Trước đó, trong đơn đề ngày 23/12/2022 của tập thể Hãng phim truyện Việt Nam gửi Bộ trưởng Bộ VHTT&DL, có trình bày về việc Công ty Vận tải thủy Vivaso đã không sửa hệ thống điều hòa bảo quản lạnh của kho phim của Hãng phim truyện Việt Nam trong nhiều tháng, gây hậu quả là 300 bản phim gốc dương bản, bao gồm nhiều phim từ thời kỳ đầu của Điện ảnh Cách mạng Việt Nam cho tới ngày nay đã bị hủy hoại, mốc, dính bết không thể sử dụng được nữa.
Tuy nhiên ngày 24/3/ 2023 trong cuộc họp báo của Bộ VHTT&DL, khi được hỏi các bộ phim có được coi là di sản hay không và về phương án xử lý vụ việc này, bà Phan Linh Chi, đại diện cho Bộ VHTT&DL đã nói rằng 300 bản phim bị hỏng của Hãng phim truyện “chỉ là bản sao, bản copy, các bản gốc đã được lưu trữ tại Viện phim và chúng ta có thể yên tâm về hiện trạng các di sản”.
Đơn kiến nghị cho rằng, đây là câu trả lời không đúng, dù vô tình hay cố ý, đã làm giảm nhẹ thiệt hại, gây hiểu nhầm tai hại cho công chúng. "Công chúng sẽ hiểu nội dung của phát biểu của bà Phan Linh Chi, với ý nghĩa của khái niêm photocopy giấy tờ thông thường: các bản phim này không có nhiều giá trị, vì ở Viện phim đã có một “bản gốc” nào đó, từ “bản gốc” đó có thể in được rất nhiều các bản sao, bản copy khác một cách dễ dàng và không tốn kém gì nhiều về kinh phí.
Ngoài ra cũng có ý kiến cho rằng các bộ phim đó đều đã được Viện phim, hoặc nơi nào đó đã số hóa. Chúng tôi cũng khẳng định điều đó là không chính xác, việc sản xuất phim điện ảnh không hề đơn giản như vậy", đơn kiến nghị nêu.
Các nghệ sĩ giải thích, những bản phim dương bản gốc (positive) này là một trong hai bản duy nhất còn lại của những bộ phim cũ, kinh điển của nền Điện ảnh Việt Nam, 1 bản được lưu trữ tại Hãng phim truyện Việt Nam, 1 bản được lưu giữ tại Viện phim (với mục đích lưu chiểu). Trong điện ảnh, bản positive là phim đã được định sáng, chỉnh màu, đồng bộ tiếng... và sẵn sàng để chiếu, trong khi đó bản gốc - negative (âm bản) là phim chưa hoàn thiện qua các công đoạn trên.
Để in lại bản phim dương bản gốc (positive) mới hoặc số hóa của các bộ phim cũ (như 300 bản đã bị làm hỏng tại Hãng phim truyện) là rất phức tạp và đòi hỏi kinh phí cao, đặc biệt vì nó liên quan đến việc phục chế các bản phim negative gốc đã cũ.
Các nghệ sĩ cho rằng việc in phim positive từ bản phim negative hiện nay là rất tốn kém vì phải đi kèm với công tác phục chế phức tạp, trong khi điều kiện khách quan về kỹ thuật, tay nghề ở Việt Nam còn nhiều hạn chế.
Vì những lý do trên, những nghệ sĩ, cán bộ công nhân viên chức của Hãng phim truyện Việt Nam đề nghị bộ có những nghiên cứu, đánh giá nghiêm túc, chuyên sâu, xác đáng về thiệt hại của việc 300 bộ phim kinh điển của Điện ảnh Việt Nam bị làm hỏng.
Theo đó, các nghệ sĩ, cán bộ Hãng phim truyện Việt Nam đưa ra phương án Vivaso, bằng cách nào đó, phải in lại toàn bộ các bản phim bị hỏng theo đúng tiêu chuẩn quốc tế của các bản phim positive gốc và chuyển lại cho Chính phủ quản lý./.
