lama, đến từ Tây Ban Nha, và họ đã kết hôn được 11 năm. Dù khác biệt về văn hóa, nghệ thuật lại là sợi dây kết nối giữa họ. Ngoài công việc và chăm sóc con cái, họ thường dành thời gian cùng nhau tham quan các phòng trưng bày nghệ thuật.
"Chồng tôi thích không khí của các buổi đấu giá, nhưng điều đó khiến tôi căng thẳng. Tôi thích triển lãm hơn, nơi có không khí sôi động vừa phải. Cùng nhau tham quan triển lãm cũng là một trải nghiệm thú vị, chúng tôi thường hỏi ý kiến nhau và thi xem ai sẽ phát hiện ra một tác phẩm nghệ thuật đẹp trước".
Hai đứa con của Lama cũng ảnh hưởng đến bộ sưu tập của cô. Ở hành lang nhà cô, có một tác phẩm ghép từ các poster giấy thường thấy trên đường phố Paris, được tạo nên bởi nghệ sĩ đường phố Vhils.
Vhils, tên thật là Alexandre Farto, là một nghệ sĩ trẻ sinh năm 1987. Khác với nhiều nghệ sĩ đường phố khác, anh không sử dụng sơn hay poster để tạo tác phẩm, mà dùng búa, khoan điện để khắc lên bề mặt tường, tạo ra những bức tranh tường ấn tượng.
Tác phẩm của Vhils gắn liền với một khoảnh khắc quan trọng trong cuộc đời Lama. Năm 2016, tại một bệnh viện ở Paris, cô sinh đôi một bé trai và một bé gái. Từ cửa sổ bệnh viện, cô có thể nhìn thấy hai bức tranh tường trên tòa nhà đối diện.
"Đó là hai khuôn mặt người rất đẹp", Lama nhớ lại. "Tác giả chính là Vhils. Tôi cảm thấy sở hữu một tác phẩm của anh ấy là biểu tượng cho khoảnh khắc này: Khi tôi rời bệnh viện, tôi đã trở thành một người mẹ. Nó cũng tượng trưng cho năng lượng mới và những kỹ năng mới tôi có được khi làm mẹ – nó không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật".
Nghệ sĩ Vhils sử dụng áp phích giấy thường thấy trên đường phố Paris.
Hiện tại, hai đứa con của Lama đã 8 tuổi, ở độ tuổi tò mò khám phá thế giới. Trong phòng khách nhà cô, Lama trưng bày một tác phẩm nghệ thuật của nghệ sĩ Hong Kong, Joseph Tong (Đường Tử Lương).
Tử Lương đã đặt một lớp vải mỏng dưới tấm kính acrylic có hiệu ứng laser, sự chuyển động của lớp vải qua ánh sáng khiến Lama liên tưởng đến những cồn cát ở quê nhà. Khi di chuyển, bề mặt tác phẩm phản chiếu ánh sáng, tạo ra hiệu ứng như một chiếc kính vạn hoa.
Các tác phẩm của họa sĩ Đường Tử Lương được đặt trên tường.
"Các con tôi rất thích tác phẩm này. Chúng thích quan sát màu sắc thay đổi từ các góc nhìn khác nhau. Chúng thường nói với tôi: 'Mẹ ơi, mẹ có biết nó có màu tím không?' hoặc 'Mẹ có biết nó chuyển sang màu vàng không?', những cuộc trò chuyện về tác phẩm này luôn diễn ra trong nhà".
"Tôi luôn thưởng thức các nghệ sĩ nữ"
Nếu những tác phẩm nghệ thuật trong nhà gắn liền với vai trò làm con, làm vợ, làm mẹ của Lama, thì bộ sưu tập trong xưởng làm việc của cô lại phản ánh rõ hơn bản ngã của chính cô. Là một nhà thiết kế trang sức, Lama có một xưởng làm việc trong một con hẻm cũ ở quận Tĩnh An, Thượng Hải. Nơi đây chỉ cách khu thương mại sầm uất vài dãy phố, nhưng lại vô cùng yên tĩnh.
"Khi bạn đi qua những con đường nhỏ này, bạn sẽ thấy quần áo phơi trên dây và ngửi thấy mùi thức ăn. Nhưng khi bạn bước vào xưởng làm việc của tôi, bạn sẽ thấy một thế giới hoàn toàn khác biệt". Sự tương phản giữa không gian cộng đồng giản dị và xưởng làm việc tinh tế chính là điều khiến Lama yêu thích Thượng Hải.
