Ngày con chào đời, gia đình chị Thêm (25 tuổi, TPHCM) chưa kịp vui mừng thì phát hiện bé mang tật bàn chân khoèo bẩm sinh. Lúc đó mẹ trẻ khá lo lắng, cơn đau mổ đẻ còn chưa lành thì vết thương lòng dày xéo.
Chị Thêm kể lại: "Lúc con sinh được 4 ngày, sắp xuất viện thì vợ chồng mình đưa bé đi khám nhi. Tại bệnh viện bác sĩ chẩn đoán con bị khoèo chân bẩm sinh. Nghe được thông tin đó vợ chồng mình rất hoang mang. Bởi trước đó trong thai kỳ, mình đi siêu âm không phát hiện ra và nhìn bằng mắt thường cũng khó phát hiện.
Sau đó chồng mình bế con đến phòng vật lý trị liệu ở bệnh viện Hùng Vương để khám và tư vấn cách điều trị (lúc đó mình vẫn nằm viện). Ở đây các bác sĩ tư vấn 2 hướng điều trị tật khoèo chân bẩm sinh cho con mình:
- Một là điều trị ngay sau sinh: Dùng nẹp keo + đế nhựa, tập 3 lần/tuần. Có thể điều trị từ 3-6 tuần (tùy vào trường hợp bàn chân lệch trục ít hay nhiều)
- Cách 2: Điều trị khi 1 tháng
Hướng dẫn tự điều trị ở nhà và hẹn tái khám đánh giá khi bé được 1 tháng. Nếu bé có tiến triển tốt sẽ được hướng dẫn tự tập tại nhà tiếp. Nếu chân bé không đáp ứng với chương trình tự tập sẽ thực hiện điều trị theo phương pháp bó bột đùi cẳng bàn chân, để bột chỉnh bàn chân trong vòng 10 ngày sau đó đeo nẹp có thanh ngang khoảng 2-3 tháng.
Trường hợp của con mình bác sĩ chẩn đoán là dạng nhẹ nên chúng mình quyết định điều trị tại nhà (dù chi phí đắt hơn). Bệnh viện sẽ cử 1 bác sĩ có chuyên môn đến tận nhà chữa trị cho con mình".
Tờ tư vấn chữa trị cho con chị Thêm ở bệnh viện Hùng Vương.
Theo mẹ trẻ, gia đình chị không có tiền sử dị tật bẩm sinh. Về nguyên nhân bé bị khoèo chân, các bác sĩ chẩn đoán rằng do thời kỳ mang bầu, chị Thêm ngồi nhiều và có thể ngồi sai tư thế, tử cung nhỏ, nước ối ít... khiến môi trường phát triển trong bụng của thai nhi bị ảnh hưởng.
"Nghe bác sĩ nói mà mình như chết lặng, rồi cũng rất hối hận. Đúng là thời kỳ sắp sinh mình ngồi khá nhiều và lâu. Mình có mua một máy may và may ga gối tại nhà để kiếm thêm thu nhập nuôi các con. Con lớn đi học nên mình khá rảnh rỗi và buồn nên cứ ngồi may vá suốt. Có thể lúc đó mình đã ngồi sai tư thế mà không hay. Mình chia sẻ điều này để cảnh báo các mẹ bầu khác nên thận trọng về mọi điều trong thai kỳ" - chị Thêm chia sẻ.
Hành trình điều trị tật khoèo chân bẩm sinh của em bé nhà chị Thêm
Bác sĩ đến nhà điều trị cho con chị Thêm là người có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề chữa khoèo chân bẩm sinh cho trẻ. 1 tuần bác sĩ đến nhà 4 ngày để nẹp bàn chân, mát xa bàn chân cho em bé.
"Khi bác sĩ tập cho con mình gần 2 tuần thì chẩn đoán bé đã có tiến triển, sắp khỏi rồi, điều đó khiến vợ chồng mình rất mừng rỡ. Cô cũng bảo sẽ đến thêm 1 vài buổi nữa sau đó sẽ hướng dẫn vợ chồng mình cách nẹp bàn chân và mát xa cho con ở nhà. Tuy nhiên đến những buổi cuối thì cô có việc bận. Một bác sĩ khác đến nhà mình để chữa trị cho bé. Và bác đó nói rằng chân con mình vẫn chưa đỡ. Điều này khiến vợ chồng mình thất vọng và buồn kinh khủng. Bác sĩ này điều trị thêm tại nhà cho con thêm 5 ngày.
Sau đó, chúng mình quyết định đưa con đến bệnh viện để tái khám và đúng là chân bé chưa có tiến triển gì. Cuối cùng vì quá sốt ruột, mình và chồng quyết định chữa trị tại bệnh viện bằng phương pháp bó bột đùi cẳng bàn chân. Sau 10 ngày thì con được tháo bột. Hiện tại bé đang đeo giày nẹp bàn chân để định hình. Con đeo giày 22/24h trong ngày, trừ lúc bé tắm thì mình tháo ra. Nếu bé có tiến triển tốt thì con được giảm giờ đeo giày định hình xuống" - chị Thêm chia sẻ.
Nhìn con khó chịu rồi quấy khóc do phải bó bột rồi đeo giày định hình bàn chân, mẹ trẻ thấy thật xót xa. Thậm chí những lúc tháo giày để mát xa chân cho con, thấy bàn chân nhỏ bé của con lằn lên những vết đỏ do đi giày quá lâu, chị Thêm không kìm được nước mắt. Hiện tại bàn chân của con vẫn tiến triển khá chậm. Mẹ trẻ hi vọng chân con sớm bình thường để bé không phải chịu đau đớn, thiệt thòi...
