Tại sao tết Hàn thực lại cúng và ăn bánh trôi, bánh chay?
Từ xa xưa, tết Hàn thực là dịp để người Việt hướng về nguồn cội, tưởng nhớ công đức tổ tiên. Vì vậy, vào ngày 3/3 Âm lịch hàng năm, các gia đình thường sẽ chuẩn bị mâm cúng có bánh trôi, bánh chay để dâng lên ông bà, gia tiên.
Theo các chuyên gia văn hoá, việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Nó thể hiện cho văn hóa lúa nước. Cả hai thứ bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, thành quả lao động vất vả mới có được để dâng lên ông bà, tổ tiên.
Tết Hàn thực là dịp để người Việt hướng về nguồn cội, tưởng nhớ công đức tổ tiên.
Bên cạnh đó, bánh trôi, bánh chay cũng gợi nhớ đến tích truyện "bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ". Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển.
Chính vì thế, tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất.
Thời tiết những ngày đầu tháng 3 Âm lịch bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa Hè. Món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát, có vị ngọt thanh sẽ rất phù hợp cho những ngày này.
Vậy, để có món bánh trôi, bánh chay thơm ngon, đẹp mắt cần phải chuẩn bị nguyên liệu gì và các bước thực hiện ra sao? Hãy cùng theo dõi bí quyết của mẹ đảm Vũ Thu Hương (Hà Nội) trong bài viết dưới đây.
Bánh trôi, bánh chay có vị thơm ngon, dễ ăn và được nhiều người yêu thích.
Cách làm bánh trôi, bánh chay trong ngày tết Hàn thực
Từ lâu truyền thống ăn bánh trôi bánh chay vào ngày tết Hàn thực đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân Việt Nam. Trong dịp này dù có đi đâu hay làm gì, các gia đình đều chuẩn bị mâm lễ cúng chu đáo, có bánh trôi và bánh chay để lễ Phật và cúng gia tiên, với mục đích bày tỏ lòng thành và hướng về cội nguồn.
Là một người thích nấu ăn, đặc biệt là các món truyền thống, chị Thu Hương chia sẻ: "Tết Hàn thực 3/3 là thời gian thích hợp để cả gia đình cùng quây quần bên nhau. Vào ngày này hàng năm, gia đình tôi vẫn giữ truyền thống làm những món ăn lạnh như bánh trôi, bánh chay cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu đều hướng về tổ tiên, nguồn cội.
Đối với gia đình tôi, nặn bánh trôi bánh chay không chỉ là tạo ra những hoạt động chung với con cái trong gia đình mà còn giúp các con hiểu và trân trọng được những nét văn hóa truyền thống của đất nước mình".
Dịp tết Hàn thực cả gia đình cùng quây quần làm bánh để dâng lên tổ tiên.
Nguyên liệu và công thức làm vỏ bánh trôi, bánh chay
Công thức làm bột nếp nước (bột tươi):
- 1 kg gạo nếp cái hoa vàng loại ngon và mới
- 3 lít nước – thường dùng nước mưa, nước giếng khơi (những vùng có nước ngon ở Hà Nội như Phú Thượng, Đan Phượng, Sơn Tây...) hoặc loại nước có kiềm tính cao. Đặc tính của nước kiềm cao như nước mưa, nước giếng khơi là sẽ giúp cho gạo khi ngâm sẽ nở nhanh, căng mọng và rất ngọt gạo.
Lưu ý: Những ai thích ăn bánh có độ giòn và đứng bánh thì pha thêm bột gạo tẻ với tỉ lệ: 800g gạo nếp + 200g gạo tẻ loại gạo dẻo như Tám Thái.
"Hàng năm cứ đến mùa tết Hàn thực ở ngoài chợ có rất nhiều hàng bán bột tươi để làm bánh trôi bánh chay. Tuy nhiên, mọi ngày trong năm để tìm ra thức bột này thì rất khói tìm. Vì vậy, khi không có bột ướt, mọi người cũng có thể nhào bột nếp khô với nước ấm", chị Hương chia sẻ.
Những gia đình không có thời gian chuẩn bị nguyên liệu làm bánh có thể mua bột sẵn ở chợ.
Công thức pha bột khô để làm vỏ bánh trôi, bánh chay:
- 100ml - 120ml nước ấm (tùy độ hút nước của mỗi hãng bột, nên dùng 100ml, nếu thấy bột còn khô chưa dẻo mịn thì dùng nốt 20ml còn lại) + 200gr bột nếp: bột màu trắng.
- Trộn đều nhồi đến khi bột dẻo mịn.
- Bọc màng thực phẩm và để bột nghỉ 30 phút
- Vo viên, nặn hình viên bột. Chia mỗi viên 8-10g.
Phần vỏ bánh sẽ quyết định món ăn có thơm ngon hay không.
Lưu ý chọn nguyên liệu:
- Đường phên (đối với bánh chay): 200gr làm nhân bánh là đường mía thô đóng thành phên ở Nghệ An, đường được chế biến thủ công, mang vị mộc mạc, ngọt ngào ấm áp.
- Vừng 50gr: Rắc lên bánh là vừng đồi Hà Giang hạt tròn, mẩy chắc, rang thơm.
Cách làm bánh trôi, bánh chay
Cách lam bánh chay
- Nặn bánh:
Chia khối bột ra làm nhiều phần nhỏ bằng nhau (khoảng 10gram), rồi ấn dẹt từng khối bột, đặt nhân đường vào giữa rồi miết kín lại, vo tròn.
