Bạch tuộc bắt chước
Bạch tuộc bắt chước giả dạng cua biển. Ảnh: Animalogic
Theo Interesting Engineering, bạch tuộc bắt chước (Thaumoctopus mimicus) không chỉ giỏi ngụy trang mà còn là một diễn viên xuất sắc. Trên những bãi cát trống trải không có nơi lẩn trốn, nó thay đổi hình dạng cơ thể và điều chỉnh động tác để giả dạng các loài có nọc độc như cá sư tử, rắn biển và cá bơn, khiến động vật săn mồi không dám tấn công.
Mánh khóe này dựa vào khả năng kiểm soát cực nhanh các tế bào sắc tố (để thay đổi màu sắc và hoa văn), gai (để thay đổi kết cấu) và tư thế để tạo ra nhiều hình dáng sinh động, đôi khi bạch tuộc bắt chước còn thay đổi mục tiêu mô phỏng giữa chừng. Thợ lặn lần đầu tiên ghi nhận hành vi này ở Indonesia khi nhận thấy bạch tuộc đi tìm kiếm thức ăn. Đây là một trong những trường hợp rõ ràng nhất về mô phỏng động lực đa hình mẫu trong môi trường giàu động vật có xương sống.
Lươn điện
Lươn điện (Electrophorus) có 80% cơ thể cấu tạo từ tế bào điện nối với 3 cơ quan. Các xung điện áp thấp giúp chúng lập bản đồ vùng nước đục và cảnh báo kẻ thù. Lươn điều chỉnh độ mạnh luồng điện và thời gian phóng điện như một khẩu súng bắn điện nhiều chế độ cài đặt. Chúng có khả năng tạo ra điện áp lên tới 600 volt, vượt xa mức mà hệ thần kinh con người có thể chịu được. Cú sốc điện cao thế này có thể làm gián đoạn hệ thần kinh của con mồi và khiến nó mất khả năng hoạt động.
Kỳ giông Mexico
Kỳ giông Mexico có thể tái tạo chi với độ chính xác hoàn hảo. Ảnh: Wikimedia
Kỳ giông Mexico (Ambystoma mexicanum) có khả năng tái tạo hoàn toàn chi, kỳ tích mà hầu như không động vật có xương sống nào khác đạt được. Khi chúng mất một chân hoặc đuôi, tế bào tại vết thương chuyển về trạng thái giống tế bào gốc, hình thành khối blastema, một nhà máy sản xuất chi thu nhỏ giúp tái tạo xương, cơ, dây thần kinh và da với độ chính xác hoàn hảo. Trong vài tuần, một chi hoàn chỉnh sẽ mọc lại với đầy đủ ngón và khớp.
Các nhà khoa học từng quan sát kỳ giông Mexico tái tạo một chi tới 5 lần. Nghiên cứu phân tử cho thấy "bản đồ vị trí" bao gồm axit retinoic và những gene như CYP26B1 và SHOX hướng dẫn tế bào phát triển.
Chuột dũi trụi lông
Chuột dũi trụi lông (Heterocephalus glaber) có thể sống sót không cần oxy, đặc điểm chưa từng thấy ở động vật có vú. Theo Science, loài gặm nhấm da nhăn nheo này, sống ở các đường hầm dưới lòng đất ít oxy ở Đông Phi, có khả năng chịu đựng điều kiện không oxy trong18 phút bằng cách thay đổi quá trình trao đổi chất, giúp những cơ quan quan trọng như não và tim hoạt động ngay cả khi không còn không khí.
Ngoài ra, chuột dũi trụi lông có tuổi thọ hơn 30 năm, dài gấp 10 lần so với các loài gặm nhấm có kích thước tương tự, và khả năng kháng ung thư đáng kinh ngạc. Giới nghiên cứu suy đoán nguyên nhân là do mô của chúng rất giàu hyaluronan khối lượng phân tử cao, phân tử giống đường ngăn chặn tế bào phát triển mất kiểm soát.
Sứa bất tử
Sứa bất tử có thể quay ngược vòng đời khi chịu áp lực. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên
Theo Britannica, khi căng thẳng, bị thương hoặc lão hóa, sứa bất tử (Turritopsis dohrnii) có thể đảo ngược vòng đời. Tổ chức sinh vật hình chiếc ô sụp đổ, các tế bào biến đổi và con vật quay trở lại giai đoạn ấu trùng, mọc ra con sứa mới. Về nguyên tắc, vòng lặp này có thể tái diễn vô thời hạn, dù phần lớn cá thể chết do động vật săn mồi hoặc bệnh tật.
An Khang (Theo Interesting Engineering, Science, Britannica)
