Số ca mắc Covid-19 trên toàn thế giới tăng trở lại do biến chủng JN.1 kể từ cuối năm ngoái. Theo công cụ theo dõi từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, biến chủng chiếm khoảng 60% số trường hợp dương tính vào đầu tháng 1. Dữ liệu của CDC và Cơ quan An ninh Y tế Anh chỉ ra rằng số ca nhập viện và tử vong do Covid-19 thấp hơn rõ rệt so với tháng 1/2023.
Các bác sĩ chăm sóc ban đầu cho biết họ hầu như không thể phân biệt được triệu chứng của Covid-19 với cúm nếu không có xét nghiệm PCR.
"Lần đầu xuất hiện, Covid-19 đặc trưng bởi những triệu chứng rất lạ và mơ hồ, từ sương mù não, kiệt sức đến mất vị giác, khứu giác. Giờ đây, các triệu chứng chuyển sang giống bệnh cúm, rất khó phân biệt về mặt lâm sàng", Ziad Tukmachi, bác sĩ đa khoa tại Chartfield Surgery, nói.
Điều này cho thấy virus đang tiến hóa theo hướng ít nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, các nhà dịch tễ học tin rằng tình hình thực tế vẫn có phần phức tạp. Theo Greg Towers, giáo sư về virus học phân tử tại Đại học College London, có thể bản thân virus không bớt nghiêm trọng. Thay vào đó, nó lây nhiễm cho nhóm dân cư ít có khả năng mắc bệnh nặng, bởi họ từng vaccine hoặc nhiễm Covid-19 trước đây. Cơ thể họ có miễn dịch chống lại virus.
Trong suốt đại dịch, các nhà khoa học hiểu rằng triệu chứng xuất hiện ở người bệnh phụ thuộc nhiều vào khả năng miễn dịch trước đó. Trong hai năm đầu tiên, phản ứng của từng người với virus được quyết định bởi tình trạng sức khỏe sẵn có, cùng với tiền sử tiếp xúc với các virus khác.
Minh họa hình ảnh hiển vi điện tử của Covid-19. Ảnh: Freepik
Đến nay, triệu chứng liên quan đến một loạt yếu tố phức tạp hơn, gồm số lần nhiễm virus, tình trạng tiêm chủng, thời gian tiêm chủng. Do đó, theo Denis Nash, chuyên gia dịch tễ tại Đại học Thành phố New York, người lần đầu mắc Covid-19 có nguy cơ chuyển nặng cao hơn.
"Vẫn có những người cố gắng duy trì trạng thái hoàn toàn không nhiễm Covid-19 bằng cách nào đó. Tuy nhiên, nếu không tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ số mũi, đây là nhóm có nguy cơ cao nhất chuyển nặng và bị Covid-19 kéo dài", tiến sĩ Nash nói.
Tuy nhiên, virus liên tục thay đổi. JN.1 có khả năng trốn tránh miễn dịch cao hơn so với các phiên bản khác của Covid-19. Năm 2023, các chuyên gia Trường Y Đại học Virginia Commonwealth báo cáo người nhiễm biến chủng phụ liên quan đến Omicron có nguy cơ mất khứu giác cao hơn 6-7% so với giai đoạn đầu đại dịch.
David Strain, phó giáo sư về sức khỏe tim mạch chuyển hóa tại Đại học Exeter, cho biết bệnh nhân nhiễm JN.1 và EG.5 nhiều khả năng bị đau đầu hoặc tiêu chảy.
"Virus có sự thay đổi lớn trong quá trình chọn lọc tế bào để lây nhiễm. Điều này bị chi phối bởi trình tự của protein gai. Hầu hết người dân thế giới đều đã tiêm vaccine. Vì vậy virus phải thích nghi, protein gai từ đó đã tiến hóa rất nhiều", ông nói.
Một trong những mối lo ngại hiện nay vẫn là khả năng virus tạo ra các cục máu đông nhỏ, gây tổn thương mạch máu và các cơ quan nội tạng.
"Theo quan sát của chúng tôi, JN.1 có thể gây những tổn thương và biến chủng nhỏ, từng bước đối với chức năng thận. Nhưng thật khó để biết rằng biến chủng thực sự nguy hiểm hơn, hay vaccine đã giảm hiệu quả quá nhiều sau hai năm", phó giáo sư Strain cho biết.
Thục Linh (Theo BBC)
