Mật độ đô thị càng gia tăng thì quỹ đất càng giảm sút, do vậy việc mở rộng diện tích đất sử dụng theo chiều dọc ngày càng trở thành xu hướng ở các thành phố trên toàn thế giới.
Xu hướng và những lợi ích của hình thức canh tác cây xanh theo chiều dọc
Toà nhà cao tầng vốn là vấn đề gây tranh cãi giữa các KTS và các nhà quy hoạch đô thị, từ đó nhiều sáng kiến đã được đưa ra, mong muốn thúc đẩy việc sử dụng thảm thực vật trong các toà nhà. Vườn trồng theo chiều dọc, trang trại, vườn rau trên sân thượng hay các công trình trên cao phục vụ nông nghiệp đô thị là một số phương án đã được thực hiện trong quá trình canh tác theo chiều dọc, mỗi phương án lại có những đặc điểm riêng biệt và tác động cụ thể đến thành phố và người dân.
Tuy nhiên, quy hoạch cây xanh theo chiều dọc có là giải pháp lý tưởng để làm cho các thành phố trở nên thân thiện hơn với môi trường? Những tác động của việc làm này đối với các đô thị là gì? Những lợi ích nào của thực vật sẽ bị mất đi khi được quy hoạch thẳng đứng thay vì trồng trực tiếp trên mặt đất?
Ở các thành phố có diện tích đất hạn chế như Tokyo và New York, các trang trại dọc cùng những mái nhà được phủ xanh đã và đang được nhân rộng để tận dụng không gian, giúp sản xuất thực phẩm và góp phần đảm bảo an ninh lương thực. Tại New York, hơn 36 tấn rau hữu cơ được trồng trên nóc các tòa nhà mỗi năm đã giúp ngăn chặn nhiều chất ô nhiễm thải từ các con sông của thành phố. Trong khi đó, tại thủ đô Tokyo của Nhật Bản, dự ánTrang trại Sorado đã xây dựng các vườn cây ăn quả trên mái của các ga tàu và mở cửa cho công chúng, ngoài ra còn có một tòa nhà văn phòng còn biến mặt tiền của nó thành một trang trại theo chiều dọc.
Những dự án như vậy chính là ví dụ về cách canh tác thực vật mà không trồng trực tiếp trên mặt đất. Mặc dù cây xanh trồng theo chiều dọc có thể có các cấu hình khác nhau tùy thuộc vào cấu trúc, loài và bối cảnh mà nó được đưa vào, nhưng tất cả các giải pháp này đều có điểm chung là tối ưu hóa không gian xanh. Theo nghĩa này, tác động của thực vật đối với các thành phố sẽ mang một khía cạnh mới thông qua phương thẳng đứng. Các phương pháp canh tác thay thế này được sử dụng để giảm các đảo nhiệt, tăng đa dạng sinh học, thúc đẩy an ninh lương thực, cải thiện chất lượng không khí, giảm phát thải CO2, cùng nhiều tác động tích cực khác.
Nhật Bản giới thiệu vườn rau đô thị trong các nhà ga xe lửa
Một tòa nhà văn phòng ở Tokyo với mặt tiền được quy hoạch thành một trang trại thẳng đứng Một ví dụ khác về việc hình thành không gian xanh theo chiều dọc chính là dự án “Vertical forests” (Rừng thẳng đứng), trong đó thực vật được trồng dọc theo một tòa nhà. Phương án này ngày càng trở nên phổ biến và thành công, đạt được những dấu ấn quốc tế về tính bền vững và đổi mới.
Ngoài ra, còn có thể kể đến Bosco Verticale (2014) – một dự án của văn phòng kiến trúc Boeri Studio (Milan, Ý), được coi là dự án rừng thẳng đứng đầu tiên được xây dựng trên thế giới và đã được Deutschen Architekturmuseums trao Giải thưởng Highrise (2014). Ngoài lợi ích của cây trồng đối với không gian nội thất và với thành phố nói chung, Bosco Verticale còn nổi bật với sự biến đổi của màu sắc lá quanh năm, mang lại hiệu ứng thị giác rất độc đáo. Nhờ đó, dự án còn được Council for Tall Buildings and Urban Habitat (CTBUH) đánh giá là tòa nhà cao tầng tốt nhất thế giới vào năm 2015.
Dự án Bosco Verticale 
Những vấn đề còn tồn tại của phương án trồng cây xanh theo chiều dọc
Mặc dù việc trồng cây xanh theo chiều dọc mang đến nhiều lợi ích, nhưng một số lợi ích chính mà không gian xanh có thể mang lại cho các thành phố như khả năng thoát nước cho đất, giảm nguy cơ sạt lở đất và cung cấp các khu vực có bóng râm lại bị mất đi. Dù vậy, điều này không có nghĩa là chúng ta không nên áp dụng hoặc khuyến khích cây xanh theo chiều dọc, chúng ta chỉ cần nhận thức rằng phương án này không thể thúc đẩy thêm bất kỳ lợi ích nào ở mặt đất và làm cho các thành phố “xanh hơn” theo nghĩa rộng nhất của thuật ngữ này.
KTS Lloyd Alter chỉ ra rằng mô hình cây xanh theo chiều dọc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cây vì điều kiện thời tiết ở độ cao lớn và đôi khi thiếu không gian cho sự phát triển của rễ. Vì những lý do này, việc thực hiện canh tác cây theo chiều dọc cần phải được suy nghĩ cẩn thận, cân nhắc kỹ càng về cấu trúc xem có phù hợp để nâng đỡ trọng lượng và tạo chỗ cho sự phát triển của cây xanh hay không.
KTS Alter thậm chí cũng nghi ngờ rằng việc xây dựng bê tông để trồng cây xanh theo chiều dọc sẽ phát thải nhiều CO2, lượng cây xanh được trồng tại đó còn không thể hấp thụ được hết lượng khí thải này.
Chiếm 3/4 lượng khí thải carbon toàn cầu, các trung tâm đô thị chắc chắn phải có trách nhiệm hàng đầu trong việc giảm thiểu tác động môi trường. Nhiều KTS và các nhà quy hoạch đô thị đã cho rằng quy hoạch cây xanh theo chiều dọc chính là một giải pháp giúp thúc đẩy nhiều không gian xanh hơn trong các thành phố và mang lại tác động tích cực cho người dân. Theo nghĩa này, những dự án trồng cây xanh theo chiều dọc có thể là một cách tốt để cung cấp cây xanh trong môi trường xây dựng và tối ưu hóa sản xuất cây trồng. Tuy nhiên phải rõ ràng 1 điều rằng, phương án này không thay thế được những ưu điểm và lợi ích của không gian xanh đô thị trên mặt đất.
Biên dịch | H.N (Nguồn: Archdaily)
XEM THÊM
- The Green Gateway – Thiết kế sân bay trở thành cấu trúc đa phương thức có khả năng lọc sạch không khí
- Vẻ đẹp ấn tượng như khối kim cương khổng lồ của Bảo tàng Olympic và Paralympic Hoa Kỳ
- Restobar Mama – Điểm nghỉ chân đặc biệt trong công viên | KettingHuls