Hầu hết mọi thứ trong xưởng làm việc của Lama đều do cô tự thiết kế và thực hiện. Điều này tạo nên sự hài hòa với 14 tác phẩm nghệ thuật của các nữ nghệ sĩ mà cô sưu tầm. Một trong những tác phẩm yêu thích của Lama là tác phẩm đan kết sắp đặt dệt của nghệ sĩ Lâm Phương Lộ. Lama đã đặt tác phẩm này trên một tủ kính do chính cô thiết kế – cô đã tìm thấy hai chiếc ghế cổ, sơn chúng màu xanh đậm, cắt đôi và xếp chồng lên nhau, bao quanh tủ kính.
Lama phát hiện ra tác phẩm của Lâm Phương Lộ tại một triển lãm, khi nghệ sĩ này được đề cử cho giải thưởng Loewe Foundation Craft Prize: "Tôi luôn chờ đợi một tác phẩm của cô ấy, một tác phẩm cân bằng giữa sự trừu tượng và chi tiết phức tạp".
Từ tủ trưng bày đến đèn chùm, tất cả đều do chính Lama thiết kế.
Lama bị ấn tượng bởi cách Lâm Phương Lộ học hỏi từ các dân tộc thiểu số. Cô ngưỡng mộ cách nghệ sĩ này sử dụng thủ công truyền thống để thể hiện nghệ thuật đương đại.
Trong tác phẩm đan kết của Lâm Phương Lộ, những dải vải màu trắng ngà được nén chặt thành một bề mặt gồ ghề. Những dải vải dài không đều đặn vươn ra khỏi bề mặt, như những xúc tu của sinh vật.
Một nghệ sĩ nữ khác mà Lama yêu thích là Chu Đình và Phó Hiểu Đồng. Khi Lama đang tìm kiếm một tác phẩm cho xưởng làm việc của mình, cô chú ý đến sáng tạo của Chu Đình.
Tác phẩm "Mùa đông sắp đến" bên trái của Chu Đình và tác phẩm dập bằng lỗ kim treo trên tường của Phó Hiểu Đồng.
Phó Hiểu Đồng là một trong những nữ nghệ sĩ Trung Quốc đầu tiên mà Lama phát hiện ra. "Khoảng mười năm trước, chúng tôi đã sưu tầm tác phẩm núi non được tạo nên từ những lỗ kim của cô ấy. Một hoặc hai năm sau, chúng tôi mới thấy tác phẩm của cô ấy tại Art Basel Hong Kong".
Phó Hiểu Đồng tạo ra những tác phẩm tỉ mỉ bằng cách dùng kim châm lên giấy xuyến chỉ dày. Những lỗ kim được sắp xếp với hướng, mật độ khác nhau, tạo nên hình ảnh núi non, sông nước, gió, hoặc thân thể phụ nữ một cách tinh tế.
Theo Lama, sáng tạo của Phó Hiểu Đồng vừa mang tính truyền thống, vừa thể hiện sự kiên nhẫn: "Cô ấy đã xây dựng được phong cách riêng, rất dễ nhận biết. Tôi cảm thấy tự hào khi thấy những nghệ sĩ trẻ tìm được chỗ đứng của mình".
Sự cá tính và hành trình khám phá nghệ thuật của Phó Hiểu Đồng và Chu Đình đã chạm đến trái tim Lama và khiến cô vô cùng ngưỡng mộ. Sự đồng cảm giữa những người phụ nữ sáng tạo đã giúp Lama chú ý đến họ ngay từ giai đoạn đầu sự nghiệp: "Tôi luôn quan tâm đến các nữ nghệ sĩ, vì tôi cảm thấy họ cần nhiều sự hỗ trợ hơn so với các đồng nghiệp nam. Là một xưởng làm việc thu hút chủ yếu phụ nữ, tôi cảm thấy cần phải trưng bày sự sáng tạo của họ".
Tuy nhiên, Lama không thích được gọi là một "nhà sưu tầm". Đối với cô, học hỏi nghệ thuật và hỗ trợ sự phát triển của nghệ sĩ là một phần trong lối sống của mình.
"Tôi không đam mê sưu tầm, và tôi chắc chắn rằng chúng tôi không mua nghệ thuật để bán lại hay khoe khoang. Nghệ thuật thực sự đã hòa vào cuộc sống của chúng tôi và là niềm đam mê của chúng tôi".
