Bà được giới thiệu trong danh sách thường niên của BBC, là gương mặt thuộc lĩnh vực văn học - phim ảnh - mỹ thuật. Giới thiệu cuộc đời tác giả, hãng truyền thông Anh nhận định bà "sống một cuộc đời trọn vẹn", trải qua hai cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc. Bà từng làm nhiều công việc, như bác sĩ, phóng viên chiến trường, đạo diễn của Đài truyền hình Việt Nam, từ đó "chứng kiến những thời khắc lịch sử của đất nước".
Năm 62 tuổi, thay vì nghỉ hưu, bà mở phòng tranh Lotus - một trong những phòng tranh tư nhân đầu tiên ở TP HCM, kỳ vọng đưa nghệ thuật Việt ra thế giới. Bà duy trì các dự án giúp nhiều nghệ sĩ trong nước đạt được vị thế, danh tiếng.
Đạo diễn Xuân Phượng ở tuổi 95. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Bà Xuân Phượng sinh năm 1929, theo kháng chiến chống Pháp từ năm 16 tuổi. Ngoài viết văn, bà từng thực hiện hàng loạt phim tài liệu mang tính thời sự, phản ánh những sự kiện chiến sự tại chiến trường Campuchia, biên giới phía Bắc. Những bộ phim bà thực hiện gồm: Việt Nam và chiếc xe đạp (1974), Tôi viết bài ca hồi sinh (1979), Khi tiếng súng vừa tắt (1975), Khi những nụ cười trở lại (1976), Hai tiếng quê hương (1978).
Bà còn nổi tiếng ở lĩnh vực xuất bản, sáng tác văn học. Năm 2021, hồi ký Gánh gánh gồng gồng, ghi lại quãng đời thăng trầm của bà, đoạt giải Văn học TP HCM. Theo hội đồng chuyên môn, những trang viết của bà Xuân Phượng làm sống dậy gần trọn một thế kỷ đầy biến động, đau thương, bi hùng của đất nước. Hồi cuối tháng 9, ở tuổi 95, bà tiếp tục ra mắt hồi ký Khắc đi khắc đến về tâm huyết phát triển hội họa trong nước.
Là biên kịch - đạo diễn phim tài liệu, bà sử dụng hài hòa ngôn ngữ văn học và điện ảnh, giúp hồi ký giàu tính hình tượng, âm thanh, tăng hiệu quả cảm xúc người đọc. Nhà văn Bích Ngân - Chủ tịch Hội Nhà văn TP HCM - đánh giá các trang sách của bà mở ra câu chuyện quảng bá văn hóa Việt đến thế giới.
Nhà văn Xuân Phượng bên nghệ sĩ Kim Cương (phải) trong Ngày thơ Việt Nam ở TP HCM năm 2023. Ảnh: Mai Nhật
Top 100 của BBC còn vinh danh nhiều tên tuổi của làng văn hóa - nghệ thuật thế giới, như Sharon Stone - một trong những biểu tượng của Hollywood hai thập niên qua, nghệ sĩ thị giác đương đại Tracey Emin, nhà văn người Mexico Cristina Rivera Garza.
Danh sách còn tôn vinh Sunita Williams - phi hành gia của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), vận động viên thể dục dụng cụ người Brazil Rebeca Andrade - từng đoạt huy chương vàng Olympic, vận động viên điền kinh người Mỹ Allyson Felix. Nhiều gương mặt đấu tranh vì hòa bình trên thế giới được nhắc đến, như Nadia Murad - chủ nhân của giải Nobel hòa bình năm 2018, nhà hoạt động khí hậu Adenike Oladosu.
Mai Nhật
