Nhân kỷ niệm 260 năm ngày sinh (1765 - 2025) và tưởng niệm 205 năm ngày mất (1820 - 2025) của Đại thi hào Nguyễn Du, NXB Kim Đồng vừa giới thiệu tới bạn đọc một ấn bản Truyện Kiều mới, được minh họa bởi họa sĩ Nguyễn Công Hoan.
Đây là phiên bản không chỉ chỉn chu về văn bản mà còn được bổ sung hệ thống minh họa công phu, mang đậm dấu ấn Việt Nam.
Để hiểu rõ hơn về quá trình thực hiện và tinh thần của ấn bản đặc biệt này, Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trò chuyện với BTV Nguyễn Thanh Hương - người trực tiếp tham gia biên tập tác phẩm.
BTV Thanh Hương
* Truyện Kiều đã có rất nhiều phiên bản từ trước đến nay. Có lẽ phải có lý do đặc biệt nào dẫn tới sự ra đời của ấn bản Truyện Kiều này?
- Truyện Kiều là một trong số các tác phẩm ra mắt trong những ngày gần đây của NXB Kim Đồng, với nỗ lực của chúng tôi, nhằm đưa các tác phẩm kinh điển của văn học trung đại Việt Nam đến gần hơn với độc giả, nhất là độc giả trẻ. Cùng trong loạt sách được làm mới này, chúng tôi còn có: Lĩnh Nam chích quái, Truyền kỳ mạn lục, Nam Hải dị nhân liệt truyện… Đó đều là những ấn bản được đầu tư công phu, với tranh vẽ minh họa màu và trình bày, in ấn đẹp.
Ấn bản Truyện Kiều (NXB Kim Đồng) do họa sĩ Nguyễn Công Hoan minh họa
* Quá trình hoàn thành một ấn bản đã quá quen thuộc với độc giả như Truyện Kiều chắc hẳn không dễ dàng. Xin chị cho biết, quá trình thực hiện ấn bản này có những thách thức, khó khăn cụ thể ra sao?
- Vâng, đúng vậy! Có được Truyện Kiều ra mắt độc giả hôm nay, đội ngũ biên tập viên chúng tôi (bao gồm họa sĩ Tạ Huy Long và tôi) đã trải qua một hành trình khá dài đồng hành cùng họa sĩ.
Bắt đầu từ những năm 2021 - 2022, anh Tạ Huy Long, với tư cách là người biên tập họa, đã nung nấu ý định "làm mới" Truyện Kiều, và chúng tôi đi tìm họa sĩ thể hiện. Rất may mắn là họa sĩ Nguyễn Công Hoan có niềm yêu thích đặc biệt và nguồn cảm hứng dồi dào để vẽ tác phẩm này, vì thế anh nhận lời với chúng tôi.
Vào đầu năm 2023, Nguyễn Công Hoan bắt đầu thử nghiệm một số tranh đầu tiên để tìm tòi phong cách phù hợp với Truyện Kiều, và rồi trải qua hơn 2 năm miệt mài sáng tác, cuối cùng họa sĩ đã vẽ hơn 40 minh họa lớn nhỏ cho tác phẩm này.
Cảnh Kiều gặp Kim Trọng qua minh họa của Nguyễn Công Hoan
* Ấn bản này sử dụng phần lời theo bản "Truyện Thúy Kiều" của Bùi Kỷ - Trần Trọng Kim. Trong thực tế, Truyện Kiều hiện có nhiều bản khảo đính khác nhau. Vậy lý do nào khiến NXB Kim Đồng lựa chọn bản văn này cho ấn bản mới?
- Chúng tôi lựa chọn phần lời theo bản của Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim, vì được biết đây là văn bản đã được 2 học giả khảo cứu một cách khoa học, đối chiếu nhiều văn bản Nôm và Quốc ngữ cổ để lập ra văn bản chuẩn mực, loại bỏ những điểm dị biệt và lỗi sao chép, thành một tài liệu ngôn ngữ học giá trị.
Ngoài ra, phần chú thích từ ngữ, điển tích, điển cố ở văn bản này đặc biệt quý giá, giúp những người đọc không chuyên về Hán Nôm vẫn có thể hiểu được tầng nghĩa sâu sắc của tác phẩm.
Cảnh chị em Kiều đi chơi tiết thanh minh qua minh họa của Nguyễn Công Hoan
* Điểm mới nổi bật nhất của ấn bản này có lẽ nằm ở phần minh họa của họa sĩ Nguyễn Công Hoan. Theo chị, những minh họa này có những giá trị gì đối với văn bản Truyện Kiều?
