Thời buổi này, ai cũng đau đầu vì tiền bạc, vì các mối quan hệ, vì giữ hạnh phúc gia đình trước đủ thứ áp lực. Chúng ta lao vào đọc đủ loại sách, nghe podcast, xem video truyền cảm hứng, nhưng đôi khi quên mất rằng ông bà mình đã để lại rất nhiều "bí kíp sống" trong vài câu nói tưởng đơn giản, thậm chí ít còn được nhắc đến.
Những câu nói ấy không chỉ dạy cách làm người mà còn là cách giữ ví tiền bớt thủng, giữ lòng mình bớt sóng gió. Dưới đây là 5 câu người xưa dặn, nếu chịu khó nhớ và áp dụng, bạn sẽ thấy mình bớt mất tiền oan, bớt cãi vã vô lý, sống nhẹ hơn mà vẫn đủ đầy.
1. "Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm"
Nghe qua tưởng chỉ nói chuyện cơm áo gạo tiền, nhưng thực ra đây là một triết lý sống rất thực tế. "Khéo ăn thì no" là biết chọn cái gì cần, cái gì đủ, không tham cho bằng người khác. "Khéo co thì ấm" là biết thu mình đúng lúc, thu chi hợp lý, sống trong khả năng của mình.
Trong chuyện tiền bạc, nhiều người không khổ vì kiếm ít, mà khổ vì tiêu quá tay. Lương tăng bao nhiêu, nhu cầu tăng bấy nhiêu. Thấy bạn bè mua nhà, mua xe, đi du lịch sang chảnh, mình cũng cố "co kéo" để đu theo, xong về lại lo trả nợ, lo căng thẳng. Người xưa dặn "khéo co thì ấm" chính là vậy: không phải co cụm, sống nghèo nàn, mà là biết ưu tiên. Cần một căn nhà vừa sức, một khoản tiết kiệm "phòng thân", một cuộc sống vừa đủ, hơn là vung tay để rồi nằm đếm nợ mỗi tối.
Trong gia đình, người biết "khéo co" thường là người giữ được hòa khí. Có chuyện không đáng, nhịn một câu cho yên ấm, nhịn một lần cho nhẹ lòng. Hạnh phúc giữ được không phải vì mình đúng nhiều, mà vì mình biết "co lại" đúng lúc.
2. "Giàu ba họ, khó ba đời"
Câu này nghe hơi… rùng mình, nhưng ý sâu xa không phải là lời nguyền, mà là lời nhắc. Người xưa quan sát thấy: Nhà giàu không cẩn thận rất dễ sa vào chủ quan, hoang phí, con cháu hư hỏng. Đời thứ nhất gây dựng, đời thứ hai hưởng thụ, đời thứ ba tiêu tán không phải chuyện hiếm.
Với mỗi gia đình trẻ hiện nay, câu này như hồi chuông cảnh tỉnh. Có chút điều kiện, ta dễ chiều bản thân, chiều con cái quá mức. Mua sắm vô tội vạ, cho con thứ gì cũng phải "xịn", nhưng lại quên dạy con về giá trị của lao động, của tiền bạc.
"Giàu ba họ, khó ba đời" nhắc ta rằng tiền bạc chỉ là tạm thời. Nếu không biết cách giữ, biết cách dạy con, biết cách tích lũy thêm giá trị (tri thức, nhân phẩm, kỹ năng), thì sự "giàu" chỉ như một cơn gió. Hạnh phúc gia đình cũng vậy, không vun đắp, không chăm sóc, thì đến một lúc sẽ cạn.
3. "Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau"
Nghe quen đến mức… chán, nhưng nếu thử soi lại những cuộc cãi vã trong nhà, rất nhiều lần mọi chuyện bắt đầu chỉ từ… vài câu nói quá đà. Người xưa tinh lắm, họ biết lời nói có thể "đốt nhà" nhanh hơn cả tiền bạc.
Trong đời sống vợ chồng, chuyện tiền nong vốn đã nhạy cảm. Nhiều cặp đôi tan vỡ chẳng phải vì thiếu tiền, mà vì mỗi khi nhắc đến tiền là kèm theo trách móc, so sánh, xúc phạm lẫn nhau. Chồng nghe vợ than "anh chẳng làm được gì ra hồn", vợ nghe chồng chê "em chỉ biết tiêu", lâu dần thành vết thương.
"Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" không có nghĩa là giả tạo hay nói dối, mà là nói thật nhưng nói sao để người kia nuốt nổi. Góp ý về thói quen tiêu xài, về việc tiết kiệm, về kế hoạch tài chính hoàn toàn có thể nói bằng giọng nhẹ nhàng, tôn trọng. Giữ được lời nói, giữ được sự tôn trọng, là giữ luôn cả hạnh phúc và khả năng cùng nhau xây dựng tương lai.
4. "Của bền tại người"
Nhiều người hiểu câu này theo nghĩa rất đơn giản, đồ vật bền hay không là do mình giữ gìn. Nhưng trong cuộc sống hiện đại, câu này còn hợp với cả chuyện… tài khoản ngân hàng.
Bạn có thể kiếm được rất nhiều tiền trong một giai đoạn nào đó, nhưng "của bền tại người", tiền có ở lại hay không là do cách dùng. Người hay đầu tư theo phong trào, thấy ai rủ là xuống tiền, không tìm hiểu kỹ, không có kế hoạch dài hạn, rất dễ mất trắng. Người ham mua sắm để "giải tỏa cảm xúc" cũng vậy, vừa buồn là đặt đơn, vừa stress là đặt vé đi chơi thật xa.
Người xưa không có ví điện tử hay sàn chứng khoán, nhưng họ hiểu rất rõ một điều: Muốn giữ được của, phải giữ được mình. Giữ cái đầu tỉnh táo trước những lời mời chào, giữ cái lòng bình tĩnh trước cám dỗ tiêu xài, giữ thói quen sống giản dị vừa tầm. Khi mình vững, của mới bền.
5. "Khéo ăn nói thì được lòng người, khéo giữ mình thì bớt chuyện thị phi"
Câu này ít được nhắc nguyên văn, nhưng tinh thần của nó xuất hiện trong rất nhiều lời dặn của ông bà: "đi đâu cũng phải biết điều", "đừng tham hơn thua chi cho mệt", "thấy chuyện không hay thì lùi một bước".
Trong môi trường công sở, người vừa có năng lực, vừa biết cách cư xử thường dễ được nâng đỡ, cơ hội nghề nghiệp rộng mở hơn. Mà nghề nghiệp tốt, thu nhập ổn định, đó là nền tảng cho tài chính và hạnh phúc gia đình. Ngược lại, người quá thích thể hiện, hay chê bai, tranh cãi, dễ bị cô lập, đi làm lúc nào cũng mệt mỏi.
"Khéo giữ mình" còn là không sa vào cờ bạc, nợ nần, các mối quan hệ mập mờ khiến gia đình lục đục. Nhiều mái ấm đổ vỡ, nhiều khoản tiền tích cóp cả chục năm bốc hơi, chỉ vì một lần "không giữ mình": Một cuộc đỏ đen, một quyết định ngoại tình, một cú "đánh quả" đầu tư đầy rủi ro. Người xưa nói ít, nhưng nói đúng chỗ: giữ mình là giữ luôn túi tiền và mái nhà.
Không phải câu nào người xưa nói cũng còn phù hợp với thời đại, nhưng có những lời dặn, càng sống lâu càng thấy đúng. Giữa vô vàn lời khuyên "làm giàu nhanh", "sống sao cho sang", 5 câu nói mộc mạc này như một chiếc phanh nhẹ, nhắc ta chậm lại: Sống vừa sức, tiêu vừa tầm, nói năng vừa phải, giữ mình cho tử tế.
Hạnh phúc không chỉ đến từ việc cầm bao nhiêu tiền trong tay, mà còn nằm ở chỗ mình có ngủ ngon không, có nói được lời tử tế với người bên cạnh không, có giữ được những mối quan hệ đáng quý không. Tiền bạc cũng vậy, không chỉ là con số trong tài khoản, mà là cảm giác an toàn, không nợ nần, không phải giật mình vì một quyết định bốc đồng.
Đôi khi, muốn đời bớt rối, ta chỉ cần quay về nghe lại một vài câu người xưa đã từng nói.
