'Việt Nam có thể thuộc nhóm quốc gia có luật AI sớm nhất'

Thông tin được Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia Hồ Đức Thắng chia sẻ tại Triển lãm Semi Expo Việt Nam 2025, ngày 8/11. Ông cho biết, một ngày trước đó, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đã ký trình Quốc hội Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. "Đây là minh chứng rõ nét cho cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước, coi AI là công nghệ chiến lược hàng đầu", ông nói. Trước Việt Nam, các quốc gia, vùng lãnh thổ sớm có luật này là EU, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Theo Viện trưởng Hồ Đức Thắng, tinh thần cốt lõi của Luật AI "không phải là siết chặt quản lý, mà là kiến tạo hành lang pháp lý thông thoáng, an toàn", dựa trên quản lý rủi ro để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Đây là cách thể chế đi trước, mở đường cho công nghệ phát triển. Điều này còn thể hiện "tầm nhìn rõ ràng" của Việt Nam, cùng "khát vọng từng bước vươn lên làm chủ, tiến tới tự chủ và khẳng định chủ quyền số quốc gia về AI".

Viện trưởng Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia Hồ Đức Thắng phát biểu tại sự kiện ngày 8/11. Ảnh: Thủy Tiên

Luật Trí tuệ nhân tạo chỉ là một trong chuỗi bước đi chiến lược mà Việt Nam đang triển khai để nắm bắt "cơ hội lịch sử" trong cuộc cách mạng công nghệ mới. Cùng với thể chế, hạ tầng tính toán, nguồn lực tài chính và con người là những trụ cột quan trọng.

Ông Thắng cho biết, Nhà nước sẽ đóng vai trò dẫn dắt trong việc đầu tư các trung tâm tính toán hiệu năng cao (HPC) quy mô lớn, hướng đến mục tiêu tự chủ năng lực tính toán, đảm bảo không bị phụ thuộc vào bất kỳ một doanh nghiệp hay quốc gia đơn lẻ nào trong các tình huống chiến lược.

Đây là cơ hội lớn nhất của các doanh nghiệp bán dẫn Việt Nam, ông Thắng nói, cho rằng sự phát triển của hạ tầng AI sẽ tạo ra "đơn đặt hàng khổng lồ" cho ngành công nghiệp chip trong nước, từ việc thiết kế, đóng gói đến kiểm thử, cho đến những con chip Make in Viet Nam.

Ngoài hạ tầng, Việt Nam cũng đang chuẩn bị các điều kiện về tài chính và nhân lực. Bộ Khoa học và Công nghệ dự kiến hình thành Quỹ Phát triển AI Quốc gia, triển khai cơ chế "AI voucher" để hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp ứng dụng, tạo lực cầu đủ lớn cho thị trường. Song song đó, Việt Nam sẽ xây dựng thế hệ nhân lực "kép" - vừa am hiểu phần cứng bán dẫn, vừa làm chủ thuật toán AI tiên tiến, làm nền tảng cho sự tự chủ lâu dài.

Bộ Khoa học và Công nghệ đã hành động rất khẩn trương để hoàn thiện Luật Trí tuệ nhân tạo. Trước đó, tại Diễn đàn Công nghệ mở 2025 đầu tháng 11, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định AI là "hạ tầng trí tuệ quốc gia", còn công nghệ mở là con đường giúp Việt Nam làm chủ hạ tầng đó.

Theo Bộ trưởng, các trụ cột của hạ tầng trí tuệ Việt Nam là hạ tầng tính toán và dữ liệu quốc gia, mô hình nền tảng và công nghệ lõi, nhân lực và cộng đồng trí tuệ, hệ sinh thái ứng dụng và đổi mới, thể chế, tiêu chuẩn và an toàn AI.

Nhân viên kỹ thuật kiểm tra Robot VinMotion do doanh nghiệp Việt phát triển, tại triển lãm SemiExpo 2025. Ảnh: Trọng Đạt

Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia trị giá 300 triệu USD trong ba năm tới, với giai đoạn đầu 100 triệu USD vào năm 2026. Để phát triển thị trường, Chính phủ đổi mới mua sắm công theo tinh thần "AI first", ưu tiên sản phẩm AI mở trong nước, công khai các bài toán quốc gia và đặt hàng việc dùng AI để giải bài toán quốc gia, cấp voucher cho các doanh nghiệp SME dùng thử sản phẩm AI trong nước.

Những động thái này cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong cuộc đua toàn cầu về AI. Theo báo cáo của Amazon Web Services, đến tháng 9/2025, 18% doanh nghiệp Việt Nam - tương đương 170.000 công ty đã ứng dụng AI, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm trước.

Số lượng công trình nghiên cứu AI của Việt Nam cũng tăng mạnh, từ 134 bài năm 2010 lên hơn 4.000 vào năm 2023. Việt Nam hiện xếp thứ 26 thế giới về nghiên cứu AI, với 70 nhà khoa học nằm trong nhóm được trích dẫn nhiều nhất toàn cầu, theo UNESCO.

Dự báo của Boston Consulting Group cho thấy, AI có thể đóng góp tới 130 tỷ USD cho GDP Việt Nam vào năm 2040, trong bối cảnh công nghệ này dự kiến mang lại 5.000 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu.

Trọng Đạt