Bộ Khoa học và Công nghệ đang xây dựng dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi gồm 12 chương, 73 điều (giảm 19 điều tương ứng với hơn 20% số điều so với Luật năm 2008).
Trong đó điều 14, dự luật nêu biện pháp thúc đẩy phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử. Nhà nước ưu tiên đầu tư có trọng điểm và khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; tổ chức, cá nhân nước ngoài đầu tư vào hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, phát triển điện hạt nhân.
Nhà nước có chương trình nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử trong lĩnh vực kinh tế - xã hội; thành lập Quỹ nghiên cứu khoa học và phát triển năng lượng hạt nhân. Quỹ này được trích lập từ lợi nhuận của nhà máy điện hạt nhân và nguồn khác.
Ngoài ra, Nhà nước ưu tiên nguồn lực quốc gia đầu tư phát triển công nghệ chiến lược trong lĩnh vực hạt nhân; hỗ trợ, ưu đãi đối với tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.
Phối cảnh dự án điện hạt nhân Ninh Thuận năm 2016. Ảnh Tư liệu
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đề xuất tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng cơ sở nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ được hưởng chính sách ưu đãi về xã hội hóa, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người sử dụng dịch vụ và cộng đồng. Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức thành lập quỹ hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Tổ chức, cá nhân có thể đầu tư thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ; đầu tư theo phương thức đối tác công tư để thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ.
Dự luật cũng cho phép vay vốn để đầu tư công trình hạ tầng, thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân; đầu tư hợp tác với tổ chức nghiên cứu năng lượng nguyên tử quốc tế thành lập phòng thí nghiệm chung; tài trợ, viện trợ từ tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài.
Cơ quan soạn thảo cho biết so với Luật năm 2008, dự thảo bổ sung quy định về Chiến lược ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình để thống nhất với quy định về căn cứ xây dựng quy hoạch phát triển.
Ngoài ra, dự thảo cũng hướng đến thúc đẩy phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử theo hướng bổ sung chính sách về khuyến khích đầu tư, ưu đãi về thuế, tài chính. Việc này giúp tạo thuận lợi tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Dự luật kế thừa, phát triển những quy định hợp lý, có tính nguyên tắc của Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008, tập trung bốn chính sách:
Chính sách 1: Thúc đẩy sự phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Chính sách 2: Bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn, an ninh hạt nhân và phân cấp trong công tác quản lý nhà nước.
Chính sách 3: Tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân.
Chính sách 4: Tăng cường quản lý chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng; chủ động và sẵn sàngứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân; bảo đảm thực hiện trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân.
Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến chuyên gia, người dân về Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) và đăng ký vào chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2025 của Quốc hội Khóa XV.
Sơn Hà
