Diễn viên là một trong bảy tên tuổi gạo cội chuyển vào sống ở Trung tâm dưỡng lão Thị Nghè (quận Bình Thạnh) hồi cuối tháng 2, theo quyết định của Ủy ban Nhân dân TP HCM. Căn phòng nghệ sĩ nằm ở dãy nhà hai tầng, giữa không gian yên ắng, cây xanh bao quanh. Ngày dọn vào căn phòng mới, 16 m2, đầy đủ các tiện nghi, ông xúc động nói: "Cuối đời, tôi chỉ mong có một chỗ ở chu tất thế này, được lo cơm ngày ba bữa, ngoài ra không còn muốn gì hơn nữa".
Diễn viên Huỳnh Thanh Trà bắt đầu cuộc sống mới tại Trung tâm dưỡng lão Thị Nghè. Ảnh: Mai Nhật
Ở tuổi gần 80, diễn viên nói sức khỏe "xuống dốc trông thấy". Năm 2022, ông bị di chứng hậu Covid-19, được đưa vào bệnh viện cấp cứu vì mắc nhiều bệnh nền. Hơn một năm trước, ông tiếp tục phẫu thuật thoát vị đĩa đệm ở cổ và lưng. Ảnh hưởng từ ca mổ khiến chân tài tử yếu hơn, đi đứng phải có người dìu. Trước khi vào trung tâm dưỡng lão, ông sống nương tựa ở gia đình em gái. Hơn 25 năm qua, từ lúc rời khỏi đoàn Kim Cương đến nay, ông ngưng đóng phim, diễn kịch. Trải qua nhiều nghề, Huỳnh Thanh Trà cho biết thu nhập đủ cho bản thân "sống lay lắt".
Rời sân khấu đã lâu, nghệ sĩ luôn giữ phong thái của một tài tử. Dù chủ yếu chỉ ở trong phòng, ông hay mặc quần tây, áo sơ mi, nhờ người là phẳng phiu mỗi ngày. Thỉnh thoảng, bạn hữu đến thăm, khen ông vẫn còn nét hào hoa ngày nào của thời đóng Loan Mắt Nhung. Ông cười: "Mắt tôi giờ còn nhung gì nữa".
Thỉnh thoảng, xem các tập phim cũ trên YouTube, ông lôi các các tờ áp-phích cũ ngắm cho đỡ nhớ màn ảnh. Ông thường nghĩ, nếu đạo diễn mời vai, chỉ ngồi một chỗ thôi cũng sẽ nhận lời. "Chỉ là suy nghĩ vậy thôi, chứ tôi biết từ lâu sức đã cạn, lực bất tòng tâm. Tôi bằng lòng với thực tại, không nuối tiếc gì hào quang ngày trước", tài tử cho biết.
Tài tử Huỳnh Thanh Trà một thời. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Với Huỳnh Thanh Trà, hơn 50 năm gắn bó với nghiệp diễn là ký ức khó quên. Tốt nghiệp lớp đào tạo nghệ sĩ sân khấu cải lương, trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn năm 1966, sau khi ra trường, nghệ sĩ đầu quân về đoàn Ánh Chiêu Dương của nghệ sĩ Năm Châu, lấy nghệ danh Dạ Khách. Trải qua một số vở với vai phụ, ông chuyển sang đoàn Thiên Hương. Một thời gian sau, gánh hát tan rã.
Đang loay hoay với sân khấu, cơ duyên điện ảnh đến khi ông lọt vào mắt xanh của đạo diễn Thế Dân - lúc ấy đang tuyển nam chính cho tác phẩm Loan Mắt Nhung. Vẻ ngoài hào hoa, lịch lãm với đôi mắt giàu cảm xúc, ông được giao vai diễn, đóng cặp cùng nghệ sĩ Thanh Nga.
Chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên, phim lấy đề tài cuộc sống giới giang hồ với cặp nhân vật chính - Loan (Huỳnh Thanh Trà) và Xuân (Thanh Nga). Loan vốn là chàng trai hiền lành, vẻ ngoài thư sinh với "đôi mắt có hàng lông mi cong vút, sống mũi cao, hàm răng nhỏ". Dòng đời xô đẩy khiến Loan phải đương đầu để sinh tồn, trở thành đàn anh trong giới du đãng. Dù thực hiện nhiều phi vụ ăn cướp, buôn lậu, anh khát khao trở về cuộc sống lương thiện. Bi kịch xảy đến Loan gặp lại Xuân - người tình một thời - trong hoàn cảnh éo le.
Trích đoạn "Loan Mắt Nhung" - Huỳnh Thanh Trà đóng cùng nghệ sĩ Thanh Nga. Video: Thomas Dean
Sau khi công chiếu năm 1970, phim nhanh chóng được khán giả yêu thích, trở thành hiện tượng phòng vé. Trong ký ức của Huỳnh Thanh Trà, công chúng ngày ấy xếp hàng dài chờ mua vé vào rạp chiếu bóng. Bài hát chủ đề của phim (Huỳnh Anh sáng tác) cũng gây tiếng vang, nổi tiếng suốt nhiều thập niên qua giọng hát của Elvis Phương.
Từ thành công của Loan Mắt Nhung, con đường diễn xuất rộng mở hơn với Huỳnh Thanh Trà. Sau năm 1975, ông đầu quân về đoàn kịch Bông Hồng của Thẩm Thúy Hằng, gây chú ý với vở Đôi bông tai (đạo diễn Đoàn Bá dàn dựng), đóng cùng Chánh Tín. Một năm sau, ông được mời về đoàn kịch Kim Cương. Theo "kỳ nữ", thập niên 1980, ông là một trong những kép chánh, đóng vai trò chủ lực của đoàn, bên cạnh các tên tuổi như Thương Tín, Bảo Anh, Vân Hùng.
Loạt vở diễn ông tham gia như Dưới hai màu áo, Lá sầu riêng, Huyền thoại mẹ, Lôi Vũ trở thành các tác phẩm kinh điển của sân khấu kịch Sài Gòn một thời. "Trong đó, nhân vật Chu Phác Viên trong Lôi Vũ của anh đã lấy nước mắt bao khán giả, trở thành vai diễn chuẩn mực mà các thế hệ đàn em sau này khó thể vượt qua", Kim Cương đánh giá.
Nghệ sĩ Kim Cương (trái) và Trịnh Kim Chi đến thăm không gian sống của Huỳnh Thanh Trà, cuối tháng 2. Ảnh: Quỳnh Trần
Với Huỳnh Thanh Trà, những năm lăn lộn cùng đoàn kịch "tuy cực mà vui". Dù đóng vai chính, lương ông không dư giả vì dành nhiều khoản cho son phấn, quần áo, tiền lo sức khỏe. Tài tử cho biết, sau tất cả, điều ông trân quý ở nghề diễn không phải hào quang trên sân khấu mà là tình đồng nghiệp. "Hàng chục năm rời sân khấu, tôi vẫn được các anh chị em, bạn hữu, như nghệ sĩ Kim Cương, giúp đỡ mỗi lúc nguy khó. Đó là ơn nghĩa tôi mang theo suốt cuộc đời này", Huỳnh Thanh Trà cho biết.
Mai Nhật
