Nhiều lĩnh vực AI không thể thay thế được con người
Chia sẻ với các em học sinh, Tiến sĩ Trần Thành Nam cho biết, trong tương lai, nhiều công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và có tính chất lặp đi lặp lại như: Nhân viên pha chế, nấu đồ ăn nhanh, bảo vệ, lái xe taxi, tư vấn tài chính cá nhân, nhân viên lễ tân, nhân viên chạy bàn sẽ phải đối mặt nhiều với sự cạnh tranh của AI và có nguy cơ "biến mất" hoặc bị thay thế dần bởi AI. Một số công việc như: thiết kế đồ họa, lập trình máy, kiểm soát chất lượng sẽ không còn đơn giản chỉ là tận dụng công nghệ và kỹ thuật để tạo ra sản phẩm vì nhiều chương trình AI đã được thiết kế để thực hiện các công việc đó chỉ trong một khoảnh khắc. Con người trong kỷ nguyên số cần nhiều kỹ năng tinh tế hơn, sáng tạo hơn, sâu lắng hơn, nhân văn hơn để hợp tác với AI cùng phát triển.
PGS.TS Trần Thành Nam đã chia sẻ với các em học sinh lớp 11A1 Trường THPT Kim Liên (Hà Nội) về cơ hội và những thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và những kiến thức, kỹ năng để học sinh có định hướng khi chọn nghề, chọn trường trong tương lai.
"Trí tuệ nhân tạo (AI) rất mạnh mẽ, nhưng cũng có rất nhiều phẩm chất và khả năng của con người mà nó không thể cạnh tranh được. Chẳng hạn như trực giác, trí tuệ cảm xúc và sự đồng cảm, sự khéo léo về thể chất, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề phức tạp; khả năng phán đoán và ra quyết định phức tạp, tính sáng tạo; khả năng thích ứng và tính linh hoạt, kỹ năng xã hội và giao tiếp, hợp tác và làm việc theo nhóm, trí tuệ văn hóa; kỹ năng lãnh đạo và nhận thức kỹ thuật số", Tiến sĩ Trần Thành Nam nói.
Những nghề nghiệp mới của tương lai mà học sinh cần nắm bắt có thể kể đến như: Nhà thiết kế môi trường ảo (Virtual Habitat Designer) tạo ra các môi trường sống và làm việc ảo cho mục đích giáo dục, giải trí, và công việc từ xa. Hướng dẫn viên du lịch không gian (Space Tourism Guide) hỗ trợ và hướng dẫn du khách trong các trải nghiệm du lịch ngoài không gian. Người môi giới dữ liệu cá nhân (Personal Data Broker) quản lý và đàm phán việc sử dụng dữ liệu cá nhân với các công ty và tổ chức. Người xây dựng hành trình thực tế tăng cường (Augmented Reality Journey Builder) thiết kế và tạo ra các trải nghiệm thực tế tăng cường trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, du lịch và giải trí.
Theo PGS.TS Trần Thành Nam, nhiều ngành nghề sẽ có nguy cơ biến mất trong tương lai.
Ngoài ra còn có các nghề khác như chuyên gia đạo đức giải quyết các vấn đề đạo đức liên quan đến việc phát triển và triển khai robot và AI. Chuyên gia đảo ngược phát triển và triển khai các chiến lược và công nghệ để giảm bớt và đảo ngược tác động của biến đổi khí hậu. Kỹ thuật viên y tế hỗ trợ bởi AI, chuyên gia hồi sinh loài tuyệt chủng, kiến trúc sư không gian, cố vấn tiền tệ số, quản lý bảo mật, chuyên gia tích hợp công nghệ - người,…
Theo dự đoán, nhu cầu nhân lực làm việc trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, thương mại điện tử và logistic số, nguồn nhân lực,… sẽ tăng trong tương lai.
Những lưu ý khi chọn nghề
Tiến sĩ Trần Thành Nam cũng nhấn mạnh rằng, học sinh chỉ nên chọn nghề phù hợp với sở thích và hứng thú. Không nên chọn nghề mà bản thân không có đủ điều kiện đáp ứng về sở thích, tính cách, năng lực. Chỉ chọn khi đã có hiểu biết đầy đủ về nghề. Không chọn nghề mà xã hội không còn nhu cầu. Chọn nghề đáp ứng được những giá trị mà bản thân coi là quan trọng và có ý nghĩa.
Tại buổi trò chuyện, Tiến sĩ Trần Thành Nam cũng trao đổi về quá trình định hướng nghề nghiệp. Ý thức được sai lầm gặp ở cha mẹ khi định hướng nghề nghiệp cho con; sai lầm thường gặp ở học sinh khi chọn nghề; phát hiện tố chất năng lực vượt trội để chọn nghề phù hợp,…
Những kiến thức mà PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ rất hữu ích đối với học sinh, nhất là những em đang chuẩn bị thi vào đại học.
Chia sẻ về buổi trò chuyện về hướng nghiệp cùng Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam, cô giáo Hoàng Thị Thuỳ Dương, Chủ nhiệm lớp 11A1 cho biết, những kiến thức mà Phó giáo sư Trần Thành Nam chia sẻ rất hữu ích đối với học sinh, nhất là những em đang chuẩn bị thi vào đại học. Các em đã được làm quen, trau dồi kiến thức và có định hướng nghề nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số. Bên cạnh đó, những tình huống thực hành do Phó giáo sư Trần Thành Nam đưa ra giúp các em thêm hào hứng và có cái nhìn sâu sắc, thực tế hơn.
Bạn Nguyễn Anh Duy, học sinh lớp 11A1 chia sẻ: "Buổi nói chuyện đã gợi mở và giúp em gặt hái được những kiến thức thiết thực và hữu ích trên hành trình hoàn thiện bản thân, xây dựng và phát triển nghề nghiệp trong tương lai. Tiến sĩ Trần Thành Nam đã cho chúng em thấy rõ những vấn đề về sự tác động của AI đến thị trường việc làm còn nhiều tranh cãi. Em cũng ý thức được rằng "AI sẽ không thay thế bạn, nhưng những người có thể dùng AI sẽ làm điều đó" để cận thận hơn với lựa chọn sắp tới của mình".
Buổi nói chuyện đã gợi mở và giúp em học sinh lựa chọn các nghề nghiệp trong tương lai.
Qua buổi trò chuyện, Tiến sĩ Trần Thành Nam cũng lưu ý, một trong các yếu tố cân nhắc khi chọn ngành là giá trị đóng góp của ngành cho xã hội. Ngoài ra, học sinh cần tìm hiểu rõ nhu cầu của doanh nghiệp, các kĩ năng cần của mỗi ngành, từ đó có kế hoạch học tập và phát triển kĩ năng để trở thành những người lao động được doanh nghiệp chào đón.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam hiện nay là giảng viên cao cấp, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục. Ông từng nhận bằng Tiến sĩ chuyên ngành Tâm lý học lâm sàng tại Trường Đại học Tổng hợp Vanderbilt – Hoa Kỳ năm 2013, được phong hàm Phó Giáo sư năm 2017 tại Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.
