Anh Hoàng Văn Nam (30 tuổi) có một con, gia đình hoà thuận, không xảy ra mâu thuẫn, kinh tế gia đình trung bình. Khoảng 3 tháng trước anh bị căng thẳng chuyện tiền bạc, do tham gia chơi lan đột biến bị thua lỗ mất 20 tỷ đồng.
“Khoảng thời gian ấy chồng tôi lo lắng, suy nghĩ nhiều về việc thua lỗ tiền, luôn trong trạng thái buồn chán, thất vọng, mệt mỏi, không có năng lượng làm việc, không muốn tiếp xúc, nói chuyện với ai, chỉ ở trong phòng một mình ”, vợ anh Nam kể lại.
Người đàn ông 30 tuổi mất hết mọi sở thích trước kia, không muốn làm việc, suy nghĩ bi quan, tiêu cực về tương lai. Tự ti về bản thân, anh Nam cảm thấy mình là gánh nặng cho gia đình, nhiều lần suy nghĩ muốn tìm đến cái chết để giải thoát.
Số lượng người mắc rối loạn thích ứng chiếm 50% bệnh nhân điều trị nội trú (Ảnh: LP)
Cách hôm vào viện 4 ngày, anh còn uống thuốc diệt cỏ để tự sát, được người nhà phát hiện đưa vào trung tâm chống độc của Bệnh viện Bạch Mai. Sau điều trị bệnh lý ổn định, anh chuyển Viện sức khỏe tâm thần điều trị tâm lý.
Sau 20 ngày điều trị, anh được người nhà phát hiện sử dụng dao nhọn để cắt tay, chảy máu. Nam được nhân viên y tế sơ cứu chuyển chuyên khoa ngoại xử lý vết thương, rồi chuyển viện sức khỏe tâm thần điều trị tiếp.
TS Dương Minh Tâm, Viện Sức khoẻ tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai cho biết, anh Nam được chẩn đoán mắc hội chứng rối loạn thích ứng, với phản ứng trầm cảm kéo dài.
Rối loạn sự thích ứng (AD) được đặc trưng bởi một phản ứng cảm xúc với một sự kiện căng thẳng. Thông thường, yếu tố gây căng thẳng liên quan đến các vấn đề làm thay đổi điều kiện sống của người bệnh.
Stress được xem là nhân tố tác động trực tiếp của rối loạn sự thích ứng, nếu không có stress thì rối loạn này không xảy ra. Rối loạn sự thích ứng thường xuất hiện sau một hoặc nhiều yếu tố sang chấn, nhưng không nhất thiết phải xuất hiện ngay sau sang chấn.
Các yếu tố gây sang chấn trong rối loạn sự thích ứng là những biến cố thường gặp trong cuộc sống như: trải qua căng thẳng thời thơ ấu, bị lạm dụng tình dục, gia đình tan vỡ, bố mẹ ly hôn. Hoặc vấn đề thay đổi hoàn cảnh, như nghỉ hưu, sinh con hoặc đi học xa, hoặc gặp các tình huống bất lợi, như mất việc làm, mất người thân hoặc gặp vấn đề về tài chính.
Bệnh lý của các rối loạn sự thích ứng thay đổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tác nhân gây sang chấn và các triệu chứng chiếm ưu thế.
"Hiện nay tỷ lệ mắc bệnh ước tính từ 2 đến 8% dân số nói chung, phụ nữ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn này gấp đôi nam giới ", bác sĩ Tâm nói và cho biết ở thanh thiếu niên, nam và nữ được chẩn đoán mắc rối loạn này như nhau. Các rối loạn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường được chẩn đoán ở thanh thiếu niên.
10 đến 30% bệnh nhân ngoại trú về sức khỏe tâm thần và lên đến 50% bệnh nhân nội trú tại bệnh viện đa khoa được giới thiệu để tư vấn về sức khỏe tâm thần được chẩn đoán rối loạn thích ứng.
Để phòng rối loạn thích ứng, bác sĩ Tâm cho rằng cần phải thực hiện nguyên tắc 5 chữ R để giúp giảm stress. Cụ thể:
- Recognition: Xác định nguyên nhân, nguồn gốc của stress, giáo dục và nâng cao nhận thức.
- Relationships: Tìm kiếm sự giúp đỡ, hỗ trợ, trấn an.
- Removal: Loại bỏ các yếu tố gây stress và các yếu tố kích thích.
- Relaxation: Thư giãn thông qua các kỹ thuật như thiền, xoa bóp, tập thở.
- Re-engagement: Tái tương tác thông qua tái tiếp xúc có quản lý và giải mẫn cảm.
Bác sĩ khuyến cáo khi phát hiện người thân có vấn đề về sức khỏe tâm thần như mất ngủ không rõ lý do, buồn chán khi thay đổi môi trường, cuộc sống… thì cần đưa đi khám đúng chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
