Hai tháng trước, chị Thùy Trang, 37 tuổi, ở Nam Định dựng kịch bản công phu để dạy cậu con trai lớp 8 bài học về sự lười biếng. Nguyên, con chị, học lực khá nhưng thường xuyên uể oải, ngại ngồi vào bàn học.
Biết con sợ ma nhưng thích ăn ngon, chị Trang nhờ một anh thợ lắp camera đóng vai người tuyển dụng, chồng làm người tung hứng. Chị in sẵn kịch bản dẫn chương trình tang lễ, yêu cầu con thử vai "MC đám hiếu" với mức lương 100.000 đồng mỗi ngày, ăn cơm với dưa muối.
Người mẹ nói phong thái uể oải, chậm chạp của Nguyên rất hợp không khí trầm buồn của các đám ma. Khi bị bắt nói thử câu "Đã đến giờ làm lễ truy điệu", cậu bé tái mặt, lắc đầu quầy quậy xin tha. Sau buổi "phỏng vấn" nhớ đời, Nguyên tự giác học hành hơn hẳn.
Vợ chồng chị Thùy Trang nhờ người lạ tuyển con làm MC đám hiếu, để bé biết sợ, chăm chỉ với việc học. Video: Muộn Trang
Tại Cần Thơ, sáng 12/12, chị Ngô Tuyền, 33 tuổi, cho con gái tên Hấu (6 tuổi) nghỉ học đi bán vé số vì tội ngủ nướng. Chị mua 10 tờ vé số và yêu cầu Hấu ra đường bán, không cho con mang theo nước hay bánh kẹo. Nhờ ngoại hình nhỏ bé, Hấu được người đi đường thương tình mua giúp. Chưa đến 15 phút, cô bé đã bán hết và tỏ ra rất thích thú.
Người mẹ tiếp tục mua thêm vé. Sau hơn một giờ đi bộ, Hấu bán được 31 tờ, lời 20.000 đồng nhưng mệt rã rời, bắt đầu mếu máo xin thua. Chỉ 75 phút bán vé số đã thay đổi thái độ của Hấu. Từ hôm đó, bé tự giác dậy sớm đi học, không cần nhắc nhở. Thậm chí, cô bé còn hình thành "thước đo giá trị" mới. "Giờ con đòi mua gì, tôi lại quy ra số vé số phải bán. Ví dụ ‘một bịch kẹo bằng đi bộ bán 10 tờ vé số nhé’ là con bé thôi ngay", chị Tuyền chia sẻ.
Chị Tuyền và bé Hấu chụp ảnh lưu niệm trong một lần đi chơi, năm 2025. Ảnh: Ngô Tuyền
Tuy nhiên, không phải "liệu pháp sốc" nào cũng mang lại kết quả như mong đợi. Trên mạng xã hội, nhiều phụ huynh rơi vào cảnh dở khóc dở cười khi con không những không sợ khổ mà còn tìm thấy niềm vui trong hình phạt.
Trước chiêu MC đám hiếu, chị Thùy Trang từng thử nhiều cách. Năm lớp 5, chị gửi con lên Lai Châu sống cùng một gia đình người Mông. Ba ngày ở vùng cao, cậu bé theo người lớn cuốc đất, chăn trâu, ăn uống đạm bạc. Chị còn đưa con đến trường nội trú để chứng kiến cuộc sống khó khăn của các bạn đồng trang lứa. "Tôi muốn con hiểu các bạn vất vả vậy vẫn nỗ lực vươn lên, còn con có điều kiện hơn thì phải cố gắng hơn", chị nói.
Nguyên sợ, nhưng chỉ được vài hôm. Về nhà, cậu tiếp tục bị phạt múc phân tưới rau, nhặt cỏ, hái ớt ra chợ bán. Ngồi giữa chợ quê, cậu bé khóc vì không ai mua. Thấy đứa trẻ múp míp đáng thương, nhiều người mua giúp, còn cho thêm bánh kẹo.
Hôm sau, cậu háo hức hỏi mẹ: "Hôm nay con có được ra chợ chơi tiếp không?".
Ở Nam Định, anh Đức Quỳnh yêu cầu con trai 5 tuổi đi dọn phân chó nếu muốn nghỉ học, không ngờ cậu bé làm ngay trong sự thích thú. Chị Quỳnh Dương, 36 tuổi, gửi con trai lớp 9 đến trang trại bò của người thân một tuần để "biết sợ vất vả", nhưng cậu bé mê lao động đến mức xin ở lại cả tháng, khiến bố mẹ phải xuống tận nơi ép về.
Tại Nam Định, chị Thu Hương, 29 tuổi, cho con gái 7 tuổi mặc quần áo cũ, đội mũ rách đi bán tăm bông ở khu du lịch. Thấy cô bé tội nghiệp, du khách cho tiền nhiều hơn mua hàng, tổng cộng hơn một triệu đồng. Người mẹ phải đi tìm từng người đã mua hàng để trả lại tiền, còn con thì tuyên bố "muốn nghỉ học đi làm luôn" vì thấy kiếm tiền quá dễ.
Anh Lê Thảnh, ở Hưng Yên cho con trai 4 tuổi đi bốc gạch vì không chịu đi học. Video: Lê Thảnh
Dưới góc độ chuyên môn, chuyên gia tâm lý Hồng Hương (Hội Bảo vệ quyền lợi trẻ em) nhận định, việc cho con ra đời sớm là lựa chọn dũng cảm nhưng tiềm ẩn rủi ro "ảo tưởng động lực".
"Cách này có thể tạo cú sốc cảm xúc, nhưng cũng dễ khiến trẻ hình thành cái nhìn lệch lạc, cho rằng nghề này cao quý, nghề kia thấp hèn, hoặc chỉ thấy sự cơ cực của lao động chân tay mà không thấy giá trị và vẻ đẹp của nó", bà nói.
Thạc sĩ Lê Hoàng Phong (Đại học UCL, Anh) cảnh báo về "ảo tưởng động lực" của phụ huynh. Theo ông, sự chăm chỉ sau hình phạt chủ yếu là động lực tránh né – trẻ học vì sợ khổ, không phải vì ham hiểu biết.
"Thông điệp ‘không học thì đi bán vé số’ vô tình biến học tập thành công cụ thoát thân, thay vì là con đường phát triển bản thân", ông phân tích.
Theo ông, nếu muốn trẻ trải nghiệm lao động, đó nên là hoạt động có hướng dẫn, an toàn và mang tính giáo dục về giá trị lao động – tài chính, chứ không phải một hình phạt để gieo nỗi sợ.
Phạm Nga
