Nam bệnh nhân 60 tuổi, Hà Nội, nhập Trung tâm Phẫu thuật Gan mật và Tiêu hóa – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng mệt mỏi triền miên, chán ăn và sụt cân nhanh. Cân nặng của ông chỉ còn hơn 47 kg, thân hình gầy yếu, sức đề kháng suy giảm. Với các bác sĩ, đây là hồ sơ bệnh nhân “điển hình cho nguy cơ cao” khi bước vào một ca đại phẫu.
Theo người nhà, ông sống chung với HIV hơn 20 năm và đang điều trị ARV ổn định, từng mắc viêm gan C đã chữa khỏi, đồng thời bị suy thận mạn và tăng huyết áp phải dùng thuốc thường xuyên. Hệ miễn dịch yếu, dinh dưỡng kém và chức năng nhiều cơ quan suy giảm khiến mọi can thiệp y khoa đều trở thành thách thức.
Trong phòng mổ, khó khăn xuất hiện ngay từ những thao tác đầu tiên. (Ảnh: Thanh Sơn)
Kết quả nội soi, sinh thiết cho thấy ông mắc ung thư dạ dày biểu mô tuyến, có thành phần tế bào nhẫn – dạng ung thư được đánh giá ác tính cao, tiến triển nhanh và dễ lan rộng. Dù khối u chỉ khoảng 2 cm, vị trí lại nằm sát bờ cong nhỏ dạ dày, gần các mạch máu lớn và dây chằng gan - dạ dày, khiến việc mổ không hề đơn giản.
Những triệu chứng mà ông gặp phải đầy bụng, khó tiêu, ợ nóng, đau âm ỉ vùng thượng vị đều có thể bị quy về viêm dạ dày, khiến người bệnh chủ quan.
Khi bệnh nặng hơn, cơ thể bắt đầu cảnh báo bằng việc ăn nhanh no, thiếu máu dai dẳng, sút cân không rõ lý do. Đến các giai đoạn muộn, người bệnh mới có thể sờ thấy khối cứng vùng bụng trên hoặc nổi hạch thượng đòn, nhưng khi đó điều trị trở nên khó khăn gấp nhiều lần.
Người phụ nữ mắc cúm A chỉ sốt khoảng 30 phút là mất kiểm soát, co giật, mắt sưng không mở đượcĐỌC NGAY
BSCKII Nguyễn Thanh Sơn, Trung tâm Phẫu thuật Gan mật - Tiêu hóa, cho biết rủi ro với ca mổ của bệnh nhân này “nằm ở mọi hướng”.
“ Ông ấy suy nhược, ăn kém, chức năng tim - thận - miễn dịch đều giảm sút. Nếu trì hoãn, khối u có thể xâm lấn sâu hoặc gây tắc nghẽn, chảy máu, khiến bệnh nhân mất hoàn toàn cơ hội phẫu thuật. Nhưng mổ ngay thì nguy cơ biến chứng trong và sau mổ rất lớn ”, bác sĩ nói.
Các bác sĩ truyền nhiễm lưu ý bệnh nhân HIV dễ nhiễm trùng hơn, thời gian lành vết mổ lâu hơn. Bác sĩ hồi sức và gây mê đánh giá bệnh thận mạn và tăng huyết áp khiến quá trình gây mê – hồi tỉnh dễ gặp biến cố.
Vì thế, quyết định điều trị được đưa ra không chỉ dựa vào chuyên môn của một khoa mà là kết quả hội chẩn đa chuyên khoa: phẫu thuật, hồi sức, truyền nhiễm và gây mê. Cuối cùng, ê-kíp thống nhất chọn phẫu thuật nội soi cắt 3/4 dạ dày và nạo vét hạch – phương pháp chuẩn cho ung thư dạ dày giai đoạn chưa di căn xa.
Trong phòng mổ, khó khăn xuất hiện ngay từ những thao tác đầu tiên. Mô dạ dày bệnh nhân mỏng và dễ rách do suy kiệt, mạch máu nhỏ nhưng dễ vỡ, dạ dày teo lại vì bỏ ăn kéo dài khiến không gian thao tác nội soi bị thu hẹp đáng kể. Kíp phẫu thuật buộc phải vừa mở rộng trường nhìn, vừa giữ an toàn tuyệt đối quanh các mạch máu quan trọng như động mạch vị trái.
“ Trong một không gian hẹp như vậy, chỉ cần trượt một milimet là có thể gây chảy máu khó kiểm soát ”, BS Sơn nói. Từng đường bóc tách phải thực hiện cực kỳ tỉ mỉ, từ giải phóng dây chằng gan – dạ dày đến tách lớp quanh bờ cong nhỏ để tiếp cận khối u. Sau khi cắt phần dạ dày bệnh lý, ê-kíp dùng hệ thống stapler để tạo miệng nối dạ dày – ruột, kiểm tra đảm bảo kín và không rò dịch hay chảy máu.
Sau mổ, bệnh nhân nhanh chóng được đưa vào chế độ chăm sóc đặc biệt, hỗ trợ dinh dưỡng sớm, kiểm soát chặt chẽ nguy cơ nhiễm trùng và theo dõi chức năng thận - tim. Nhờ đường mổ nhỏ, ít đau và ít sang chấn, ông bắt đầu vận động trở lại sớm hơn so với kỳ vọng.
Theo BS Sơn, phẫu thuật nội soi mang lại lợi ích rõ rệt với bệnh nhân có nhiều bệnh nền: “ Đau ít hơn, hồi phục nhanh hơn, giảm nguy cơ viêm phổi, tắc ruột, nhiễm trùng vết mổ. Đây là những điều đặc biệt quan trọng với người miễn dịch yếu hoặc mắc bệnh mạn tính”.
Từ trường hợp này, bác sĩ khuyến cáo cộng đồng không bỏ qua các triệu chứng kéo dài như đầy bụng, chán ăn, đau âm ỉ vùng thượng vị, sút cân hoặc thiếu máu không rõ nguyên nhân.
Người có bệnh mạn tính như HIV, suy thận, viêm gan hoặc tăng huyết áp, càng cần khám định kỳ, vì ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm có thể điều trị triệt căn bằng phẫu thuật và mang lại cơ hội sống cao hơn nhiều.
