Hộp sọ bị vỡ của người Vittrup. Ảnh: Stephen Freiheit
Hài cốt của một người đàn ông thời Đồ đá mới có biệt danh "Người Vittrup" được tìm thấy cách đây hơn một thập kỷ trong đầm lầy than bùn ở Đan Mạch hé lộ người chết là dân nhập cư bị giết hại tàn bạo. Để giải quyết vụ án chưa có lời giải hơn 5.000 năm, các nhà nghiên cứu tìm hiểu mọi thứ từ cao răng tới ADN. Họ kết luận ông ta có thể là người buôn đá lửa lưu động chết dưới tay cư dân địa phương thù ghét, Live Science đưa tin.
Năm 1915, những thợ đào than bùn phát hiện nhiều xương người và xương bò ở đáy rãnh đào gần làng Vittrup phía bắc Đan Mạch. Sau khi tìm thấy hũ gốm và một cây gậy gỗ, nhóm thợ liên lạc với bảo tàng lịch sử địa phương để thông báo về đồ tạo tác. Trong khi hai đồ vật có niên đại từ năm 3800 đến năm 3500 trước Công nguyên nhanh chóng được chuyển tới Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch và trưng bày, bộ xương hầu như không có người nghiên cứu trong suốt một thập kỷ.
Tuy nhiên, hai nghiên cứu gần đây về hệ gene của người dân chết vào thời Đồ đá giữa đến Đồ đá mới ở châu Âu thời tiền sử hé lộ người Vittrup sống vào năm 3300 - 3100 trước Công nguyên và có hồ sơ di truyền khác biệt với những người sống cùng thời ở địa phương. Kết quả phân tích đầy đủ người Vittrup, công bố hôm 14/2 trên tạp chí PLOS One, hé lộ lịch sử đời sống bao gồm di cư, thay đổi chế độ ăn và cái chết thê thảm ở mảnh đất cách xa quê hương bản xứ của người đàn ông. Xương gót chân phải, cẳng chân bên trái, hộp sọ vỡ thành nhiều mảnh và bộ hàm với 16 chiếc răng đều thuộc về người Vittrup Man. Bộ xương hé lộ ông chết ở tuổi 30 - 40.
Người Vittrup sinh vào thời kỳ Bắc Âu chủ yếu bao gồm những cộng đồng chăn nuôi, theo nhóm nghiên cứu đứng đầu là Anders Fischer, nhà khảo cổ học ở Khoa nghiên cứu lịch sử tại Đại học Gothenburg ở Thụy Điễn. Phân tích của nhóm nghiên cứu về protein thức ăn lưu lại ở cao răng và chênh lệch nguyên tố ở xương và răng chỉ ra người chết có thể đến từ bộ lạc săn bắt - đánh cá tới từ vùng ven biển phía bắc Scandinavia, gần Vòng cực Bắc. Cao răng hình thành trên răng của mọi người nhưng không thể chải sạch. Nó cứng lại thành mảng bám giàu ADN và protein có thể lưu giữ thông tin chế độ ăn suốt hàng nghìn năm. Cao răng của người Vittrup hé lộ ông ăn cá như cá tuyết và cá tráp, cũng như thịt cá voi, cá heo và thịt cừu.
Vào thời gian người Vittrup còn là thiếu niên, chế độ ăn của ông bao gồm nhiều nguồn thức ăn nước ngọt và trên đất liền hơn, theo kết quả phân tích đồng vị carbon trong răng ông. Thay đổi về chế độ ăn của người Vittrup trùng với thay đổi địa lý. So sánh đồng vị strontium và oxy ở răng tiền hàm với răng khôn cho thấy ông đã di chuyển trước năm 12 tuổi.
Dù chưa rõ tại sao người Vittrup di cư, Fischer và cộng sự cho rằng ông có thể tìm kiếm đá lửa và sản phẩm nông nghiệp để đổi với hàng hóa ông mang đến từ quê hương. Một giả thuyết khác là ông bị bắt làm nô lệ bởi kẻ thù. Dù thế nào, người Vittrup cũng gặp kết cục không may. Tình trạng vỡ thành nhiều mảnh của xương sọ là kết quả từ ít nhất 8 cú đánh và không có dấu hiệu bình phục, chứng tỏ đó là vết thương chí mạng. Vết nứt hình oval trên hộp sọ chỉ ra lực tác động từ vật tù và cứng, có thể giống cây gậy gỗ thích tìm thấy trong đầm lầy. Do đó, nhóm nghiên cứu kết luận người Vittrup có thể là nạn nhân của vụ lừa đảo hoặc giết người.
An Khang (Theo Live Science)
