'Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong về AI'

Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam đưa ra nhận định khi điều hành phiên tọa đàm "Định hình đóng góp vào quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu" tại hội nghị bàn tròn Bộ trưởng về Quản trị AI sáng 27/10. "Việc phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam sẽ tiếp tục đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong về trí tuệ nhân tạo trên thế giới", bà nói. Ý kiến này cũng đồng quan điểm với nhiều đánh giá tại Hội nghị bàn tròn - một hoạt động chính của Tuần lễ số quốc tế Việt Nam 2025 có chủ đề "Quản trị trí tuệ nhân tạo - AI Governance".

Bà Pauline Tamesis tại phiên thảo luận sáng 27/10. Ảnh: Giang Huy

Trước đó trong bài phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng làm nóng hội trường, khi đi thẳng vào thách thức cốt lõi của việc quản trị AI. Ông cho rằng trí tuệ nhân tạo phải "đi trên một hành lang hẹp - giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và sợ hãi".

Theo Bộ trưởng, nhiệm vụ của các nhà quản lý không phải là làm chậm sự đổi mới, mà là "dẫn dắt bằng trí tuệ và trách nhiệm". Ông ví việc này như một nghệ thuật cân bằng tinh tế giữa các yếu tố đối lập: toàn cầu và địa phương, hợp tác và chủ quyền, công nghệ lớn và khởi nghiệp, công nghệ và ứng dụng, sử dụng và làm chủ, sáng tạo và kiểm soát, cũng như giữa dữ liệu mở và dữ liệu cần được bảo vệ.

"Chỉ khi ở trong hành lang hẹp này, trí tuệ nhân tạo mới thực sự phục vụ nhân loại", Bộ trưởng nhấn mạnh. Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định vai trò kép của Nhà nước và xã hội: phải bảo vệ các giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở thúc đẩy sự sáng tạo và đối thoại.

Ông cho biết định hướng phát triển AI của Việt Nam xây dựng trên bốn trụ cột chính: thể chế AI mạnh mẽ, cơ sở hạ tầng AI hiện đại, nhân tài AI và nền văn hóa AI lấy con người làm trung tâm. Việt Nam cam kết phát triển AI "lấy con người làm trung tâm, cởi mở, an toàn, có chủ quyền, hợp tác, bao trùm và bền vững", đồng thời thúc đẩy phát triển AI nguồn mở.

Phát biểu của Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tại sự kiện

Sau bài phát biểu của Bộ trưởng với những chia sẻ về định hướng trong quản trị và ứng dụng AI, đại diện nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao những kết quả Việt Nam đã được.

Bà Inarukundo Francine, Thư ký thường trực Bộ Tài chính Burundi ca ngợi công tác tổ chức của Bộ Khoa học và Công nghệ. Vị đại diện cho biết, Burundi đang đặt AI vào trung tâm chiến lược phát triển quốc gia. Trong bối cảnh đó, Burundi bày tỏ mong muốn làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác với Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực chia sẻ chuyên môn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân tài trẻ và cùng thành lập các phòng thí nghiệm đổi mới.

Bà Inarukundo Francine mong muốn tăng cường hợp tác với Việt Nam về an ninh mạng, đào tạo, đổi mới công nghệ và phát triển AI có đạo đức, bao trùm."Burundi coi Việt Nam là một đối tác chiến lược và anh em trên con đường hướng tới một nền kinh tế số toàn diện, tự chủ và bền vững. Chúng ta sẽ xây dựng một tương lai kết nối, cạnh tranh và lấy con người làm trung tâm", bà nói.

Bài học và khuyến nghị trong quản trị AI

Tại hội nghị, các đại biểu quốc tế đã chia sẻ nhiều bài học kinh nghiệm và những khuyến nghị trong quá trình phát triển và ứng dụng công nghệ AI. Ông Julien Guerrier, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam, cho biết chiến lược AI của EU được xây dựng dựa trên ba trụ cột: sự xuất sắc, sự tin cậy và hợp tác quốc tế. "Cách tiếp cận của EU hướng đến thúc đẩy năng lực nghiên cứu, công nghiệp, đồng thời đảm bảo khung pháp lý để AI phát triển có trách nhiệm", ông nói. EU cũng tập trung giải quyết các rủi ro liên quan đến AI tạo sinh.

Đại sứ Australia tại Việt Nam chia sẻ, từ tháng 8/2024, tất cả cơ quan liên bang của Australia đều được yêu cầu chỉ định một quan chức chịu trách nhiệm về AI và công bố tuyên bố minh bạch khi sử dụng công nghệ này. Theo ông, hai bài học quan trọng mà nước này rút ra là sự giám sát của con người luôn đóng vai trò thiết yếu, ngay cả với hệ thống tốt nhất. Bài học thứ hai là các quy định về AI cần có sự nhất quán để tránh điều chỉnh quá mức.

