Kính viễn vọng Arecibo biến thành đống đổ nát. Video: NSF.
Kính viễn vọng nổi tiếng ở Puerto Rico sụp đổ hôm 1/12 sau khi sự cố đứt cáp hồi tháng 8 và tháng 11 khiến công trình trở nên quá yếu để có thể sửa chữa một cách an toàn. Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), đơn vị quản lý Đài quan sát Arecibo, xác định công trình có thể sụp đổ bất cứ lúc nào và đang tiến hành đánh giá cách tháo dỡ kính viễn vọng. Hiện nay, cơ quan này đã chuyển sang đánh giá những việc cần làm với đống đổ nát của hệ thống, Ralph Gaume, giám đốc Thiên văn học của NSF, cho biết trong buổi họp báo hôm 3/12.
Theo Gaume, Đại học Central Florida, đơn vị vận hành kính viễn vọng, đã cử nhà thầu dọn dẹp tới đài quan sát hôm 2/12. "Họ bắt đầu lập kế hoạch sơ bộ công tác thu dọn. Nhưng còn quá sớm để nói chính xác việc dọn dẹp sẽ diễn ra như thế nào", Gaume nói.
Trong buổi họp báo, NSF cũng chia sẻ hai video ghi lại cảnh kính viễn vọng sụp đổ, một từ phòng điều khiển ngay phía trên mặt đĩa khổng lồ và một từ drone bay phía trên cột đỡ bị đứt hai dây cáp trong 4 tháng qua. Trong cảnh quay từ drone, sau khi tất cả dây cáp bị đứt, phần khung kim loại hình tam giác rơi thẳng xuống và đâm vào đĩa thu tín hiệu, làm gãy đoạn đầu của hai cột đỡ còn lại.
Đài Arecibo bị hư hỏng từ tháng 8/2020 khi một dây cáp đỡ nối phần lõi nặng 900 tấn với cột số 4 bị tuột khỏi ổ. Phân tích ban đầu cho thấy sau vài lần sửa chữa, công trình sẽ hoạt động ổn. Nhưng tới tháng 11, trong lúc các kỹ sư chuẩn bị công tác sửa chữa, dây cáp thứ hai bị đứt. Đây là một trong những dây cáp chính cũng nối với cột số 4, khiến phần lõi mất đi 1/3 lực đỡ ở góc đó.
Những kỹ sư đổ tới đài quan sát để đánh giá cấu trúc, sử dụng drone nhằm duy trì khoảng cách an toàn với kính viễn vọng. Nhưng họ không tìm ra cách đánh giá an toàn mức độ ổn định của công trình cũng như cách sửa chữa hư hỏng. "Tại thời điểm đó, chúng tôi biết việc sụp đổ chỉ là vấn đề thời gian", John Abruzzo, kỹ sư trưởng phụ trách quá trình đánh giá hư hại ở Arecibo, chia sẻ. "Đó là một tình huống rất nguy hiểm vì công trình có thể sụp đổ bất cứ lúc nào".
Hôm 19/11, NSF thông báo bắt đầu quá trình tháo dỡ kính viễn vọng. Các kỹ sư cần vài tuần để phác thảo kế hoạch phá hủy công trình. Tuy nhiên, kính viễn vọng sụp đổ sau đó chưa đầy hai tuần.
An Khang (Theo Space)
