Cá heo nô đùa cùng đàn cá voi sát thủ. Video: Brittany Visona - Kelly
Bầy cá heo Dall lao về phía con cá voi sát thủ trưởng thành, bơi bên dưới và xung quanh nó trong vài phút trước khi cảm thấy "chán" và chuyển sang đồng hành cùng đồng loại của nó là một con cá voi sát thủ mẹ và con non nhỏ tuổi. Ngay khi cá heo xuất hiện, cá voi sát thủ non dường như trở nên phấn khích, tăng tốc và cố gắng đuổi theo chúng. Theo Brittany Visona - Kelly, nhà sinh vật học cá voi tại tổ chức phi lợi nhuận Ocean Wise ở Vancouver, Canada, con mẹ tỏ ra khó chịu nhưng con non trông rất vui vẻ.
Cuối cùng, sự khó chịu của cá voi sát thủ mẹ bùng nổ thành những cú vỗ đuôi trên mặt nước, nhưng bầy cá heo không chú ý nhiều, vẫn ở lại chơi thêm vài phút trước khi rời đi. Khoảnh khắc vui đùa được ghi lại bằng máy bay không người lái này chỉ là một trong nhiều tương tác giữa cá voi sát thủ phía bắc, cá heo Dall và cá heo hông trắng Thái Bình Dương ngoài khơi British Columbia.
Tương tác như vậy có thể là trường hợp đầu tiên về các loài cá voi khác tương tác tích cực với cá voi sát thủ, loài săn mồi hàng đầu ở đại dương. Nhóm nghiên cứu cho rằng những loài nhỏ hơn có thể đang sử dụng cá voi sát thủ thân thiện như một lá chắn ngăn cá voi sát thủ săn mồi dọc bờ biển British Columbia.
Cá voi sát thủ phía bắc được tìm thấy từ phía bắc đảo Vancouver và dọc theo bờ biển British Columbia tới đông nam Alaska, trùng với phạm vi sinh sống của cá heo Dall và cá heo hông trắng Thái Bình Dương. Cá voi sát thủ phía bắc không hoàn toàn kiểm soát phạm vi hoạt động của chúng do chồng lấn một phần diện tích với cá voi sát thủ phía nam, trong khi cá voi sát thủ Bigg và một số nhóm di cư khác lượn lờ dọc theo bờ biển.
Trong một nghiên cứu được công bố gần đây trên Ecology and Evolution, Visona-Kelly và đồng nghiệp Lance Barrett-Lennard phân tích 42 tương tác giữa cá voi sát thủ phía bắc, cá heo Dall và cá heo hông trắng Thái Bình Dương mà họ ghi lại bằng máy bay không người lái từ năm 2018 đến năm 2021 tại eo biển Johnstone, giữa đảo Vancouver và đất liền British Columbia. Những video này hé lộ tương tác ít biết mà trước đây chỉ được quan sát từ thuyền hoặc trên bờ.
Trong các cuộc đụng độ này, cá heo chủ động tiếp cận cá voi sát thủ phía bắc. Video cho thấy cá heo nhỏ hơn bơi cùng cá voi sát thủ theo đội hình, đôi khi cả ba loài cùng lúc. Cá heo cũng nô đùa chơi với cá voi sát thủ non, thường trong vài phút nhưng đôi khi kéo dài hơn một giờ.
Visona-Kelly và đồng nghiệp không rõ tại sao cá heo lại làm vậy, nhưng họ có một vài giả thuyết. Một khả năng là chúng sử dụng cá voi sát thủ phía bắc chuyên ăn cá hồi chinook như lá chắn chống lại cá voi sát thủ Bigg (thường săn động vật biển khác, bao gồm cá heo). Dù phạm vi sinh sống chồng lấn, cá voi sát thủ Bigg thường tránh cá voi sát thủ phía bắc hay di chuyển theo nhóm lớn hơn. Dù chúng có hình dáng tương tự nhau, Visona-Kelly cho biết rằng cá heo có thể phân biệt được hai loài dựa vào âm thanh của cá voi sát thủ phía bắc, cá voi sát thủ Bigg thường ẩn mình phục kích và yên tĩnh hơn.
Khi di chuyển, cá heo thường cưỡi sóng trước mũi tàu, và chúng có thể làm điều tương tự với cá voi sát thủ phía bắc. Nhóm nghiên cứu cũng không loại trừ khả năng cá heo đang cố gắng kiếm ăn từ cá voi sát thủ trong một số trường hợp.
Rất khó xác định cá voi sát thủ có thu được lợi ích nào từ những tương tác trên hay không. Cá voi sát thủ phía bắc thường không chia sẻ thức ăn với cá heo nhỏ hơn. Visona-Kelly nhấn mạnh dường như những con cá voi sát thủ trưởng thành chỉ cố chịu đựng cá heo, thỉnh thoảng chúng sẽ trở nên khó chịu và tấn công vị khách không mời.
An Khang (Theo National Geographic)
