Thảm họa Aberfan, do sự sụt lún của một bãi thải mỏ, đã cướp đi sinh mạng của 144 người, phần lớn là trẻ em. Vụ việc đau lòng này không chỉ phơi bày những nguy hiểm của ngành khai thác than mà còn cho thấy tinh thần kiên cường và đoàn kết sâu sắc của cộng đồng.
Thảm họa Aberfan là một trong những sự kiện bi thảm nhất trong lịch sử nước Anh, xảy ra vào ngày 21 tháng 10 năm 1966 tại ngôi làng Aberfan thuộc Xứ Wales. Vụ sập bãi thải mỏ than đã cướp đi sinh mạng của 144 người, trong đó có 116 trẻ em, để lại một vết thương lòng không bao giờ phai mờ trong cộng đồng và cả quốc gia.
Khi những học sinh tại Trường tiểu học Pantglas vừa bắt đầu tiết toán, một tiếng ầm ầm đáng sợ vang lên. Chỉ trong vài phút, hàng tấn chất thải than dạng lỏng từ trên sườn đồi ập xuống, san phẳng trường học và các ngôi nhà lân cận.
Giữa cảnh hỗn loạn, cậu bé Jeff Edwards, tám tuổi, thấy mình bị mắc kẹt trong một mớ hỗn độn. Suốt gần hai giờ đồng hồ, cậu bé vật lộn để thở, bị bàn học đè lên và xung quanh là thi thể bạn cùng lớp. Cuối cùng, một lính cứu hỏa phát hiện ra mái tóc vàng của Jeff nhô ra khỏi đống đổ nát và kéo cậu ra ngoài.
Jeff là đứa trẻ cuối cùng được giải cứu, là người sống sót thứ mười. Thảm kịch đã cướp đi sinh mạng của 144 người, phần lớn là trẻ em. Thảm họa Aberfan, do sự kết hợp của mưa lớn và vị trí xây dựng bãi thải mỏ không phù hợp, cho tới nay, đây vẫn là một trong những trang đen tối nhất trong lịch sử nước Anh.
Aberfan là một ngôi làng nhỏ với dân số khoảng 5.000 người, chủ yếu dựa vào ngành khai thác than. Mỏ than Merthyr Vale, nằm ngay phía trên làng, là nguồn thu nhập chính của nhiều gia đình. Tuy nhiên, hoạt động khai thác than cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đặc biệt là từ việc xử lý bãi thải.
Than từng là trụ cột của ngành công nghiệp ở miền Nam Wales, nó nuôi sống nhiều cộng đồng dựa vào loại than hơi chất lượng cao (bituminous) nằm sâu dưới các thung lũng và đồi núi.
Trong số những cộng đồng này có Aberfan, một ngôi làng gần Merthyr Tydfil, cách Cardiff khoảng 20 dặm về phía tây bắc. Được thành lập năm 1875, mỏ Merthyr Vale Colliery của Aberfan trở thành mỏ than lớn nhất ở Khu mỏ than Nam Xứ Wales, theo đó, nó cũng sản sinh ra một lượng chất thải khổng lồ.
Trong nửa thế kỷ, chất thải này được đổ vào các bãi thải trên sườn núi Merthyr, ngay phía trên Aberfan. Địa chất dưới lòng đất của khu vực này bao gồm đá cát chứa đầy suối nước ngầm.
Có bảy bãi thải trên đồi trên Aberfan; Bãi thải số 7 - Bãi số 7 - bãi sạt lở xuống làng - được bắt đầu xây dựng vào năm 1958 và tính đến thời điểm xảy ra thảm họa, đã cao tới 34 mét.
Trái với quy trình của Ủy ban Than Quốc gia (NCB), một phần của bãi thải được xây dựng trên nền đất có mạch nước ngầm.
Sau ba tuần mưa lớn, bãi thải bị bão hòa và khoảng 140,000 khối yard (110,000 m^3) chất thải trượt xuống sườn đồi và đổ lên khu vực Trường tiểu học Pantglas. Dòng chảy đã phá hủy hai đường ống nước chôn dưới con đê và Lượng nước bổ sung tiếp tục làm bão hòa bãi thải.
Những người nghe thấy tiếng lở đất cho biết âm thanh đó khiến họ liên tưởng đến tiếng máy bay phản lực bay thấp hoặc tiếng sấm.
Vào sáng ngày 21 tháng 10 năm 1966, sau nhiều ngày mưa lớn, một lượng lớn bùn than từ bãi thải mỏ Merthyr Vale bất ngờ sạt lở xuống làng Aberfan. Dòng bùn cuồn cuộn ập xuống Trường tiểu học Pantglas, chôn vùi 116 học sinh và 5 giáo viên. Ngoài ra, thảm họa còn cướp đi sinh mạng của 28 người dân khác trong làng.
Thảm họa Aberfan là một cú sốc lớn đối với cộng đồng Aberfan và cả nước Anh. Nỗi đau mất mát người thân, đặc biệt là trẻ em, bao trùm toàn bộ ngôi làng. Nhiều gia đình mất đi tất cả con cái, khiến cho tương lai của Aberfan trở nên u ám.
Ngay sau khi thảm họa xảy ra, chính phủ Anh đã huy động lực lượng cứu hộ và hỗ trợ khẩn cấp cho Aberfan. Nữ hoàng Elizabeth II cũng đến thăm làng để chia buồn với những người dân và động viên họ vượt qua khó khăn.
Một cuộc điều tra sau thảm họa Aberfan đã kết luận rằng nguyên nhân chính là do NCB (National Coal Board) - Ủy ban Than Quốc gia - đã không thực hiện các biện pháp an toàn cần thiết để đảm bảo an toàn cho bãi thải. NCB đã bị chỉ trích nặng nề vì sự tắc trách của họ, dẫn đến hậu quả thương tâm.
Thảm họa Aberfan đã để lại nhiều hậu quả lâu dài cho cộng đồng Aberfan. Nhiều người dân phải vật lộn với nỗi đau mất mát và những tổn thương tâm lý. Vết thương lòng của Aberfan mãi mãi không thể phai mờ.
Thảm họa Aberfan là một bài học đắt giá về tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn trong hoạt động khai thác mỏ. Vụ việc cũng cho thấy tinh thần đoàn kết và tương trợ lẫn nhau của cộng đồng trong lúc khó khăn.
Ngày nay, tại Aberfan có một khu tưởng niệm để tưởng nhớ những nạn nhân của thảm họa. Vào ngày 21 tháng 10 hàng năm, người dân Aberfan tổ chức lễ tưởng niệm để tưởng nhớ những người đã khuất và nhắc nhở về bài học lịch sử đắt giá này.
Thảm họa Aberfan là một sự kiện bi thảm không thể nào quên. Vụ việc là lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn và trách nhiệm trong hoạt động khai thác mỏ. Vết thương lòng của Aberfan sẽ mãi mãi là ký ức đau buồn trong lòng cộng đồng và cả quốc gia.
Tham khảo: Rarehistoricalphotos
Đức Khương
