Khi một đứa trẻ 9 tuổi có bài tập về nhà nhưng hỏi: "Con xem TV bây giờ được không?", phản ứng của cha mẹ thường rơi vào ba nhóm.
Cha mẹ "hổ": "Không. Bài tập phải được ưu tiên. Xem TV chỉ lãng phí thời gian".
Cha mẹ "sứa": "Được thôi. Cố gắng làm bài tập sau nhé".
Cha mẹ "cá heo": "Mẹ hiểu con muốn xem TV. Chúng ta hãy lập kế hoạch nhé. Con làm bài tập 30 phút, sau đó xem TV 20 phút để giải lao. Được chứ?".
Ảnh minh họa: Pexels
Cách phản ứng của "cha mẹ cá heo" được các chuyên gia đánh giá cao vì đặt ra ranh giới mà không quá khắt khe, khuyến khích trẻ tự điều chỉnh, quản lý thời gian, đồng thời xây dựng lòng tin và sự hợp tác.
Phương pháp nuôi dạy con kiểu cá heo được phát triển bởi tiến sĩ Shimi Kang, bác sĩ tâm thần, chuyên gia nuôi dạy con người Canada. Khái niệm này được bà giới thiệu trong cuốn sách "The Dolphin Parent" xuất bản năm 2014, như một giải pháp thay thế cho các phong cách cực đoan.
"Cha mẹ cá heo" hướng tới sự cân bằng, nằm giữa kiểu "cha mẹ hổ" (độc đoán) và "cha mẹ sứa" (dễ dãi, thiếu nhất quán). Thay vì kiểm soát nghiêm ngặt hoặc bỏ mặc, họ chọn cách hướng dẫn, hợp tác và hỗ trợ phù hợp, khuyến khích sự độc lập, trí tuệ cảm xúc và động lực nội tại của trẻ.
Thuật ngữ này ví cha mẹ như cá heo, với 4 đặc tính: Linh hoạt và vui tươi; Có tính xã hội và giao tiếp tốt; Mạnh mẽ và hướng dẫn khi cần thiết; Ủng hộ sự độc lập.
Nguyên tắc chính của phương pháp này bao gồm:
Cân bằng: Khuyến khích sự hài hòa lành mạnh giữa học tập, vui chơi, các mối quan hệ và nghỉ ngơi.
Hợp tác: Cha mẹ và con cái cùng làm việc thay vì áp dụng biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt.
Động lực nội tại: Giúp trẻ tự xây dựng động lực thay vì dựa vào phần thưởng hoặc nỗi sợ hãi.
Trí tuệ cảm xúc: Ưu tiên sự đồng cảm, giao tiếp và khả năng phục hồi sau thất bại.
Nhà tâm lý học Becky Kennedy (Mỹ) gọi đây là phương pháp "lãnh đạo vững vàng", tức là cho trẻ những gì chúng cần, chứ không chỉ những gì chúng muốn.
Theo tiến sĩ Jean M. Twenge, giáo sư tâm lý học tại Đại học Bang San Diego (Mỹ), cách tiếp cận này giúp trẻ hiểu rằng ranh giới không phải là hình phạt mà là sự bảo vệ. Nó xây dựng mối quan hệ cha mẹ - con cái dựa trên nền tảng tin tưởng và quan tâm, thay vì sợ hãi hay trốn tránh.
Thùy Linh (Theo CNBC)
