Nam bệnh nhân ngụ huyện Hóc Môn được đưa vào Bệnh viện Nhân dân Gia Định cấp cứu do đau ngực dữ dội. Bác sĩ chụp mạch vành, ghi nhận bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim do tắc hoàn toàn động mạch vành phải, hai nhánh chính còn lại bị hẹp khít 90-95%.
Đây là thương tổn nặng của mạch vành, thiếu máu cơ tim rất trầm trọng, nhồi máu cơ tim nhiều ổ, bệnh nhân không thể can thiệp đặt stent được, chỉ còn một biện pháp duy nhất là phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Kỹ thuật này phổ biến hiện nay, trong đó bác sĩ dùng đoạn động mạch hoặc tĩnh mạch ở nơi khác đưa đến làm cầu nối bắc qua vị trí mạch vành tổn thương, tạo đường đi mới cho máu vòng qua vị trí động mạch bị tắc.
TS.BS Bùi Minh Thành, Trưởng Khoa Phẫu thuật Tim, cho biết bệnh nhân được chuyển đến khoa với tình trạng suy tim, tăng huyết áp, đái tháo đường, mắc bệnh thận mạn, gout và suy van tĩnh mạch chi dưới. Bác sĩ điều trị suy tim tối ưu sau nhồi máu để có thể phẫu thuật càng sớm càng tốt.
Ngày 2/11, bệnh nhân được phẫu thuật, quá trình gây mê diễn ra khá thuận lợi, huyết động ổn. Tuy nhiên, khi kíp mổ vừa kết thúc công đoạn lấy một đoạn tĩnh mạch dưới chân để chuẩn bị đưa lên ngực làm cầu nối thì đột nhiên huyết áp bệnh nhân tụt nhanh và ngưng tim. Ê kíp nhanh chóng xoa bóp tim ngoài lồng ngực kèm tiêm adrenaline. Một vài phút trôi qua, tim vẫn không đáp ứng.
"Chúng tôi quyết định mở ngực ngay bằng cưa xương ức, mở màng ngoài tim để có thể xoa bóp tim trực tiếp sẽ hiệu quả hơn", bác sĩ Thành nói. Lúc này, trái tim đã giãn lớn kèm rất nhiều máu trong khoang màng tim. Vừa xoa bóp tim, bác sĩ đồng thời thực hiện các mũi khâu trên động mạch chủ và trên tim để khởi động tuần hoàn ngoài cơ thể nhanh nhất có thể, may ra mới cứu vãn tình thế thiếu máu não và các tạng trong cơ thể như thận, gan, ruột...
Sau khi chạy tuần hoàn ngoài cơ thể, tim rung thất. Ê kíp sốc điện trực tiếp, giúp tim đập trở lại với nhịp chậm. Đồng tử bệnh nhân giãn, không đáp ứng ánh sáng. Các bác sĩ áp dụng hạ thân nhiệt, chườm lạnh với quyết tâm không từ bỏ nỗ lực cứu mạng bệnh nhân, dù tình thế đang "nghìn cân treo sợi tóc".
Khi tim bệnh nhân đập lại, bác sĩ đang suy tính tiếp tục cuộc mổ bắc cầu thì nhận thấy máu vẫn dâng lên rất nhiều trong khoang màng ngoài tim, dùng ống hút chính vẫn không hút hết. Kiểm tra mặt dưới trái tim, bác sĩ bất ngờ phát hiện tim vỡ một đường khoảng 2,5 cm trên nền cơ tim nhồi máu bầm tím và máu phun rất nhiều.
"Bình thường cơ tim rất chắc chắn, việc khâu vết vỡ không gặp nhiều trở ngại. Trường hợp này, trên nền nhồi máu nên mô tim rất mục nát, nếu không biết cách thì càng khâu sẽ càng dễ rách", bác sĩ Thành nói. Bác sĩ phải dùng đến kỹ thuật Batista từng học bên Pháp để khâu đóng chỗ vỡ tim, xử lý thành công vết thương. Đây là phẫu thuật chuyên biệt để điều trị cho các hoại tử cơ tim, vùng bị phình sau nhồi máu cơ tim.
Ê kíp đồng thời bắc ba cầu nối trên các động mạch vành bị tắc và hẹp khít để tái tưới máu cơ tim. Sau khi bắc cầu mạch vành, tim vẫn không đập lại. Các bác sĩ dẫn nhịp tim bằng máy tạo nhịp và xoa bóp tim liên tục kèm vận mạch liều cao. Trải qua 12-15 phút, tim mới đập trở lại. Bác sĩ tiếp tục hỗ trợ tim trong hơn một giờ, giúp huyết động ổn định dần mới cai ngừng tuần hoàn ngoài cơ thể, cho tim tự đập hoàn toàn.
Bệnh nhân được chăm sóc sau mổ, chiều 4/11. Ảnh: Bích Hạnh
Thêm 16 tiếng hồi sức, bệnh nhân tỉnh dần, đồng tử thu nhỏ. Sau mổ 36 giờ, bệnh nhân được rút nội khí quản, tự thở, vận động tay chân được và trí nhớ phục hồi dần. Bác sĩ hy vọng bắc cầu mạch vành tái tưới máu toàn bộ tim sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ vỡ tim ở các vị trí nhồi máu đã có trước đây. Sau khi tiếp tục hồi sức, chăm sóc và điều trị tích cực sau mổ, bệnh nhân dự kiến được xuất viện trong một vài ngày tới.
Hơn 30 năm mổ tim, đây là lần đầu bác sĩ gặp trường hợp này. "Thật sự, tôi chưa nghĩ đến trường hợp vỡ tim khi đã mở ngực và tiệm cận quả tim trong tay, bởi lúc đấy chỉ tập trung làm cho quả tim đập lại, chạy tuần hoàn thật nhanh để cứu não, thận, gan...", bác sĩ nói. Hơn nữa, khi tim ngưng đập, máu chảy rất ít, đến khi bắt đầu đập lại thì áp lực khiến máu chảy ra nhiều, giúp các bác sĩ phát hiện ra bất thường.
Nhồi máu cơ tim gây biến chứng vỡ tim gặp từ 5-10% trường hợp nhồi máu cơ tim cấp, đa số xảy ra trong khoảng hai tuần sau nhồi máu và thông thường gây đột tử. Hầu hết bệnh nhân tử vong vì nếu ở ngoài phòng mổ thì sẽ không thể xử trí kịp. "Tình huống này xảy ra bất ngờ trong phòng mổ cũng là yếu tố may mắn mới có thể cứu mạng được bệnh nhân", bác sĩ Thành nói.
Lê Phương