Em bé phải bó bột sau đó đi giày định hình bàn chânm
Tìm hiểu về tật bàn chân khoèo bẩm sinh
1. Tật bàn chân khoèo bẩm sinh là gì?
Khoèo chân bẩm sinh là sự biến dạng của một hoặc cả hai bàn chân ngay từ lúc trẻ vừa lọt lòng. Bàn chân khoèo khi sờ nắn có cảm giác cứng và ít di động do các cơ và dây chằng ở bàn chân bị co rút. Do đó khó có thể nắn sửa bàn chân của bé trở về tư thế bình thường. Tư thế bình thường của bàn chân được hiểu là một tư thế mà bàn chân thẳng hàng so với trục của xương cẳng chân và bàn chân vuông góc với cẳng chân một góc 90 độ.
Khoèo chân bẩm sinh có 3 biến dạng điển hình, tương ứng với các bất thường của các xương và khớp bàn chân như sau:
+ Phần trước bàn chân bị khép
+ Gót và phần sau bàn chân vẹo trong
+ Bàn chân duỗi đổ kiểu bàn chân ngựa
+ Vòm gan chân lõm
2. Nguyên nhân gây khoèo chân bẩm sinh ở trẻ sơ sinh
Hiện nay, nguyên nhân trẻ sơ sinh bị khoèo chân vẫn còn gây tranh cãi rất nhiều. Như trường hợp của con chị Thêm, bác sĩ chẩn đoán do mẹ ngồi lâu và sai tư thế. Nhưng ngoài ra còn có nhiều nguyên nhân khác như yếu tố di truyền, thai nhi bị ảnh hưởng bởi môi trường sống của mẹ không tốt (ô nhiễm không khí, mẹ hay căng thẳng, mẹ có sức khỏe yếu, mẹ bị thiếu nước ối...).
3. Một số bệnh lý đi kèm khi trẻ bị bàn chân khoèo
Theo thống kê, có khoảng 20% trường hợp trẻ bị khoèo chân còn mắc một số bệnh lý đi kèm như: Cứng khớp ngọn chi, loạn dưỡng cơ bẩm sinh, thoát vị tủy – màng tủy, hội chứng dải sợi ối, các hội chứng liên quan đến gen như: Hội chứng Edward và hội chứng DiGeorge. Về trường hợp của con chị Thêm, thật may mắn bé không kèm chứng bệnh nào khác.
4. Cách chẩn đoán tật bàn chân khoèo bẩm sinh
Khi trẻ mới chào đời, dị tật khoèo chân bẩm sinh có thể được bác sĩ chẩn đoán dựa trên quan sát, thông thường qua 3 đặc điểm điển hình: bàn chân duỗi cổ, vẹo trong và khép.
Bên cạnh đó, chụp X-quang sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán, xác định bệnh chân khoèo của trẻ chính xác.
+ Phim thẳng: Ở trẻ khoèo chân bẩm sinh, trục dọc của xương sên và xương gót song song hoặc có xu hướng song song nhau. Ở trẻ bình thường, hai trục này thường tạo góc 30 – 35º và mở ra trước.
+ Phim nghiêng: Bàn chân khoèo có trục dọc của xương sên và xương gót cũng gần song song nhau. Trong khi đó, hai trục này sẽ tạo góc 20º ở trẻ bình thường.
5. Hướng điều trị tật bàn chân khoèo ở trẻ
Nguyên tắc khi điều trị bàn chân khoèo trẻ sơ sinh đó là:
+ Chỉnh sửa biến dạng bàn chân
+ Phục hồi chức năng, độ linh hoạt và độ mạnh của bàn chân để trẻ có thể đi lại và vận động tốt hơn.
Có rất nhiều cách chữa bàn chân khoèo, trong đó có thể kể đến những phương pháp như sau:
+ Phương pháp Ponseti:
Cách này gồm một trình tự có 3 giai đoạn. Đầu tiên là giai đoạn bó bột nắn sửa các biến dạng của chân khoèo, kế đến là phẫu thuật gân gót trong bao gân và cuối cùng là giai đoạn các bé mang giày nẹp để giữ hai bàn chân trong tư thế dang ra ngoài nhằm ngăn ngừa sự tái phát. Giai đoạn bó bột nắn sửa biến dạng và giai đoạn mang giày nẹp được thực hiện bởi chuyên khoa Vật lý trị liệu. Thời gian mang giày nẹp có thể kéo dài đến 5 tuổi. Phẫu thật gân gót trong bao gân được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa Chỉnh hình trẻ em.
+ Phương pháp kéo duỗi, băng bó:
Kéo duỗi và băng bó là một phương pháp vật lý trị liệu để điều trị bàn chân khoèo, được tiến hành bằng cách vận động bàn chân mỗi ngày sau đó giữ tư thế đúng của bàn chân với băng keo và dùng máy để khiến bàn chân vận động liên tục trong lúc bệnh nhân ngủ. Sau 2 tháng kéo duỗi và băng bó thì cần ngưng điều trị 3 lần mỗi tuần cho đến lúc trẻ đạt 6 tháng, cuối cùng là cho trẻ luyện tập hàng ngày, mang đai nẹp ban đêm cho đến khi trẻ biết đi.
+ Phẫu thuật:
Đây là phương pháp điều trị bàn chân khoèo trẻ sơ sinh dùng trong những trường hợp nặng, không đáp ứng với những biện pháp điều trị như trên. Kỹ thuật mổ được áp dụng đó là kéo dài gân gót, đưa bàn chân trở lại tư thế đúng, chuyển gân chày trước cũng như giải phóng những phần mềm sau trong.
