Blue Zones, còn gọi Vùng Xanh, là khái niệm dùng để chỉ những khu vực địa lý trên thế giới mà ở đó, môi trường trong lành, thiên nhiên tươi đẹp, không bị ô nhiễm nhờ sự bảo vệ của cộng đồng và chính quyền địa phương. Vùng Xanh còn là khu vực sinh sống của nhiều loài thủy hải sản, tập trung nhiều cây xanh và sông suối. Hiện trên thế giới có 5 vùng xanh gồm Okinawa (Nhật Bản), Sardinia (Italy), Nicoya (Costa Rica), Icaria (Hy Lạp) và Loma Linda (Mỹ). Vùng này đã trở thành biểu tượng của sự trường thọ, nơi mọi người không chỉ sống lâu mà còn sống khỏe, với cuộc sống có mục đích, chế độ ăn uống lành mạnh, căng thẳng thấp và vận động thường xuyên.
Từ trước đến nay, lão hóa - một quy luật tự nhiên của đời sống, đã khơi dậy niềm đam mê tìm kiếm bí quyết sống thọ. Sự mê hoặc bởi tuổi xuân vĩnh cửu là động lực cho ngành công nghiệp với các sản phẩm chống lão hóa đến chế độ ăn kiêng, nhằm kéo dài sự sống. Từ đầu thế kỷ 20, khi tuổi thọ trung bình ở Anh chỉ là 46, giờ đây con số ấy đã tăng lên 82, phản ánh sự tiến bộ của y học và điều kiện sống, làm việc tốt hơn.
Tuy nhiên, sống lâu cũng đồng nghĩa với nhiều vấn đề đi kèm. Bệnh tật mãn tính và thoái hóa ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là bệnh tim. Ngoài sống lâu, cần chú trọng đến việc sống khỏe. Nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh vẫn là thách thức toàn cầu.
Tuổi thọ ấn tượng của người Vùng Xanh được cho là có thể liên quan đến môi trường ít ô nhiễm hoặc gene đặc biệt. Dẫu vậy, các nghiên cứu cho thấy gene chỉ chiếm khoảng 20-25% trong việc quyết định tuổi thọ, làm nổi bật vai trò của lối sống trong việc tạo nên một cuộc sống dài lâu và tràn đầy sức khỏe.
Liệu bí mật của tuổi thọ có nằm trong chế độ ăn?
Không một loại thực phẩm hay dưỡng chất nào có thể đơn lẻ giải mã bí ẩn tuổi thọ ấn tượng của các Vùng Xanh. Tuy nhiên, chế độ ăn giàu thực phẩm từ thực vật như rau củ, trái cây và đậu nành địa phương là điểm chung đáng chú ý giữa chúng.
Ở Loma Linda, cộng đồng Seventh-day Adventists chủ yếu theo đuổi chế độ ăn chay. Người dân Okinawa sống thọ nhờ tiêu thụ flavonoid từ khoai lang tím, đậu nành và rau củ, góp phần cải thiện sức khỏe tim mạch. Trong khi đó, ở Nicoya, việc ăn gạo và đậu nành địa phương liên quan đến chiều dài telomere, phần cấu trúc bảo vệ nhiễm sắc thể, được xem như một chỉ số của quá trình lão hóa.
Cư dân Vùng Xanh thường tự chuẩn bị đồ ăn tại nhà, chế độ ăn nhiều thực vật. Ảnh: The Conversation
Chế độ ăn không chỉ giới hạn ở thực vật. Ở Sardinia, người dân tiêu thụ thịt và cá điều độ, bên cạnh rau củ và thực phẩm truyền thống. Dầu ô liu, rượu vang và trà, với chất chống oxy hóa mạnh mẽ, cũng góp mặt trong chế độ ăn của họ, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do lão hóa.
Điểm đặc biệt khác là bữa ăn thường được chuẩn bị tại nhà, không chứa thực phẩm chế biến sẵn hay đồ uống có đường. Việc ăn uống đến khi no 80%, hay còn gọi là giảm calo một phần, cũng có thể hỗ trợ quá trình xử lý tổn thương tế bào, qua đó kéo dài tuổi thọ.
Chế độ ăn Vùng Xanh, với thực phẩm tự nhiên và nguyên chất, liên kết với nguy cơ thấp hơn của bệnh mãn tính và hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong việc lão hóa khỏe mạnh. Những bài học từ những người sống thọ này cho thấy, chế độ ăn là một phần quan trọng trong việc cải thiện chất lượng sức khỏe và cuộc sống khi chúng ta già đi.
Thanh Thúy (Theo The Conversation)
