Tên lửa Trường Chinh 3B chở tàu Thiên Vấn 2 cất cánh. Video: Xinhua
Theo Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA), Thiên Vấn 2 phóng trên tên lửa Trường Chinh 3B từ Trung tâm phóng vệ tinh Tây Xương, tỉnh Tứ Xuyên, lúc 1h31 ngày 29/5 (0h31 cùng ngày giờ Hà Nội).
Thiên Vấn 2 có hai mục tiêu. Đầu tiên nó cần bay qua và thu thập mẫu vật đầu tiên từ một tiểu hành tinh. Thiên thể Kamoʻoalewa hay tiểu hành tinh 2016 HO3 có thể là mảnh vỡ từ Mặt Trăng, trở thành một "vệ tinh giả" gần Trái Đất. Tàu vũ trụ sẽ dành một năm để bay đến tiểu hành tinh này và thêm năm nữa để bay quanh và đánh giá địa điểm hạ cánh tiềm năng. Sau khi thả mẫu vật về Trái Đất qua khoang chứa sau khoảng 2,5 năm nữa, tàu sẽ mất 7 năm để bay đến vật thể kỳ lạ gọi là sao chổi vành đai chính 311P/Pan-STARRS và tiến hành bay gần. Đôi khi được gọi là tiểu hành tinh hoạt động, thiên thể này quay quanh quỹ đạo giữa Sao Hỏa và Sao Mộc, tạo ra đuôi bụi giống sao chổi.
Theo tiến sĩ Teddy Kareta, Đài quan sát Lowell ở Flagstaff, Arizona, Mỹ, cả Kamoʻoalewa và 311P/Pan-STARRS đều là mục tiêu cực kỳ thú vị, có nguồn gốc từ nhóm vật thể mà giới thiên văn học hầu như không biết đến cho tới vài năm trước.
Các nhà thiên văn học lần đầu tiên phát hiện Kamoʻoalewa năm 2016 bằng kính viễn vọng Pan-STARRS ở Hawaii. Ben Sharkey, chuyên gia thỉnh giảng tại Đại học Maryland, College Park, dẫn đầu một nghiên cứu công bố vào tháng 11/2021 cho thấy tiểu hành tinh này có thể là một tảng đá lớn bị bắn ra từ Mặt Trăng do va chạm.
Theo tiến sĩ Patrick Michel, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, đây sẽ là tiểu hành tinh nhỏ nhất từng được ghé thăm, có đường kính 46-58 m. Kamoʻoalewa là một vệ tinh giả, loại tiểu hành tinh quay quanh Mặt Trời ở cách Trái Đất khoảng 14,5 triệu km.
Nghiên cứu và lấy mẫu Kamoʻoalewa có thể giúp nhà thiên văn học xác định liệu thiên thể này thực sự có nguồn gốc từ Mặt Trăng không. Nhiệm vụ Thiên Vấn 2 cũng có thể làm sáng tỏ khả năng tiểu hành tinh gây thiệt hại nếu đâm vào Trái Đất. Kamoʻoalewa có kích thước tương đương với vật thể tàn phá vùng Tunguska ở Siberia cách đây một thế kỷ. Theo Hiệp hội Hành tinh, một tiểu hành tinh rộng khoảng 30 m đâm xuống sông Podkamennaya Tunguska trong khu rừng hẻo lánh ở Siberia, Nga năm 1908, san bằng cây cối và phá hủy diện tích rừng rộng 2.150 km2.
Bay xung quanh và hạ cánh trên thiên thể nhỏ như vậy rất phức tạp, đó là một phần lý do khiến nhiệm vụ này vừa thú vị vừa rủi ro. Để tiến vào quỹ đạo, tàu vũ trụ phải bay rất gần. Lực hấp dẫn nhỏ và tốc độ quay nhanh của vật thể không cho phép tàu phạm phải bất kỳ sai sót nào. Trọng lực và sự quay nhanh của nó không cho phép sai sót nào. Ngoài ra, do cần lấy mẫu vật, không có nhiều khu vực mà tàu thăm dò có thể hạ cánh an toàn.
Thiên thể 311P/Pan-STARRS là một trong những tiểu hành tinh đang hoạt động được nghiên cứu nhiều nhất. Các nhà thiên văn học đưa ra một số giả thuyết tại sao vật thể này tạo ra bụi, bao gồm sự tồn tại của những túi áp suất đẩy vật chất ra ngoài hoặc vật thể khác có thể va chạm với 311P/Pan-STARRS và giải phóng các nguyên tố. Bay qua tiểu hành tinh đang hoạt động có thể giúp phát hiện chính xác quá trình tạo ra đuôi bụi từ vật thể và tiết lộ những khả năng mà nhà khoa học chưa từng nghĩ đến.
Dữ liệu thu thập được từ tàu Thiên Vấn 2 cũng có thể nâng cao một loạt nghiên cứu về các vật thể ở vành trong hệ Mặt Trời, bao gồm Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hỏa và vành đai tiểu hành tinh.
An Khang (Tổng hợp)
