Theo Trung tâm Tư vấn Tro bụi Núi lửa (VAAC) Toulouse của Pháp, núi lửa Hayli Gubbi phun trào vào khoảng 8h30 ngày 23/11 (15h30 giờ Hà Nội). Hoạt động phun trào bùng nổ tiếp diễn xuyên suốt buổi sáng và đầu giờ chiều.
Đám mây tro bụi đạt độ cao ít nhất 13,7 km, ban đầu dạt về phía đông bắc qua Yemen và Oman. Ngày 24/11, đám mây tiếp tục di chuyển về phía đông bắc, lan rộng khắp miền bắc Ấn Độ và một số vùng thuộc Trung Quốc. Hình ảnh do vệ tinh Sentinel-5P của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) chụp sau vụ phun trào hé lộ phạm vi và sự di chuyển của nó ngày 23-24/11.
Sự di chuyển của đám mây tro bụi từ vụ phun trào núi lửa Hayli Gubbi. Ảnh: ESA
Vệ tinh Meteosat-12 của Tổ chức Khai thác Vệ tinh Khí tượng châu Âu (EUMETSAT) cũng ghi lại hình ảnh về vụ phun trào từ không gian.
Núi lửa Hayli Gubbi phun trào, tạo ra đám mây tro bụi khổng lồ. Ảnh: EUMETSAT
Ahmed Abdela, cư dân của làng Afdera gần núi lửa Hayli Gubbi, so sánh vụ phun trào "giống như quả bom đột ngột nổ tung kèm theo khói và tro bụi". Mohammed Seid, một quan chức địa phương, nói với AP: "Chưa có thiệt hại về người và vật nuôi, nhưng nhiều ngôi làng bị tro bụi bao phủ, khiến vật nuôi gần như không còn gì để ăn".
Đây là lần đầu tiên Hayli Gubbi được ghi nhận phun trào trong kỷ Holocene - kỷ nguyên địa chất hiện tại, bắt đầu vào cuối kỷ băng hà cuối cùng, khoảng 11.700 năm trước. Thông thường, một ngọn núi lửa chưa phun trào trong kỷ Holocene có thể coi là đã tắt. Tuy nhiên, khu vực núi lửa Hayli Gubbi vẫn còn ít được nghiên cứu nên các vụ phun trào trước đây có thể bị bỏ sót.
Tài khoản DisasterAlert đăng trên X video timelapse về vụ phun trào hôm 23/11, giúp hình dung về quy mô ấn tượng của sự kiện.
Video timelapse về núi lửa Hayli Gubbi phun trào hôm 23/11. Video: DisasterAlert
Hayli Gubbi nằm xa nhất về phía nam trong chuỗi núi lửa Erta Ale thuộc đới tách giãn Đông Phi, nơi mảng kiến tạo khổng lồ tạo nên phần lớn châu Phi đang tách đôi. Hayli Gubbi đã ngủ yên hàng thiên niên kỷ nhưng Erta Ale, ngọn núi cùng tên với chuỗi, vẫn hoạt động liên tục ít nhất từ năm 1967.
Arianna Soldati, nhà nghiên cứu núi lửa tại Đại học Bang Bắc Carolina, giải thích với Scientific American: "Miễn là vẫn còn điều kiện để magma hình thành, một ngọn núi lửa vẫn có thể phun trào ngay cả khi đã không hoạt động 1.000 hay 10.000 năm".
Thu Thảo (Theo Live Science, Newsweek)