Ông Philipp Agathonos, Đại sứ Áo tại Việt Nam, cảnh báo nhiều hệ thống AI hiện sử dụng dữ liệu không chất lượng, khiến ranh giới giữa thật và giả bị xóa nhòa. Theo ông, việc nâng cao năng lực con người trong kiểm soát nguồn dữ liệu là yếu tố then chốt để đảm bảo độ tin cậy của AI. Ông cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng độc quyền chip chất lượng cao, kêu gọi các nước phối hợp để cân bằng chuỗi cung ứng, tránh việc sản xuất chip rơi vào tay một số ít doanh nghiệp.

Các đại biểu tham dự hội nghị Bàn tròn Bộ trưởng về Quản trị AI. Ảnh: Giang Huy

Bàn giao báo cáo RAM

Trong chương trình sự kiện đã diễn ra nghi thức bàn giao biểu trưng Báo cáo Đánh giá Mức độ Sẵn sàng về Đạo đức về Trí tuệ Nhân tạo (RAM) giữa UNESCO và Bộ Khoa học và Công nghệ.

Trình bày những kết quả chính từ Báo cáo Đánh giá Mức độ Sẵn sàng (RAM) về AI tại Việt Nam, ông Johnathan Bake, Trưởng văn phòng và đại diện UNESCO tại Việt Nam cho biết "Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên ở châu Á hoàn thành bản đánh giá này". "Điều này thể hiện một ý chí chính trị mạnh mẽ và sự cống hiến to lớn trong việc xây dựng một hệ sinh thái AI có trách nhiệm ngay từ đầu", ông Baker nhấn mạnh.

Báo cáo ghi nhận những tiến bộ vượt bậc của Việt Nam. Về mặt pháp lý, Việt Nam đã có định hướng chiến lược rõ ràng với Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, xác định AI và chuyển đổi số là động lực tăng trưởng cốt lõi. Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 cũng lần đầu tiên có một chương pháp lý riêng về AI.

Trên phương diện kinh tế, nền kinh tế số hiện đóng góp tới 18,3% GDP, và xuất khẩu công nghệ cao chiếm hơn 36% tổng kim ngạch thương mại. "Sự phát triển về hạ tầng cũng rất ngoạn mục, với độ phủ Internet đạt 78% và mạng di động đạt 99,8% dân số, đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có chỉ số phát triển chính phủ điện tử ở mức "rất cao", ông Johnathan Baker nói.

Các lãnh đạo cùng thực hiện nghi thức bàn giao báo cáo gồm: ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ; ông Johnathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam; Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy; ông Phạm Quang Ngọc, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình; ông Julien Guerrier, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam; bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam. Ảnh: Giang Huy

Sau hơn ba giờ đồng hồ với hơn chục phát biểu và tham luận đại diện EU, UNESCO, Liên Hợp Quốc, Mỹ, Áo, Nhật Bản, Lào, Campuchia, cùng các doanh nghiệp Google... hội nghị khép lại bằng phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng. Ông đưa ra một số thông điệp trọng tâm trong quản trị AI. Trước hết, quản trị AI đã trở thành vấn đề hợp tác toàn cầu, không chỉ ở tầm nhìn mà còn trong hành động - hướng tới mục tiêu "AI cho tất cả, không chỉ cho một số ít".

Thứ hai, khung pháp lý về AI cần được xây dựng để song hành giữa niềm tin và đổi mới, vừa tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, vừa phù hợp với bối cảnh từng quốc gia.

Thứ ba, khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng trong giải pháp chung, đặc biệt thông qua việc thúc đẩy hệ sinh thái AI mã nguồn mở, giúp trao quyền cho doanh nghiệp khởi nghiệp và các nền kinh tế nhỏ.

Thứ tư, xây dựng năng lực AI trong khu vực là yếu tố then chốt. Việt Nam khẳng định sẵn sàng đảm nhiệm vai trò Trung tâm Năng lực AI của châu Á - Thái Bình Dương, góp phần thúc đẩy hợp tác và chia sẻ tri thức.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh, AI là công cụ khuếch đại sức sáng tạo của con người, không thay thế con người; công nghệ phải mang tính bao trùm, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.

Sự kiện khép lại với thông điệp hướng tới một tương lai số an toàn, minh bạch và phát triển bền vững, nơi trí tuệ nhân tạo được quản trị có trách nhiệm và phục vụ lợi ích chung của toàn xã hội.

Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025 diễn ra tại Ninh Bình từ ngày 27 đến 29/10, do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức, quy tụ lãnh đạo cấp cao, chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ toàn cầu nhằm thúc đẩy đối thoại quốc tế về quản trị trí tuệ nhân tạo.

Trình diễn drone, xe tự hành tại Khai mạc Tuần lễ số

Trọng Đạt