Công đoạn nặn bánh thể hiện sự khéo léo của người làm.
- Nấu chín bánh:
Chuẩn bị một nồi nước to khoảng 1,5 lít nước và 1 một tô nước lạnh.
Bắc bếp, đun sôi nước trong lửa lớn, đợi nước sôi mạnh thì hạ lửa vừa, thả bánh vào luộc.
Bánh nổi lên mặt nước là đã chín. Để bánh nổi khoảng 1 - 2 phút trong nồi, việc này giúp vỏ bánh mềm dẻo và nhân có thời gian chảy một chút sẽ giúp bánh ngon hơn.
Vớt bánh ra, thả vào tô nước lạnh cho bánh không bị dính vào nhau.
Cho bánh vào luộc, khi nổi là chín.
- Thành phẩm
Vớt bánh ra đĩa rồi dùng đầu đũa nhúng sơ qua nước, chấm vào bát đựng vừng trắng đã rang chín rồi dính lên mặt bánh. Làm như thế này, vừng sẽ không bị lộn xộn như khi rắc lên trên. Bánh trôi sau khi luộc xong nên ăn ngay trong ngày, bánh sẽ mềm ngon, không bị khô.
Bánh trôi, bánh chay dâng lên gia tiên ngày tết Hàn thực.
Cách làm bánh trôi
- Công thức nhân đậu xanh:
200gr đậu xanh cà vỏ
60gr đường
0,2gr muối
10ml dầu ăn
Nhân đậu xanh cho món bánh trôi.
- Công thức nước đường:
500ml nước lọc
100gr đường
2gr muối
20gr gừng thái lát
10 lá nếp
- Công thức nước cốt dừa:
500ml nước cốt dừa
5gr bột năng
5gr bột gạo
50gr đường
0,5gr muối
2 cái lá dứa
Vani
Mâm cúng tết Hàn thực đẹp xuất sắc để mọi người tham khảo.
- Nặn bánh:
Chia bột thành phần nhỏ 25gr, bôi dầu ăn vào tay để chống dính, ấn dẹt bột trong lòng bàn tay sau đó cho viên nhân vào giữa và túm lại cho kín viên nhân, vê tròn viên chè cho đẹp hoặc có thể tạo hình tùy sở thích mỗi gia đình.
- Nhân bánh:
Đậu xanh ngâm nước 2 tiếng cho đậu nở, rửa sạch đậu nhiều lần nước sau đó cho vào nồi nấu như nấu cơm, đậu chín thì cà nhuyễn, tiếp tục cho đường+ dầu ăn+ muối vào đánh đều. Cho đậu vào chảo không dính sên lửa liu riu đến khi ấn đầu ngón tay vào thấy đậu không bị dính tay là được, vo viên đậu thành viên vừa ăn 10gr.
Vo nhân đậu thành viên vừa miếng để nặn bánh trôi.
- Luộc/hấp bánh:
Cách 1: Luộc bánh: Đặt nồi nước lên bếp, nước sôi thả viên chè vào luộc, khi viên chè nổi lên khoảng 2 phút sau là chè chín rồi nhé.
Cách 2: Hấp bánh: Cho bánh vào nồi hấp 5-7 phút kể từ lúc nước sôi. Đun lửa nhỏ để tránh nứt, xệ chân bánh.
Vớt/lấy bánh ra thả vào bát nước nguội cho sạch dầu vì trong quá trình tạo hình phải bôi dầu vào tay, rửa sạch lượng dầu còn bán trên bề mặt viên chè rồi vớt ra bát chan nước đường vào.
Món bánh trôi có thêm đậu xanh và nước cốt dừa tăng thêm phần hấp dẫn.
- Nấu nước đường
Nấu nước đường thì quá đơn giản rồi, có thể dùng đường thốt nốt cho thơm ngon hay đường phèn cho thanh mát nhé, cho tất cả gia vị vào và nấu sôi cho tan đường là được.
- Nấu nước cốt dừa:
Nước cốt dừa nấu chung với đường+ muối+ lá dứa, nước sôi lăn tăn hạ lửa nhỏ, bột năng+ bột gạo cho vào nửa bát nước khuấy tan rồi từ từ đổ vào nồi nước cốt dừa, khuấy đều nhẹ tay chờ nước sôi lăn tăn 60 giây là được, cho vani vào và tắt bếp.
Có thể bảo quản bột bánh bằng cấp đông.
"Tôi thường làm bánh vào cuối tuần rồi cấp đông. Khi cần thì lấy ra hấp lửa nhỏ trong 5-7 phút kể từ lúc nước sôi hoặc luộc đến khi bánh nổi lên mặt nước - không rã đông sẽ mất tạo hình bánh", chị Hương bật mí.
Trên đây là công thức làm bánh trôi bánh chay vô cùng đơn giản. Chúc các bạn thành công với cách làm trên!
Gợi ý 10 mâm cúng tết Hàn thực đẹp như tranh và một thứ nhất định không thể thiếu khi dâng lễGĐXH - Mời độc giả cùng chiêm ngưỡng và tham khảo những mâm cúng tết Hàn thực vừa đầy đủ, vừa bắt mắt của mẹ đảm Hà thành trong bài viết dưới đây.
