Khi nhắc đến tỏi tây (Allium fistulosum), nhiều người dễ nhầm lẫn với hẹ hoặc củ tỏi thường. Thực tế, tỏi tây vốn là một dạng hành lá bóng tối - phần thân phát triển trong bóng tối, khiến lá không tổng hợp diệp lục và có màu vàng nhạt, sợi mịn, giòn, mọng nước. So với hành lá, thân tỏi tây mềm hơn, ít xơ và thơm nhẹ. Sau khi xào chín, phần thân vẫn giữ độ giòn nhẹ, không bị nhũn như hành dài.
Mỗi 100g chỉ có khoảng 31 - 60 calo, nhưng chứa chất xơ hòa tan và prebiotic, giúp bổ dưỡng cho hệ vi sinh đường ruột, tạo cảm giác no lâu, hỗ trợ duy trì cân nặng và tiêu hóa khỏe mạnh. Đồng thời chứa tới khoảng 83 µg vitamin A, 47 µg vitamin K, vitamin C, vitamin E, B1, B3, B6; các khoáng như sắt (2,1 mg), canxi, kali (189 mg), magie, mangan và folate. Tỏi tây còn giàu lutein‑zeaxanthin, carotene‑β, và các hợp chất chống oxy hóa mạnh.
Lợi ích sức khỏe: "Tỏi tây – aspirin tự nhiên":
1. Bảo vệ tim mạch và huyết áp
- Kaempferol và folate trong tỏi tây giúp tăng sản sinh nitric oxide, giãn mạch, giảm homocysteine, từ đó cải thiện độ đàn hồi mạch máu, hạ huyết áp và phòng ngừa xơ vữa động mạch
- Chất lưu huỳnh (allicin, diallyl disulfide, các thiosulfinates) giúp giảm cholesterol xấu, chống kết tập tiểu cầu, giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, tương tự tác dụng của aspirin không kê đơn.
Theo Bác sĩ nội tiết, TS Nguyễn Minh Đức (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội) chia sẻ : "Các hợp chất kaempferol và allicin trong tỏi tây không chỉ giúp hạ cholesterol, điều hòa huyết áp mà còn có thể hỗ trợ kiểm soát glucose máu ở người đái tháo đường type 2. Tuy nhiên không nên xem chúng như 'liều thuốc'".
2. Bảo vệ gan và giảm lipid máu
Tỏi tây có flavonoids và polyphenol có khả năng kháng viêm, chống oxy hóa, đồng thời hỗ trợ giảm triglyceride và ALT/AST. Theo nghiên cứu tiêu hóa và gan cho thấy chúng giúp cải thiện lipid máu và chức năng gan.
3. Bảo vệ mắt và cải thiện thị lực
Lutein và zeaxanthin trong tỏi tây bảo vệ tế bào võng mạc, giúp giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể. Vitamin A kết hợp các carotenoid còn tăng khả năng chịu quang và chống tổn thương do ánh sáng xanh, tia UV.
Chuyên gia dinh dưỡng Phạm Thanh Hương (Đại học Y Dược) nhận xét: "Tỏi tây giàu vitamin K và folate, 2 thành phần quan trọng giúp bảo vệ mạch máu, hỗ trợ đông máu và ngăn ngừa xơ vữa tim mạch. Đồng thời lutein và zeaxanthin trong tỏi tây là một trong những carotenoid thiết yếu giúp bảo vệ mắt trước tác hại từ ánh sáng".
4. Tăng cường tiêu hóa và miễn dịch
- Chất xơ hòa tan và prebiotic nuôi vi khuẩn có lợi, kích thích sản xuất axit béo chuỗi ngắn (SCFA), giảm viêm đường ruột và tăng khả năng hấp thu dưỡng chất.
- Allicin và các hợp chất lưu huỳnh có đặc tính kháng virus, kháng vi khuẩn, hỗ trợ miễn dịch tự nhiên và chống nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa.
Lưu ý khi sử dụng
- Người có hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc nhạy cảm với FODMAP nên ăn từ từ vì tỏi tây dễ gây đầy hơi, chướng bụng.
- Người bị sỏi thận oxalat nên giới hạn vì tỏi tây chứa oxalat dư.
- Không lạm dụng ăn sống quá nhiều. Nên xào nhẹ hoặc hấp để giữ dưỡng chất và đảm bảo an toàn tiêu hóa.
Tỏi tây không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn dễ kết hợp trong nhiều món ăn. Dưới đây là vài gợi ý: Canh tôm tỏi tây; Cá hấp tỏi tây (cá diêu hồng, cá chẽm); Xào tỏi tây với mực hoặc thịt gà; Trứng tráng tỏi tây; Salad tỏi tây sống.
(Ảnh minh họa: Internet)