- Đây là một tác phẩm có minh hoạ Kiều mang đậm dấu ấn Việt Nam với những chi tiết đặc trưng như rặng liễu, khóm tre, buồng cau, cây chuối… Nguyễn Công Hoan là một hoạ sĩ rất phù hợp để khắc hoạ nhân vật và bối cảnh của Truyện Kiều nhờ vào khả năng quan sát những góc nhỏ của bối cảnh, sự tinh tế của thời gian.
Nét vẽ mềm mại, mỏng manh của Nguyễn Công Hoan tôn lên chân dung và thân phận "nước chảy bèo trôi" của nhân vật Thuý Kiều. Thay vì vẽ nhân vật theo góc chính diện, Nguyễn Công Hoan vẽ Kiều theo nhiều cách gián tiếp như qua rặng liễu, bóng lưng, hay qua gương. Đó chính là chân dung của Thuý Kiều đúng với tinh thần của thời đại Nguyễn Du. Đó cũng là chân dung của Thúy Kiều trong lòng mỗi người Việt Nam ta.
Với các bức vẽ như vậy, cùng phần lời chính xác, chỉn chu, có chú thích tỉ mỉ, công phu, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng Truyện Kiều dễ dàng đến được với các bạn đọc mọi lứa tuổi, mọi thời đại, góp phần gìn giữ một di sản văn hóa quý giá của dân tộc ta.
Gia thế và tài sắc chị em Kiều qua minh họa của Nguyễn Công Hoan
* Quá trình làm việc với tranh minh họa của họa sĩ Nguyễn Công Hoan đã đem tới cho chị những cảm xúc, ấn tượng ra sao?
- Chúng tôi đã có nhiều cơ hội được làm việc với họa sĩ Nguyễn Công Hoan, vì ngoài Truyện Kiều, anh còn là tác giả của một loạt các cuốn sách khác của NXB Kim Đồng như: một số cuốn trong bộ Tranh truyện dân gian Việt Nam, artbook Truyền kỳ mạn lục, nhiều bộ bìa sách đẹp của NXB…
Họa sĩ Nguyễn Công Hoan luôn khiến tôi khâm phục bởi tính kiên trì, tỉ mỉ và lòng yêu nghề của anh. Hơn thế nữa, anh là người luôn cầu thị, tôn trọng và lắng nghe ý kiến, mong muốn của chúng tôi. Vì thế, mỗi khi nhận được các bức minh họa anh gửi tới, chúng tôi hiểu đó là tất cả tâm huyết mà anh gửi gắm cho các tác phẩm của NXB.
Thay vì vẽ nhân vật theo góc chính diện, Nguyễn Công Hoan vẽ Kiều theo nhiều cách gián tiếp như qua rặng liễu, bóng lưng, hay qua gương. Đó chính là chân dung của Thuý Kiều đúng với tinh thần của thời đại Nguyễn Du. Đó cũng là chân dung của Thúy Kiều trong lòng mỗi người Việt Nam ta.
* Quá trình sáng tạo của họa sĩ Nguyễn Công Hoan được biết là rất công phu và tỉ mỉ. Chị có thể chia sẻ một vài câu chuyện thú vị, đáng trân trọng từ hành trình sáng tạo của họa sĩ mà chị được biết?
- Họa sĩ Nguyễn Công Hoan thường chỉ vẽ những bức họa của mình trên giấy xuyến chỉ, đây là loại giấy rất mỏng và dễ bị loang mực, vì thế, theo họa sĩ tâm sự, thì những ngày trời mưa ẩm, anh thường vừa vẽ vừa hong cho mực khô, tránh bị loang thấm.
Anh cũng là một họa sĩ luôn trăn trở với chính các bức vẽ của mình, vì thế có nhiều bức vẽ xong, thấy chưa ưng, anh vẽ lại, thậm chí vẽ lại nhiều lần. Và bản vẽ anh gửi đến cho chúng tôi thường kèm theo nhiều phiên bản, từ đó chúng tôi có thể được lựa chọn những bức đẹp nhất, phù hợp nhất để trình bày vào sách.
* Với những đầu tư công phu và tâm huyết như vậy, chị kỳ vọng gì khi ấn bản này đến tay độc giả, đặc biệt là những người trẻ?
- NXB Kim Đồng hy vọng ấn bản này sẽ đến tay nhiều bạn đọc hơn nữa, nhất là các bạn đọc đang ngồi trên ghế nhà trường và các bạn đọc trẻ khác. Ngoài ra, với những người yêu Truyện Kiều, đây cũng là một ấn bản rất đáng để sưu tầm thêm, bổ sung vào tủ sách gia đình của các bạn. Bằng cách như thế, Truyện Kiều chắc chắn sẽ trường tồn trong lòng dân tộc Việt Nam.
* Cảm ơn chị đã chia sẻ!
