Phi hành gia Frank Rubio trở về Trái Đất sau nhiệm vụ 371 ngày trên trạm ISS. Ảnh: NASA/Bill Ingalls
Ngày 18/3, hai phi hành gia NASA Sunita Williams và Butch Wilmore hạ cánh xuống đại dương trong khoang tàu của SpaceX, kết thúc hơn 9 tháng ở trong không gian thay vì vài tuần như dự kiến ban đầu. Khi khoang tàu mở ra, nhiều khả năng các phi hành gia sẽ được đưa ra ngoài và đặt lên cáng. Lý do không liên quan tới nhiệm vụ của Williams và Wilmore trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) mà là vấn đề quy định mà mọi phi hành gia phải tuân theo, theo Live Science.
Khi phi hành gia trở về Trái Đất từ vũ trụ, họ không thể lập tức đi lại sau lúc hạ cánh. Đó là do thay đổi tạm thời đối với cơ thể xảy ra trong không gian, buộc NASA phải xử lý bằng quy trình an toàn nghiêm ngặt.
"Nhiều người trong số họ không muốn nằm trên cáng, nhưng họ được yêu cầu như vậy", John DeWitt, giám đốc khoa học thể thao ứng dụng ở Đại học Rice tại Texas. Ông từng làm việc ở Trung tâm Vũ trụ Johnson của NASA và phát triển phương pháp cải thiện sức khỏe của phi hành gia trong chuyến bay vũ trụ.
Giống như người bị nôn nao do chuyển động của tàu lượn hoặc ở trên tàu khi biển động, phi hành gia có thể trải qua cảm giác chóng mặt và buồn nôn khi trở về Trái Đất. Vì lý do này, phi hành gia thường được đặt trên cáng sau khi hạ cánh như một biện pháp đề phòng. Cảm giác tạm thời này xảy ra do cơ thể người được thiết kế để tận dụng lực hướng xuống thường xuyên trên Trái Đất là trọng lực. Tuy nhiên, môi trường không gian trên quỹ đạo như trạm ISS tạo ra cảm giác phi trọng lượng đối với phi hành gia bên trong trạm, thôi thúc cơ thể họ thích nghi với môi trường thay đổi.
Một thay đổi quan trọng xảy ra tại hệ tiền đình ở tai trong, đóng vai trò chủ chốt trong việc duy trì thăng bằng, theo DeWitt. Trong không gian, hệ thống này đã quen bỏ qua một số thông tin cảm giác khi bộ não điều chỉnh theo môi trường phi trọng lượng. Vì vậy, khi phi hành gia trở về Trái Đất và chịu ảnh hưởng của lực hấp dẫn, họ phải điều chỉnh lại lần nữa, tạm thời gây ra chứng "say chuyển động không gian".
Một thay đổi khác mà phi hành gia trải qua, đặc biệt là những người ở dài ngày trong không gian, là tình trạng giảm mật độ xương và teo cơ. Trong khi đi bộ trên Trái Đất là đủ để duy trì cơ bắp khỏe mạnh nhờ lực hấp dẫn, phi hành gia trong không gian không cần sử dụng cơ bắp nhiều. Việc ít hoạt động khiến cơ bắp suy yếu và teo đi theo thời gian, dẫn tới bệnh suy nhược cơ bắp. Để giải quyết vấn đề này và những hiệu ứng liên quan tới bay vũ trụ khác, phi hành gia ở lâu trong vũ trụ như Williams và Wilmore phải tuân theo chế độ luyện tập kỹ lưỡng hàng ngày bằng thiết bị trên trạm.
Williams và Wilmore là thành viên nhiệm vụ Crew-9 cùng với phi hành gia NASA Nick Hague và phi hành gia Roscosmos Aleksandr Gorbunov, tất cả sẽ quay về Trái Đất trên tàu vũ trụ Dragon của SpaceX trong ngày 18/3. Đối với Williams và Wilmore, chuyến bay sẽ kết thúc nhiệm vụ dài hơn 9 tháng của họ sau khi tàu Boeing Starliner chở họ gặp phải một số vấn đề trong hành trình lên trạm ISS, bao gồm trục trặc động cơ đẩy và rò rỉ nhiên liệu, do đó phải bay trở về Trái Đất với khoang tàu trống. Bất chấp trục trặc, hai phi hành gia vẫn giữ tinh thần tích cực và tin tưởng họ không gặp bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào dù ở lâu trên trạm ISS như vậy.
An Khang (Theo Live Science)
