Theo dữ liệu của Cục Hải quan Trung Quốc, 9 tháng đầu năm nay, nước này chi gần 20,3 tỷ USD nhập khẩu rau quả từ 5 thị trường, tăng 6,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thái Lan vẫn là nước bán rau quả sang Trung Quốc nhiều nhất, với 6,7 tỷ USD, tăng hơn 10% và chiếm 33% tổng lượng nhập khẩu. Tuy nhiên, Việt Nam đang thu hẹp nhanh khoảng cách với Thái Lan, khi đạt 4,06 tỷ USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái - mức cao nhất cùng giai đoạn từ trước đến nay.
Thị phần rau quả Việt tại thị trường tỷ dân cũng tăng từ 17,9% lên 20%, vượt mốc một phần năm tổng kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này của Trung Quốc.
Các nước như Australia, New Zealand cũng tăng trưởng xuất khẩu lần lượt 38,5% và 5,2%. Trong khi đó, Trung Quốc giảm mua rau quả từ Chile, khoảng 7,8% so với cùng kỳ năm ngoái, về còn trên 3 tỷ USD.
Sầu riêng tại nhà vườn ở Cần Thơ. Ảnh: Mạnh Khương
Sầu riêng tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang nước láng giềng, đạt 2,3 tỷ USD trong 9 tháng. Bình quân mỗi tấn sầu Việt xuất khẩu đạt khoảng 3.696 USD mỗi tấn, thấp hơn 14-15% so với sầu Thái Lan. Nhờ giá cạnh tranh và thời gian vận chuyển ngắn, Việt Nam hiện là nước xuất khẩu sầu riêng lớn thứ hai thế giới sang Trung Quốc, chỉ sau Thái Lan.
Với mặt hàng chuối, Việt Nam xuất khẩu hơn 567.000 tấn, trị giá khoảng 232 triệu USD, tăng 16% so với cùng kỳ. Mỗi tấn chuối có giá xuất khẩu trung bình 409 USD, thấp hơn nhiều so với sản phẩm của Philippines (589 USD) hay Ecuador (757 USD). Sự chênh lệch này giúp chuối Việt trở nên hấp dẫn với nhà nhập khẩu, đặc biệt tại các tỉnh biên giới như Quảng Tây, Quảng Đông - nơi chuộng hàng tươi, giá phải chăng và dễ kiểm soát chất lượng.
Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, ngành rau quả Việt có nhiều ưu thế lớn khi xuất bán sang thị trường nước láng giềng. Theo đó, Việt Nam giáp Trung Quốc (hơn 1.450 km biên giới bộ và thủy), cho phép hàng hóa đi thẳng tới các chợ đầu mối lớn. Lợi thế này rút ngắn hành trình vận chuyển hàng, giảm đáng kể chi phí logistics so với Thái Lan hay Philippines.
Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu tại Cần Thơ cho biết chi phí vận chuyển sầu riêng từ Tây Nguyên sang Quảng Tây chỉ bằng một nửa so với từ Thái Lan, trong khi trái vẫn đảm bảo độ tươi và chất lượng.
Cùng với đó, Việt Nam có vùng nguyên liệu lớn, chi phí sản xuất thấp. Việc hai nước tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, như ASEAN - Trung Quốc, RCEP và các nghị định thư song phương về kiểm dịch... tạo thuận lợi cho xuất khẩu.
Từ đầu năm, trước yêu cầu kỹ thuật khắt khe hơn của Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp Việt đã nâng cấp vùng trồng, đầu tư kho lạnh, dây chuyền đóng gói và xây dựng thương hiệu riêng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng thiết lập quy trình kiểm soát riêng cho sầu riêng - được xem là tiền lệ quan trọng để mở rộng xuất khẩu các mặt hàng nông sản khác sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, chuyên gia cảnh báo Việt Nam không nên quá phụ thuộc vào trái sầu riêng - mặt hàng chiếm hơn một nửa giá trị xuất khẩu rau quả. Để giữ đà tăng trưởng và vị thế tại thị trường tỷ dân, nông nghiệp Việt cần đa dạng sản phẩm, nâng cấp chuỗi lạnh, kiểm soát tiêu chuẩn kiểm dịch và chất lượng bảo quản.
Thi Hà
